کدام نوع ارزشیابی، یادگیری بیشتری را در بر دارد؟

✔️ ارزشیابی کمی و کیفی (توصیفی)
ارزشیابی کمی ارزشیابی ای است که در آن از کمیت و عدد استفاده می شود و این کمیت بین 0 - 20 می باشد. ارزشیابی کیفی (توصیفی) ارزشیابی ای است که در آن به جای کمیت ،کیفیت مطرح است و بجای نمره در آن از مقیاس هایی مثل: درحد انتظار، نزدیک به انتظار، نیاز به تلاش و ... استفاده می شود. در گذشته نظام آموزش و پرورش کشور ما، از ارزشیابی کمی و سنتی استفاده می کرد، اما درسال های اخیر ارزشیابی به صورت کیفی (توصیفی) انجام می شود.
یکی از بحث ها و سوالاتی که در رابطه با ارزشیابی مطرح می شود، این است که اساسا ارزشیابی کمی بهتراست یا ارزشیابی کیفی (توصیفی)؟
برای پاسخ به این سوال به تفاوت های بین این دو نوع ارزشیابی پرداخته می شود.

✔️ تفاوت های بین ارزشیابی کیفی (توصیفی) و کمی
-در هر فعالیت ارزشیابی دو اتفاق می افتد، یکی اینکه معلم در ابتدا اطلاعاتی را از دانش آموز جمع آوری می کند و یکی اینکه معلم بر اساس این اطلاعاتی که جمع آوری کرده ،به قضاوت و داوری می پردازد. در ارزشیابی کمی که به شکل سنتی اجرا می شد، معلم از دو راه این اطلاعات را جمع آوری می کرد، یکی پرسش های کلاسی که همان درس پرسیدن از بچه ها در طول ترم بود و یکی امتحان پایان ترم (آزمون های مداد کاغذی). معلم بر اساس این دو داوری می کرد و به دانش آموز نمره می داد، اما در ارزشیابی کیفی ابزار جمع آوری اطلاعات بسیار متنوع هستند و علاوه بر پرسش های کلاسی و امتحان پایان ترم از پوشه کار، آزمون های عملکردی (عملی) و برگه ثبت مشاهدات (معلم برای هر دانش آموز یک برگه در نظر می گیرد و مشاهداتی که در طول ترم از بچه ها دارد را در آن برگه می نویسد) استفاده می شود که این موارد،فعالیت دانش آموزان را در بر می گیرد. براین اساس می توان گفت که ارزشیابی توصیفی تنوع بیشتری دارد و همین تنوع باعث می شود که معلم تمامی فعالیت ها را درنظر بگیرد و عادلانه تر قضاوت کند.

- ارزشیابی کمی بیشتر تکیه بر روی ضعف های دانش آموز دارد و کاستی ها را با نمره نشان می دهد. در صورتی که ارزشیابی کیفی به طور همه جانبه دانش آموزان را ارزیابی می کند و توانایی های شان را در کنار ضعف های شان می سنجد.

- ارزشیابی کیفی فرصت جبران را به افراد می دهد. چون فعالیت های مختلف دانش آموزان را در طول ترم در برمی گیرد. در این صورت است که زمانی که دانش آموزان در یک فعالیت شکست خوردند، سعی می کنند که در فعالیت دیگر آن را جبران کنند. این کار،انگیزه دانش آموزان را بالا می برد، در صورتی که ارزشیابی کمی بر روی پرسش و پاسخ در طول ترم و امتحان پایان ترم تمرکز دارد و شکست، احساس نا امیدی را برای دانش آموز به دنبال دارد.

- ارزشیابی کمی این ویژگی را دارد که اطلاعات را به طور موقت در حافظه نگه می دارد، زیرا حجم زیاد اطلاعات را تحمیل می کند و عمده این اطلاعات را فرد از خاطر می برد، همانطور که دیدید وقتی ما از سرجلسه امتحان برمی گردیم، امکان دارد که این اطلاعاتی که داریم، نهایتا تا سه روز داخل حافظه ما باشد و بعد از آن فراموش کنیم. اما در ارزشیابی کیفی دانش آموزان اطلاعات را در جریان بحث و فعالیت کلاسی یاد می گیرند و به خوبی می توانند آن ها را به یاد سپارند.

- ارزشیابی کمی زمینه ساز اضطراب زیادی است، چون بخش اعظم نمره وابسته به ارزشیابی ای است که در پایان ترم از دانش آموز گرفته می شود و دانش آموز به این باور می رسد که نتیجه یادگیری و کوشش او در یک ساعتی که امتحان می دهد،مشخص می شود.پس مرتب به خود می گوید که من باید در این یک ساعت امتحان گرفتن بهترین عملکرد را داشته باشم. اما ارزشیابی توصیفی، ارزشیابی ای است که در طول دوره انجام می شود و نمره اش بین بخش های مختلف فعالیت های کلاسی تقسیم شده و دانش آموز دیگر از آزمون پایانی اضطراب ندارد.

- در ارزشیابی توصیفی دانش آموزان در طول ترم، در کلاس فعالیت می کنند و در طی این فعالیت ها برای آن ها سوال پیش می آید که این سوال پرسیدن روحیه پرسشگری را در آنها تقویت می کند که داشتن این روحیه، باعث می شود قدرت تجریه و تحلیل دانش آموزان بالا رود، اما ارزشیابی کمی به شکلی می باشد که دانش آموز تمرکزش بر روی این هست که همان متن اصلی کتاب را یاد بگیرد و همان ها در امتحان می آید. برای همین به خود زحمت این را نمی دهد که سوال بپرسد و وابسته به کتاب و متن کتاب پرورش می یابد.

- در ارزشیابی توصیفی، دانش آموز هدف آموزشی و تربیتی هست که اهمیت اصلی را دارد، براین اساس می توان گفت فضای کلاسی که ارزشیابی توصیفی در آن حاکم است، دانش آموز محور بوده و معلم در پی آن است که یک فضایی را ایجاد کند تا دانش آموز را به آن هدف اصلی نزدیک کند، اما در ارزشیابی کمی تاکید اصلی بر روی محتوا و آن چیزی است که در کتاب آمده و کلاس مربوط یه این نوع ارزشیابی یک کلاس محتوا محور است و وظیفه معلم این است که این محتوا را به دانش آموزان منتقل می کند و وظیفه دانش آموزان این است که این محتوا را حفظ کنند و سرجلسه امتحان آن ها را روی کاغذ بیاورند.

مطالب مرتبط:
ارزشیابی توصیفی
ارزشیابی توصیفی در مقطع دبستان
روش های ارزشیابی

نویسنده: اعظم پیکانی