آیا آب انار واقعاً خون‌ساز است؟

هیپرتانسیون یا فشار خون بالا از عوامل خطرساز بیماری قلبی عروقی می‌باشد که موجب عدم کارایی لایه داخلی سرخرگ‌ها (آندوتیال) و افزایش سختی شریان می‌شود. عواملی که باعث کاهش فشار خون می‌شوند، همواره مورد توجه محققان بوده است.
انار (pomegranate) با نام علمی (natumpunicagra) میوه ایست که اساساً در نواحی آسیای میانه، هند و اسپانیا کشف می‌شود. منبع عوامل غذائی ارزشمند، همچون ترکیب‌های زیستی فعال مثل آنتوسیانین ها، ترکیب‌های فنولیک و اسیداسکوربیک است.
آب انار سرشار از پلی فنل های فعال زیستی است که با عملکرد ضد اکسیدانی موجب محافظت از قلب و عروق می‌شوند و هم‌چنین به دلیل داشتن فلاونوئید ها بر سلامت انسان مؤثرند.

یافته‌ها

مطالعات ایپدمیولوژیک نشان داده است که مصرف غذاها و نوشیدنی‌های حاوی فلاونوئیدها و پلی فنول ها موجب کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی و هم‌چنین تأثیر مثبت بر افرادی با فشار خون بالا دارد.
از مکانیسم‌های افزایش فشار خون می‌توان به کاهش نیتریک اکساید اشاره کرد.
نیتریک اکساید از لایه داخلی عروق ترشح می‌شود و با گشاد کردن عروق سبب کاهش فشار خون می‌شود.
مکانیسم کاهش فشار خون در غذاهای غنی از فلاونوئید ممکن است مربوط به افزایش تولید نیتریک اکساید در لایه داخلی عروق باشد.
آب انار نیز به دلیل محتوای غنی از فلاونوئید تأثیرات مثبتی بروی این عملکرد دارد.
مطالعه تأثیر آب انار بر هموگلوبین قرمز خون نشان داده است که آب انار می‌تواند میزان شکسته شدن گلبول قرمز (همولیز) را کاهش دهد و این نتیجه نیز خواص ضداکسیدانی آب انار را که فعالیت آن توسط ایزومرهای از نوعی پلی فنول (ellagitannins) است را تائید می‌کند.
در میان الاجیتانن ها ایزومرهای بونیکالجین اصلی‌ترین ترکیب‌ها هستند. تحقیقات نشان داده است که این ایزومرها مسئول فعالیت ضداکسیدانی بالای انار در شرایط آزمایشگاهی و هم‌چنین باعث توانایی آب انار در مهار رادیکال‌های آزاد می‌باشند.
غشاءهای پلاسمایی نظیر غشای گلبول‌های قرمز به علت وجود اسیدهای چرب غیراشباع موجود در آن نسبت به حمله رادیکال‌های آزاد حساس هستند.
در مطالعات مختلف از ترکیب متنوعی به عنوان عامل مهاجم و ایجاد همولیز در گلبول قرمز استفاده می‌شود.
این مطالعات نشان داده است که مصرف کوتاه مدت آب‌میوه‌های غنی از ترکیبات پلی فنولیک باعث بهبود وضعیت آنتی‌اکسیدانی و کاهش صدمات اکسیداتیو به DNA می‌شود و عملکرد سیستم ایمنی را بهبود می‌بخشد.
آب انار به طور مؤثری پراکسیداسیون چربی‌های پلاسما و تشکیل ترکیبات مضر را به تأخیر می‌اندازد.
به نظر می‌رسد که آنتی‌اکسیدان‌های موجود در آب انار از طریق قطع واکنش‌های زنجیره‌ای که منجر به تولید رادیکال‌های آزاد (مولکول‌های مضر) می‌شود و با اتصال به عنصر مس و جلوگیری از اتصال این عنصر به لیپوپروتئین‌ها باعث تأخیر در شروع فرآیند پراکسیداسیون چربی‌های پلاسما می‌گردد.
جلوگیری و یا وقفه در اکسیداسیون لیپوپروتین پلاسما می‌تواند نقش مهمی در پیش‌گیری و یا به تأخیر انداختن فرآیند تصلب شرائین (آترواسکروز) بیماری‌های قلب و عروق داشته باشد.
یکی از مکانیسم‌های احتمالی کاهش فشار خون می‌تواند اثر مهارکنندگی آب انار بر آنزیم مبدل آنژیوتانسین (Angiotensin-converting enzyme) نیز باشد.
بنابراین آب انار به علت داشتن آنتی اکسیدان های متفاوت خود سبب کاهش فشار خون سیستولی و دیاستولی شده است.
آب انار در بیماران مبتلا به تنگی شریان کاروتید به مدت یک سال نیز موجب کاهش میزان چربی بد خون (LDL) و حساسیت آن به مس به ترتیب 90 درصد و 59 درصد کاهش یابد. همچنین ظرفیت کل آنتی اکسیدانی پلاسما 130 درصد افزایش و فشار خون سیستولی 21 درصد کاهش یافت.
مصرف 50 میلی‌لیتر آب انار توسط افراد مبتلا به فشار خون بالا به مدت دو هفته منجر به کاهش معنی داری در فشارخون سیستولی شد.
مصرف آب انار به مدت هشت هفته توسط افراد مبتلا به دیابت نوع دو که فشار خون طبیعی نداشتند، تغییر معنی داری در فشار خون ایجاد نکرد ولی مصرف یک سال آب انار سبب کاهش در ضخامت جدار سرخرگ، کاهش اکسیداسیون، افزایش ضداکسیدان ها و کاهش در فشار سیستولیک می‌شود.
هرچند که مصرف سه سال آب انار با همین دوز بر این فاکتورها تأثیر نداشت اما پراکسیداسیون چربی سرم 16 درصد کاهش یافت.
انار قادر به تنظیم کلسترول و فشار خون بوده و انواع ترش آن به دلیل میزان پایین قند و اسید بیشتر برای افراد دیابتی ممکن است مفید باشد.

نتیجه‌گیری

نتایج حاصل از این مطالعات نشان می‌دهد که مصرف عصاره انار موجب کاهش قابل توجهی در فشار خون می‌شود و هم‌چنین در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو ممکن است برای پیش‌گیری از فشار خون بالا در این بیماران توصیه شود.
مطالعاتی که به بررسی اثرات مفید آب میوه‌های غنی از آنتوسیانین در افراد مبتلا به بیماری عروق کورنر پرداخته‌اند، مشخص کرد که اگر چه این ترکیب‌ها بر ضربان نبض مؤثر هستند و موجب کاهش سختی شریان می‌شود اما بر عملکرد عروق بی اثر هستند.
برخلاف تصور عامه انار خون‌ساز نیست و به رفع کم‌خونی کمک نمی‌کند.
چراکه آهن آن گیاهی است در مقایسه با آهن گوشت، و قدرت جذب پایینی دارد. بنابراین نمی‌تواند به افزایش فعالیت مغز استخوان منجر شود. این تصوری غیرعلمی و غلط است و باید تصریح کرد که انار کاهنده فشار خون است، اما خون ساز نیست.
مصرف مواد غذایی حاوی فلاونوئید که انار نیز جزئی از آن است باعث کاهش فشار خون در افراد مبتلا به فشار خون بالا می‌شود.
مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که آب انار بیش از آن که بر قند خون تأثیر داشته باشد موجب کاهش چربی خون، کاهش فشار خون و افزایش اثرات آنتی اکسیدانی می‌شود.
با توجه به نتایج به دست آمده می‌توان آن را به عنوان عامل پیش‌گیری کننده بیماری قلبی و عروقی در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو توصیه نمود و با توجه به کاهش فشار خون سیستولی و دیاستولی در این بیماران می‌توان آب انار را برای پیش‌گیری از فشار خون بالا پیشنهاد کرد و اما تعیین مکانیسم دقیق اثر آب انار بر کاهش فشار خون و حداقل میزان مورد نیاز آن مستلزم مطالعات بیشتری است.

---

منبع: زندگی آنلاین - زینب صادقیان؛ کارشناس صنایع غذایی