30 نکته در رابطه با اضطراب و استرس کودکان در مدرسه

1 - نداشتن ارتباط موثر با گروه همسالان، می تواند باعث احساس انزجار و اضطراب کودک از مدرسه شود. اضطراب از تنها ماندن در مدرسه، می تواند ناشی از کم حرفی، کم رویی و یا بدرفتاری خود کودک باشد. برای رفع این مشکل والدین می توانند به یاری معلم زمینه ایجاد ارتباط کودک را با همکلاسی هایش فراهم کنند و در زمانی که این مشکل کودک عمیق تر باشد، بهتر است والدین با کودک خود به کلینیک های مشاوران کودک مراجعه کرده و از راهکار بازی درمانی و راهکارهایی از این قبیل بهره مند شوند.

2 - سرزنش کردن و تحقیر کودک در خانه و مدرسه، یکی از عوامل اساسی در ایجاد استرس و اضطراب کودک می باشد،کودکی که مورد تحقیر قرار بگیرد، دچار ضعف اعتماد به نفس می شود و احساس می کند که قادر به انجام هیچ کار مفیدی نیست و برای همین زمانی که به چنین کودکی کاری در مدرسه محول شود دچار اضطراب شدید می شود.

3 - گاهی حمایت عاطفی افراطی سبب می شود که کودکان تنها والدین خود را پایگاه امن بدانند و در بیرون از محیط خانه و مدرسه دچار اضطراب شوند، این دسته کودکان محیط بیرون از خانه را خطرناک می دانند و نمی توانند در بیرون از خانه با کسی ارتباط برقرار کنند. بهتر است والدین قبل از شروع سن مدرسه، سعی کنند تا زمینه ارتباط کودک را با هم سن و سالان خود فراهم کنند.

4 - زیاده خواهی و کمال گرایی والدین، یکی از عوامل ایجاد اضطراب مدرسه در کودکان است، این ویژگی والدین بار روانی بسیاری را به ذهن کودک تحمیل می کند. کودک دچار اضطراب از مدرسه می شود و ذهن او مدام درگیر نمره و نگرش معلمان می باشد. در این رابطه بهتر است والدین به جای سخت گیری و تذکرهای مداوم، سطح انتظارات خود را متناسب با توانایی فرزندشان در نظر گیرند.

5 - بیان احساسات، به کودک کمک می کند که اضطراب خود را تخلیه نماید. در این رابطه به محض آمدن کودک از مدرسه و مضطرب بودن، والدین نباید پی در پی از او بخواهند که چی اتفاقی افتاده، بلکه سرفرصت که حالت روانی کودک متعادل شد از ورای صحبت های روزانه در صورت تمایل کودک ، موضوع را جویا شوند و در صورت عدم تمایل کودک علت را از مدرسه و گروه همسالان جویا شوند.

6 - گاه والدین از اهرم شکایت کردن از کودک در مدرسه استفاده می کنند. به عنوان مثال به کودک می گویند حالا که شیطنت کردی فردا به مدرسه ات می آیم و به معلمت گزارش می دهم. متاسفانه برخی والدین در عمل نیز این کار نادرست را انجام می دهند. این کار سبب می شود که کودک محیط مدرسه را محیط رنج و تحقیر خودش بداند و وقتی در این محیط قرار می گیرد ناخودآگاه دچار اضطراب می شود.
7 - یکی از راهکارهای غلط برای مواجهه با استرس و اضطراب کودکان در مدرسه، این است که والدین به توصیه معلمان کودکی که از مدرسه می ترسد، در مدرسه رها می کنند تا بعد از مدتی ساکت شود و با کودکان دیگر تعامل برقرار کند، این راهکار صحیحی نیست. امکان دارد که کودک ساکت شود اما او هنوز اضطراب دارد و این اضطراب او درونی می شود.

8 - برخی والدین برای پیشگیری کودک خود از تنبلی و افت تحصیلی، وظایف خود را مشروط به گرفتن نمره بالا می کنند. به عنوان مثال به کودک خود می گویند که اگر نمره پایین گرفتی از مسافرت و گردش خبری نیست. این کار اضطراب و گاهی لجبازی کودک را به دنبال دارد. بهتر است والدین به جای این کار به دنبال شناسایی علل افت تحصیلی کودک باشند و آنها را رفع کنند.

9 - آینده نگری والدین نیز گاهی اوقات می تواند سبب اضطراب مدرسه در کودک شود، برخی والدین به کودکان خود گوشزد می کنند که اگر می خواهی دکتر شوی یا یک مهندس موفق، باید درس ریاضی ات را به خوبی بخوانی و نمرات عالی از این درس بگیری. این کار سبب می شود که کودک کم کم در درس ریاضی دچار اضطراب شود و کم کم این اضطراب تا حدی پیش برود که کودک از درس و مدرسه منزجر شود و در مقابل آن ها مضطرب گردد.

10 - برخی والدین برای پیشگیری کودک خود از دعوا و بدرفتاری در مدرسه، تجربه های منفی دیگران از این موقعیت ها را با بزرگ نمایی برای کودک خود تعریف می کنند. این کار باعث می شود که کودک بر روی تعامل خود در مدرسه حساس شود و مدام تصور کند که ممکن است کار اشتباهی انجام دهد. زمانی که کودک از برقراری ارتباط با همسالان خود بترسد و این ترس در وجودش بماند، اضطراب از مدرسه نیز در او شکل می گیرد.

11 - گاهی کودکانی که تازه به مدرسه می روند یا بنا به دلایلی سال تحصیلی خود را در مدرسه جدیدی آغاز می کنند، دچار اضطراب و ترس می شوند، در این رابطه والدین می توانند هنگام ثبت نام کودک یا پیش از آن، ساعاتی را در مدرسه بگذارنند، کودک را به کلاس ها و حیاط برده و نقاط مثبت مدرسه و خاطرات خوب خود از مدرسه را بیان کنند.

12 - گاهی والدین ،خود زمینه ساز ایجاد اضطراب در فرزندان خود هستند، این دسته والدین هنگام مواجهه با مسائل عادی زندگی به شدت مضطرب می شوند و از خود عکس العمل نشان می دهند. اضطراب در وجود کودکانی که والدین مضطرب دارند درونی می شود و در تمامی مکان ها از جمله مدرسه احساس خطر می کنند. بهتر است این دسته والدین برای حفظ خونسردی خود تلاش کنند و به دور از چشم فرزندان خود به دنبال حل و فصل مسائل باشند.

13 - بی سرپرستی یا بد سرپرستی می تواند عامل اضطراب کودک در مدرسه شود. کودکی که در مدرسه با همکلاسی هایی تعامل دارد که از نعمت والدین خوب بهره مند هستند، کم کم احساس عدم امنیت می کند واین احساس عدم امنیت کودک در مدرسه، زمینه ساز ایجاد اضطراب می شود. بهتر است که این کودکان مورد توجه بسیاری قرار گیرند و اگر فرزند طلاق هستند والد سرپرست نباید با بدگویی از طرف مقابل ، اضطراب کودک را افزایش دهند.

14 - گاهی کودکان از نعمت پدر و مادر بهره مند هستند، اما سبک فرزند پروری والدین آن ها بسیار خشک و مقتدرانه است، چنین والدینی مهر و محبت کافی به فرزند خود ندارند و در بروز احساسات سرد هستند، فرزندان این والدین حس تنهایی و بی پناهی می کنند و این حس آن ها را به اضطراب یا دلبستگی های کاذب به افراد نامناسب می رساند.

15 - برخی والدین به لحاظ شخصیتی ثبات ندارند و کودک خود را گاهی بخاطر اشتباهات کوچک مورد تنبیه قرار می دهند،اما در مقابل اشتباهات بزرگ واکنش چندانی نشان نمی دهند، چنین والدینی در تشویق نیز به این شکل عمل می کنند. کودکان آنها نمی دانند که چه زمانی تنبیه شدید در انتظارشان است. آن ها این نگرش را در مورد مدرسه و معلمان خود نیز پیدا می کنند و در هنگام انجام دادن کار در مدرسه در حال اضطراب از تنبیه به سر می برند.
16 - گاهی معلمان و گروه همسالان، زمینه ساز اضطراب کودک می باشند، معلمانی که کودکان را مورد تحقیر و تنبیه قرار می دهند یا تبعیض قائل می شوند. زمینه ساز عدم امنیت و اضطراب در کودک می باشند. هم چنین گروه همسالان با عدم پذیرش و تمسخر کودک، می توانند ایجاد اضطراب کنند. در این رابطه بهتر است والدین کودک با هشیاری و به شکل مسالمت آمیز مشکل را ریشه یابی کنند و به تدریج آن را حل نمایند.

17 - درنظر گرفتن برنامه زمان بندی و تاکید بیش از اندازه بر روی تکالیف، می تواند زمینه ساز اضطراب مدرسه باشد. والدینی که پرمشغله هستند اغلب برای مشغول نگه داشتن فرزندان خود، برای آنها برنامه زمان بندی درنظر می گیرند و کودک را موظف می دانند که مانند یک ربات، مجری برنامه آن ها باشد. چنین کودکی مرتب به کارهای خود در مدرسه و خانه فکر می کند و تصور این که از برخی کارهایش در خانه و مدرسه جا بماند، اضطراب در او ایجاد می کند.

18 - یکی از عواملی که سبب اضطراب کودک از مدرسه می شود، قضاوت و بدگویی والدین از معلمان و همکلاسی های او می باشد. زمانی که والدین ریشه ضعف کودک خود را در معلم و همکلاسی های او بدانند، کودک به این تصور می رسد که مدرسه یک محیط ناامن است و دچار اضطراب از مدرسه می شود. علاوه بر این چنین کودکی به منفی گرایی نیز می رسد و با ذهنیت بد و برداشت نامناسب با معلمان و همکلاسی های خود برخورد می کند.

19 - استفاده افراطی از گوشی و سایر وسایل فناورانه ، می تواند سبب استرس کودکان در مدرسه شود. کودکی که در محیط خانه به جای تعامل با والدین و انجام کارهای شخصی، به طور مداوم سرگرم بازی های رایانه ای باشد، در مدرسه نیز گیرایی لازم را ندارد. مضطرب است و در انجام تکالیف بسیار عجولانه و بی دقت عمل می کند. انجام تکالیف ناقص، اعتراض معلمان را به دنبال دارد و این اعتراض، اضطراب کودک را تشدید می کند.

20 - گاهی ترس و اضطراب کودک از مدرسه، ناشی از کم رویی و خجالت کشیدن کودک از صحبت کردن در جمع می باشد، چنین کودکی از معاشرت با معلم و همکلاسی های خود هراس دارد و زمانی که در این موقعیت قرار بگیرد دچار اضطراب می شود. در این رابطه والدین می توانند این مشکل را با معلم در میان بگذارند و معلم می تواند با دادن مسئولیت به کودک، نظرخواهی و تشویق نظرات او، نقش موثری در کاهش اضطراب کودک داشته باشد.

21 - برخی کودکان تصور نادرستی از توانایی های خود دارند، به ویژه کودکانی که در خانه تحقیر شده و برچسب های ناکارآمدی به آنها زده شده است. این دسته کودکان دچار ضعف اعتماد به نفس هستند و احساس ناتوانی می کنند، چنین کودکانی زمانی که در محیط مدرسه قرار می گیرند، به طور مداوم در حالت اضطراب درس پرسیدن به سر می برند، والدین و معلمان می توانند با یادآوری و برجسته کردن توانایی های آن ها، در رفع این اضطراب بکوشند.

22 - گاهی اضطراب کودکان در مدرسه ناشی، از نقص و معلولیت جسمانی آن ها می باشد. کودکانی که چنین شرایطی را دارند، به طور مداوم در ذهن، خود را با همکلاسی های شان مقایسه می کنند و این مقایسه احساس حقارت و اضطراب را برای آن ها به دنبال دارد. کودکان معلول مدام اضطراب این را دارند که بخاطر نقص شان طرد شوند یا عمل اشتباهی انجام دهند. بهتر است معلمان به آنان توجه بیشتری داشته باشند و گروه همسالان را توجیه کرده تا با آن ها به شکل مناسب برخورد کنند.

23 - گاهی اضطراب از مدرسه به تیپ شخصیتی کودک بر می گردد، کودکان درون گرا و منزوی از گوشه گیری و انزوا لذت می برند. این دسته از کودکان زمانی که در محیط شلوغ مانند مدرسه قرار می گیرند، دچار اضطراب و بهم ریختگی ذهن می شوند. والدین چنین کودکانی می توانند قبل از شروع مدرسه، کودکان خود را در جمع های خانوادگی و دوستانه برده و آن ها را ترغیب به صحبت و مشارکت کنند.

24 - گاهی کودک از انجام تکالیف در مدرسه هراس دارد و تصور می کند که تکالیف بیش از حد دشوار هستند و او نمی تواند آن ها را انجام دهد. در این رابطه والدین می توانند کارهای گذشته کودک را تحسین کرده و در او قوت قلب برای انجام کارهای جدید ایجاد کنند. علاوه بر این والدین باید این آگاهی را به کودک خود بدهند که شکست در تکالیف مدرسه یک امر طبیعی است.

25 - در اغلب موارد اضطراب کودکان از مدرسه، از شکست های گذشته آنها ناشی می شود. به عنوان مثال کودکی که در امتحان ریاضی نمره پایینی گرفته باشد، برای امتحان ریاضی بعدی با وجود داشتن آمادگی، اضطراب زیادی دارد و گاه این اضطراب به قدری گسترده می شود که کودک نسبت به دروس دیگر و مدرسه دچار اضطراب می شود. بهتر است زمانی که کودک نمره کمی گرفت. والدین با انعطاف و آرامش بیشتری کودک را پذیرا باشند و او را برای موفقیت های بعدی امیدوار سازند.

26 - برخی کودکان در ابتدای روابط خود، بسیار دشوار عمل می کنند و در طی گذران زمان می توانند افراد و مکان های جدید را پذیرا باشند. زمانی که این کودکان در فضای عمومی از جمله مدرسه حاضر می شوند، در ابتدا نمی توانند به خوبی ارتباط برقرار کنند. در این زمینه والدین و معلمان نباید کودک را مورد فشار قرار بدهند تا او ارتباط موثری برقرار کند، چنین عملی نه تنها به اصلاح تعامل کودک کمک نمی کند، بلکه اضطراب او را از افراد و مکان های جدید بیشتر می کند.

27 - گاهی اوقات والدین با تاکید افراطی بر خوب بودن یک مساله، آن مساله را تبدیل به یک موقعیت اضطراب آور می کنند. به عنوان مثال ممکن است کودکی نسبت به مدرسه هیچ حسی نداشته باشد، اما والدین از سر ناآگاهی مدام در گوش کودک این زمزمه را داشته باشند که مدرسه خیلی خوب است، تو آنجا چیزهای جدیدی یاد می گیری. تو می توانی از همه بهتر باشی. این عبارت ها و عبارت هایی از این دست زمینه ساز اضطراب در کودک می شود.

28 - گاهی نمره محوری و روحیه رقابت طلبی کودک، سبب ایجاد اضطراب از مدرسه می شود. کودک در طی سال تحصیلی به طور مداوم خود را در موقعیت فشار قرار می دهد و رفته رفته این فشار، به اضطراب از مدرسه تبدیل می شود. در این رابطه والدین و معلمان، باید بر عمل یادگیری تاکید بسیاری داشته باشند و یادگیری را بر نمره و ممتاز بودن برتری دهند.

29 - یکی از عوامل ایجاد اضطراب از مدرسه، به ویژه در کودکانی که در بدو ورود به مدرسه هستند، تضاد والدین با کودکان است. برخی از والدین بسیار عقلانی عمل می کنند و بر این اساس به صحبت و پیشنهاد کودک اهمیتی نداده و خلاف آن عمل می کنند. این امر باعث می شود که کودک احساس انزجار از والدین پیدا کند و در روابط خود با آن ها دچار پرخاشگری و اضطراب شود، چنین کودکی در مدرسه نیز دچار خشونت و اضطراب می شود. پدر و مادر برای پیشگیری از این امر، می توانند در صورت امکان پیشنهادهای غیر منطقی کودک را نیز اعمال کنند تا احساس ارزشمندی و اعتماد به نفس در کودک شکل بگیرد.

30 - نگرش منفی کودکان نسبت به مدرسه، یکی از عوامل زمینه ساز اضطراب کودکان از مدرسه است. در این رابطه والدین می توانند بعد از مدرسه، کودک خود را به پارک ببرند یا برای او هدیه بخرند، بهتر است این نوع پاداش دادن در ماه مهر بیشتر باشد و رفته رفته از آن کاسته شود. پاداش دادن ، باعث می شود که کودک نگرش خوشایندی نسبت به مدرسه پیدا کند و این نگرش خوشایند، نقش موثری در کاهش اضطراب کودک از مدرسه دارد.

مطالب مرتبط:
چگونه فرزندان‌مان را برای مدرسه رفتن آماده کنیم؟
بازگشایی مدارس و خودداری از مدرسه رفتن
نگرانی از مدرسه

نویسنده: اعظم پیکانی