یک ارزشیابی خوب باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟

نظام آموزش و پرورش مانند هر نظام دیگری، دارای یک سیستم هماهنگ است. این سیستم هماهنگ شامل : درون داد، فرآیند و برون داد می باشد. درون داد سیستم آموزش و پرورش را دانش آموزانی در برمی گیرد که وارد مدارس می شوند و برون داد شامل فارغ التحصیلان آینده می باشد. حال باید دید که این سیستم چگونه می تواند به پیش برود تا برون داد و نتیجه خوبی داشته باشد. اگر فرآیند کار این سیستم به نحو صحیح پیش برود ما می توانیم انتظار یک نتیجه خوب را داشته باشیم .در رابطه با فرآیند نظام آموزش و پرورش مواردی همچون: روش تدریس معلم، محتوای آموزشی، ارزشیابی آموزشی و ... مطرح است. در میان این موارد، ارزشیابی آموزشی موضوعی است که فرآیند را تا حد زیادی به نتیجه مطلوب می رساند، لیکن اگر به شکل صحیح انجام شود. حال سوال پیش می آید که ارزشیابی آموزشی چیست و چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟

ارزشیابی عبارت است از سنجیدن عملکرد دانش آموزان و مقایسه کردن آن ها با هدف های آموزشی، به منظور اینکه مشخص شود که آیا فعالیت های آموزشی معلم و کوشش های دانش آموزان به نتیجه مطلوب رسیده است یانه؟

✔️ در ادامه به ویژگی های یک ارزشیابی خوب اشاره می شود:
- ارزشیابی خوب باید فعالیت محور باشد، یعنی معلم به فعالیت دانش آموز بهای زیادی بدهد نه به آن چیزی که او حفظ کرده و به سرعت هم فراموش می کند.

- ارزشیابی باید بر فهمیدن و بر برداشتی که دانش آموزان از یک مطلب دارند، تکیه داشته باشد. این کار علاوه بر اینکه به دانش آموزان انگیزه مطالعه کردن می دهد، باعث می شود که اعتماد به نفس شان نیز بالا برود و به خوبی بتوانند نظرات خود را بیان کنند.علاوه بر این، این کار فرصت تقلب کردن را از بین می برد ،چون برداشت هر دانش آموزی با دانش آموز دیگر متفاوت است.

- ارزشیابی باید دانش آموزان را از رقابت دورکند و اگر هم رقابتی وجود داشت،باید از نوع سالم باشد. معلم می تواند با بی اهمیت جلوه دادن نمره و برجسته کردن امر یادگیری در این راه قدم بردارد.

- در ارزشیابی خوب هم باید دانش آموز به نقاط قوت و ضعف خودش پی ببرد یعنی اینکه بداند در کدام مبحث، یادگیری کمی دارد و هم معلم باید به نقاط ضعف و قوت خود پی ببرد،یعنی بداند که خودش در طرح درسی که داشته و روش تدریسش چه ایراداتی دارد.

- ارزشیابی باید مستمر باشد یعنی معلم پشت سرهم فعالیت های یادگیری دانش آموزان را مورد ارزیابی قرار بدهد و از آنها پرسش کند. این کار باعث مرور مطالبی می شود که دانش آموزان از قبل یاد گرفته اند و باعث می شود که دیگر فراموش نکنند، هم چنین باعث می شود که قدرت تجزیه و تحلیل دانش آموزان بالارفته و به ایده برسند.

- معلم در ارزشیابی، باید قضاوت شخصی و حالت عاطفی که نسبت به یک شخص دارد را کنار بگذارد. برای این کار می تواند برگه های امتحان دانش آموزان را بردارد و روی اسامی چسب کاغذی بچسباند تا قضاوت شخصی خودش را در دادن نمره دخیل نکند.

- در ارزشیابی کتبی (پایانی) که در آخر ترم گرفته می شود، باید سوالات از مباحث کاربردی و مهم باشد نه موارد ریز کتاب، مثلا آوردن یک حدیث در امتحان و گفتن اینکه این حدیث از چه کسی است؟ یا نادرشاه در چه سالی هندوستان را فتح کرد؟زمانی که مطالب مهم سر کلاس بررسی شود و اهمیتش در امتحان عنوان گردد، فرد به جای زمان گذاشتن روی حجم زیاد مطالب، این زمان را روی حجم کم می گذارد و یادگیری اش از آن مطالب به شکل عمیق و کاربردی انجام می شود.

- در ارزشیابی معلم باید از ارزیابی های ساده شروع کند و به تدریج به سمت ارزیابی های پیچیده برود تا اضطراب فراگیر کم شود و تصور کندکه همان طور که می توانست آزمون های قبلی را به خوبی بگذراند، این آزمون را هم می تواند پشت سرگذارد.

مطالب مرتبط:
روش های ارزشیابی
روش های مختلف ارزشیابی پیشرفت تحصیلی
روان شناسی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی

نویسنده: اعظم پیکانی