تبیان، دستیار زندگی

به مناسبت روز بزرگداشت مولانا:

شاعری که مرزهای جغرافیایی را درنوردید

آثار و شخصیت مولانا علاوه بر مناطق فارسی زبان تاثیر زیادی بر مردم هند، پاکستان، ترکیه و آسیای میانه گذاشته است.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
 
شاعری که مرزهای جغرافیایی را درنوردید

جلال الدین محمد بلخی معروف به مولانا، از مشهورترین شاعران ایرانی است که در قرن هفتم هجری می زیست.

وی در برخی اشعارش با نام خاموش، خموش و خامُش تخلص می کرد. مولانا در بلخ خوارزمشاهیان «خراسان در ایران بزرگ» به دنیا آمد. وی در زمان سرایش آثارش در قونیه (واقع در ترکیه امروزی) زندگی می کرد. به دلیل اینکه حدود شصت تا هفتاد هزار بیت از مولانا به همراه خطبه ها، نامه ها و تقریراتش به زبان فارسی است پارسی زبانان بهره خود را از این شاعر بیش از دیگران می دانند.

آثار مولانا علاوه بر مناطق فارسی زبان تاثیر زیادی در هند، پاکستان، ترکیه و آسیای میانه گذاشته است. برخی مولوی شناسان از جمله عبدالحسین زرین کوب معتقدند زبان مردم کوچه و بازار در قونیه فارسی بوده است. جلال الدین همایی برای اثبات این امر به این بیت مولانا استناد می کند که می گوید: « فارسی گو که جمله دریابند، گرچه غافلند و در خوابند». یکی از آثار مولانا جلال الدین بلخی مثنوی معنوی است که با این بیت آغاز می شود «بشنو از نی چون حکایت می کند، از جدایی ها شکایت می کند». البته این بیت به انضمام 17 بیت دیگر که در  آغاز مثنوی معنوی  آمده است، در مجموع نی نامه نامیده می شود.

علاوه بر نی نامه غزلیاتی از مولانا به جای مانده است که با عنوان غزلیات شمس  شهرت دارد؛ از دیگر آثار منظوم مولانا می توان به رباعیات وی اشاره کرد. این شاعر کتاب های دیگری را مانند فیه ما فیه، مجالس سعبه و مکتوبات به رشته تحریر درآورده است.

مولانا شاعری است که مرزهای کشورها را درمی نوردد و مردم جهان آثارش را می خوانند. مثنوی معنوی وی جزو کتاب های پرفروش در کشور آمریکا بوده  و اندیشه بزرگ این شاعر در جهان مورد توجه قرار گرفته است. وی در کشور ترکیه جایگاهی بیش از یک شاعر دارد و او را به عنوان یک قدیس می شناسند. طریقه مولویه در ترکیه پیروان زیادی دارد. طریقت های دیگر هم در این کشور برای مولانا جایگاه والایی قائل هستند چنانکه جامی، شاعر پیرو فرقه نقشبندیه گفته است: مولوی با آنکه پیامبر نیست، صاحب کتاب است.

مراسم پیروان مولوی روزهای جمعه در مولوی خانه به شکل سماع، رقص و خواندن اشعار مولانا انجام می شود. پیروان مولویه خود به دو دسته ولدی و شمسی تقسیم می‌شوند. ولدیه را سلطان ولد پدید آورد که گرایش قالب مولویه است و در راستای تطبیق تعالیم مولانا با احکام اسلامی به وجود آمد.

دیوید فرانزونی کارگردان سینمای جهان هم در جایی گفته بود می‌خواهد فیلمی دربارهٔ زندگی مولانا بسازد و گزینه نخست او برای ایفای نقش مولانا، لئوناردو دی‌کاپریو است. این خبر انتقادات زیادی به دنبال داشت. این که چرا هیچ وقت نقش‌های مهم و مثبت به بازیگران خاورمیانه‌ای داده نمی‌شود و نقش شخصیت‌های غیر آمریکایی و اروپایی تاریخی هم به بازیگران اروپایی و آمریکایی می‌رسد. بعضی‌ها معتقدند این مسئله ناشی از «ترجیح نژادی» حاکم بر مناسبات هالیوود و صنعت سینمای اروپاست.

نخست وزیر ترکیه هم در مراسم بزرگداشت هفتصد و سی و چهارمین سالمرگ مولانا جلال الدین بلخی، عارف و سخن سرای بزرگ پارسی گوی اعلام کرد: دولت ترکیه زادگاه مولانا را در کشور افغانستان بازسازی خواهد کرد. هنگامی که رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه اعلام کرد  دولتش زادگاه مولانا را بازسازی خواهد کرد، این خبر با تشویق و کف زدن حاضران همراه شد. در تالار سماع مرکز فرهنگی مولانا در قونیه که سخنرانی نخست وزیر ترکیه در آن ایراد شد، حدود سه هزار نفر، از جمله رئیس جمهور، رئیس مجلس، وزیر فرهنگ، رهبر حزب اصلی مخالف دولت (حزب جمهوری خلق) و همچنین شماری دیگر از مقامات محلی و کشوری حضور داشتند.

در روزهای ۶ تا ۱۰ آبان ۱۳۸۶، کنگره بزرگداشت هشتصدمین سال تولد مولانا با شرکت اندیشمندانی از ۳۰ کشور جهان در سه شهر تهران، تبریز و خوی برگزار شد. ریاست آن را غلامعلی حداد عادل بر عهده داشت. حدود ۴۵۰ مقاله به این کنگره ارسال شده بود و ۲۸۰ استاد و پژوهشگر در آن به ارائه مقاله پرداختند. در حاشیه این کنگره محمود فرشچیان از تابلوی مینیاتور شمس تبریزی و مولوی پرده‌برداری کرد.

منبع : باشگاه خبرنگاران جوان