میانبر منتظران برای همراهی با قیام سیدالشهداء(ع)

اسلام، آیینی اجتماعی است و علاوه بر اصلاح فرد، به رشد اجتماعی و اصلاح جامعه هم نظر دارد. برای بهبود وضع جامعه، وضع قوانین لازم است و بهترین قوانین هم وقتی کارساز است که به آن عمل شود. ضامن اجرای قوانین اسلام، هم حکومت اسلامی و نیروی اجرایی و قضایی است، هم تعهد و احساس مسئولیت مردم. از این رو، اسلام تکلیفی با عنوان «امر به معروف و نهی از منکر» را برای پیروان خود وضع کرده تا در سایه اهتمام و عمل به آن منکرات از جامعه رخت بربندد و معروف جایگزین آن شود. از این رو است که خداوند در قران به کرات نسبت به این فریضه امر می کند.(۱)

در روایت از این واجب به عنوان «اَسّمی الفرائض» و بالاترین واجب ها یاد شده است. چنان که امام باقر(ع) فرمود: «اِنّ الامرَ بِالمَعروفِ و النّهیَّ المُنکَرِ سَبیلُ الانبیاءِ و مِنهاجُ الصُّلَحاءِ فَریضةُ عَظیمةُ بِها تُقامُ الفرائِضُ وَ تأمَنُ المذاهِبُ و تَحِلُّ المکاسِبُ...» «امر به معروف و نهی از منکر، راه پیامبران و روش صالحان است، واجبی بزرگ است که واجبات دیگر به وسیله آن برپا می شود و راه ها ایمن می گردد و کسب ها و درآمدها حلال می شود.»(2)

این فریضه از چنان اهمیتی برخوردار است که پیامبران الهی، پیشتاز عمل به این تکلیف الهی بودند و خداوند یکی از رسالت های پیامبر اعظم(ص) را «امر به معروف و نهی از منکر» معرفی می کند.(3) در سیره امیرالمومنین(ع) و ائمه(ع) دیگر هم این فریضه جایگاه خاصی دارد چنان که امام حسین(ع) هدف قیام جاودانه خود را که برای مبارزه با ستم و جور و احیای دین و نفی بدعت ها و اجرای احکام قرآن رخ داد، «امر به معروف و نهی از منکر» معرفی کرده است، چنان که در وصیتنامه خطاب به برادرشان «محمد حنفیه» می نویسند: «ارید أن آمر بالمعروف و أنهی عن المنکر» (می‌خواهم امر به معروف و نهی از منکر کنم).

راه پاسخ به ندای «هل مِن ناصر یَنصُرُنى» امام زمان(عج)

از این رو، آنها که فریاد «یا لیتنا کنّا معک» سر می دهند و از اینکه نبودند تا ندای «هل مِن ناصر یَنصُرُنى» امام حسین(ع) را پاسخ دهند، آه حسرت می کشند، می توانند امروز با عمل به این فریضه هم ندای سیدالشهداء(ع) و هم فرزند غایب از نظرشان حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه را لبیک بگویند.

تا زمانی که در جامعه خداپسند، این فریضه زنده و اثرگذار باشد و همه نسبت به آن احساس تکلیف کنند، می توان به اصلاح و جلوگیری از بروز انحرافات امیدوار بود. در روایات، به کسی که به این دو واجب عمل نمی کند و نه قلب، نه زبان و نه با دست و اقدام عملی عکس العملی از خود در مقابل مفاسد و گناهان و بدعت ها از خود نشان نمی دهد، «مرده زنده نما» و به تعبیر امیرالمومنین امام علی(ع) «میّت الأحیاء» گفته شده است.(4) لذا حضرت(ع)، قوام و برپایی دین را در سایه این دو فریضه دانسته است.(5)

ناگفته نماند که عمل به این دو واجب شرعی، شرایطی دارد و برای آن مراحل و مراتب و شیوه های خاص بیان شده که باید با آنها آشنا بود و باید صفات شایسته و لازم برای آمر و ناهی را داشت و خودساخته بود تا به دیگرسازی پرداخت.

در جامعه منتظرِ منجی(عج) که خود را محب امام حسین(ع) و پیروی عاشورای ایشان می داند مردم باید با احساس تکلیف دینی نسبت به همه کارها نظارت کنند و بی تفاوت نباشند و فرهنگ «به من چه!» در آن جا نداشته باشند. اگر این احساس وظیفه در جامعه کمرنگ شود و هر کس به امید دیگری دست روی دست بگذارد و حرفی نزند و اقدامی نکند، هم مفاسد، دامنگیر همه می شود (آتش که گرفت خشک و تر می سوزد)، هم عذاب الهی همه را در بر می گیرد، گنهکاران را به خاطر گناهشان و دیگران را به خاطر سکوتشان.

پیامبر خدا(ص) فرمود: «إذا رَای النّاسُ مُنکرَاً فَلَم یُغَیِّرُوهُ عَمَّهُمُ اللهُ بِالبَلاء» (هر گاه مردم منکر و زشتی را ببینند و جلوی آن را نگیرند، کیفر الهی همه را فرا می گیرد).(6)

از این رو، تلاش برای گسترش خوبی ها و معروف ها در جامعه و مقابله با بدی ها و مفاسد و ستم ها، بسیار مقدس است، کاری است که منجی بشریت حضرت مهدی(عج) با قیام جهانی اش این هدف را در سطح جهانی پیاده و دنیا را اصلاح خواهد کرد.

منتظران او هم باید در حد توان در شعاع تاثیرگذاری خودشان به این مهم پرداخته و به این هدف کمک کنند. در دعای ندبه، از آن حضرت(عج) با عنوان منتظَر برای برطرف کردن کژی ها، امید برای زدودن ستم، مهیا برای ریشه کن کردن ستمگران، ذخیره برای تجدید فرائض و سنن و احیاگر آیین و شریعت و قرآن و حدود و احکام آن یاد شده است. عصر ظهور جامعه آرمانی همه ما و مستضعفان جهان است. لذا منتظر ظهور هم باید احساس تعهد و تکلیف کند و بی تفاوت نباشد.

اهمیت امر به معروف و نهی از منکر در جامعه امروز

در شرایطی که دشمن تا بُن دندان مسلح به انواع و اقسام قدرت های نرم افزاری و سخت افزاری، تلاش می کند تا فرهنگ اسلامی را به حاشیه براند، وظیفه هر مسلمان آن است که به وظیفه دینی خود عمل کرده و با این هجمه مقابله کند و قطعا بهترین راه مواجه شدن با این پدیده های مدرن، تأسی به قرآن و کلام رسول خدا و خاندان مطهرش است.

اگر در برابر تفاوت های نامانوس و آنچه که به عاریه از جوامع دیگر گرفته شده سکوت کنیم در این صورت نه تنها تیشه به ریشه فرهنگی خودمان زده ایم بلکه از طرف دیگر با بسیاری از مبانی دینی خداحافظی کرده و حتی قدمی برای حفظ آنها برنداشته ایم.

به نظر می رسد در این روزگار که اخلاق به تدریج در قالب های گوناگون و به بهانه های مختلف از جمله آزادی بی قید و شرط به کنج انزوا رانده می شود، ما بیش از هر زمان دیگری نیاز داریم تا با روش های درست و طبق آنچه که در سیره اهل بیت(ع) بوده، امر به معروف و نهی از منکر را در جامعه پیاده کنیم تا اولا به وظیفه دینی خود عمل کنیم و در وهله دوم بتوانیم جامعه منتظر را در مسیر مهدوی حرکت دهیم.
در اهمیت امر به معروف و نهی از منکر همین بس که ائمه اطهار(ع) هر کدام تاکیدات فروانی نسبت به آن داشته اند و نسبت به نوع بیان رهنمودهایی مهمی را بیان کرده اند؛ از جمله حضرت امیر(ع) می فرماید: « أصـْلِـحِ الْمُسى ءَ بِحُسْنِ فِعـالِكَ وَ دُلَّ عَلَى الْخَیْرِ بِجَمیل مَقالِك» (آدم بدكار را به وسیله كارِنیك خود اصـلاح كن، و با سخن زیبایت دیگران را به كار خیر رهنمون باش).
همچنین، امام صادق(ع) فرمود: «اِنّما یَأْمُرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهى عَنِ الْمُنْكَرِ، مَنْ كانَتْ فیه ثـَلاثُ خِصـالٍ: عامِلٌ بِما یَأْمَرُ بِهِ تارِكٌ لِما یَنْهى عَنْهُ عـادِلٌ فیما یَأْمـُرُ عـادِلٌ فیما یَنْهى، رَفیـقٌ فیما یَأْمـُرُ رَفیـقٌ فیما یَنْهى» (كسى مى توانـد امر به معروف و نهى از منكر كند كه داراى سه صفت باشد: ۱ ـ به آنچه امر مى كند عمل كند و از آنچه نهى مى كند، اجتناب نماید. ۲ ـ در امر كردن و نهى نمودن میانه روى را پیشه خود كند. ۳ ـ از روى دلسوزى و مهربـانى و با مـدارا امـر و نهى كند) .
حدیث فوق نشان از آن دارد که هر کسی نمی تواند و اصلا نباید امر به معروف و نهی از منکر کند مگر آنکه این سه صفت را داشته باشد، تاکید اهل بیت (ع) بر این مساله خود حاکی از آن است که چه قدر امر به معروف و نهی از منکر از جایگاه ظریف و تاثیرگذاری در جامعه برخوردار بوده و می تواند موجب دگرگونی رویه اخلاقی و رفتاری شود.
این نگرش از سوی دیگر به این دلیل اهمیت وافری پیدا می کند که بدانیم از جمله مولفه های مهدوی زیستن آن است که سبک و سیره ای را در زندگی پیاده کنیم که ائمه اطهار(ع) بر آن تاکید داشته اند تا بتوانیم جامعه را آماده و زمینه سازی برای ظهور حضرت حجت(عج) ایجاد کنیم. در واقع هر کس در جایگاه خود می تواند یک مهره تاثیرگذار برای نیل به هدف ساختن جامعه مهدوی باشد و قطعا در این میان «امر به معروف و نهی از منکر» نقش مهمی را ایفا می کند، چرا که جامعه را به سوی خیر و سعادت سوق داده و از بدی ها و نادرستی ها بر حذر می دارد.

پی نوشت:
1)از جمله در: آل عمران، آیه 104؛ لقمان آیه 17، حج آیه 41
2)وسائل الشیعه، ج11، ص359
3)اعراف، آیه 157
4.وسائل الشیعه، ج11، ص404
5.غررالحکم، ج4، ص518
6.تفسیر تبیان، ج4، ص44

---

منبع: خبرگزاری شبستان