تحقق آرمانهای دینی در حکومت امام زمان(عج)
قیام مهدوی، امتداد اهداف عاشورای حسینی
بسیاری از اهداف و آرمانهایی که امام حسین(ع) برای آن قیام کرد، در قیام مهدوی نیز منعکس است و در حقیقت امام زمان(عج) قیام امام حسین(ع) را به تکامل میرساند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تاریخ : جمعه 1397/06/30
عاشورا و مهدویت، پیوندی عمیق با هم دارند. هدف امام حسین(ع) از مبارزه با مـستکبران و طـواغیت عـصرش این بود تا دین اسـلام را احـیاء و مـردم را از جهل فرهنگی و نادانی سیاسی نجات بخشد و عدالت اجتماعی را در جامعه اسلامی برقرار نماید. حضرت مهدی(عج) نیز با ستمگران، مشرکان و مستکبران جـهان مـبارزه خـواهد کرد تا احکام الهی و سنّت جدش رسول الله(ص) را احـیاء و زمـینه را برای تحقق عدالت اجتماعی در سرتاسر گیتی به معنای واقعی کلمه فراهم نماید.
مقصود از رابطهی عـاشورا و مـهدویت، پیوندی است که بیانگر رابطهی عمیق حضرت مهدی(عج) با امام حسین(ع) اسـت، کـه در احادیث، دعای ندبه، زیارت عـاشورا و زیـارت نـاحیهی مقدسه به ایـن رابـطهی ناگسستنی اشاره شده اسـت.
سیدالشهداء در ایـن شـرایط، چارهای جز قیام و مبارزه علنی بر علیه یزید نداشت تا مردم را از این جهل کشنده نجات بخشد و به سوی حق راهنمایی نماید. در زیارت اربعین از قـول امـام صادق(ع) در توصیف ابا عبدالله الحـسین(ع) آمـده است:«خدایا! سیدالشّهدا، در راه تو خون دلها خورد تا بندگانت را از نادانی و سردرگمی و گمراهی رهایی بخشد»
اما جاهلیت آخرالزّمان، سختتر و شدیدتر از جاهلیت نخستین خواهد بود[1]. امام صادق(ع) در این زمینه مـیفرماید: «همانا قائم ما با جاهلان بسیار سرسختتری نسبت به جاهلانی كه رسـول خـدا(ص) در دوران جـاهلیّت با آنها مواجهه بود، روبرو میشود و متحمّل رنج و سختی بیشتری خواهد شد. علّت این جاهلیّت این اسـت کـه رسول خدا(ص) زمانی برانگیخته شد كه مردم سنگ، صخره و مجسّمههای چوبی را میپرستیدند، امّا امـام مـهدی(عـج) هنگامی قیام میكند كه همهی مردم برای مقابله با او به تأویل كتاب خدا و احتجاج به آن مـتوسّل میشوند»[2]
در حکومت جهانی امام مهدی(عـج)، فـریضهی امـر به معروف و نهی از منکر برای احیای ارزشها و هستپذیری عدالت اجتماعی نقش بـسزایی دارد. از امـام بـاقر(ع) درباره آیه «الَّذِینَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّكاة»[3] سؤال شد، ایـشان فـرمود: «ایـن آیه دربارهی حضرت مهدی(عج) و اصحابش وارد شده است. خداوند ایشان را مالك مشرق و مغرب زمین مـیگرداند و دین خـود را ظاهر میسازد و به سبب او و اصحابش بدعتها را میمیراند، چنانكه سفهاء، حق را میراندهاند، تا اینـكه در روی زمـین اثـری از ظلم دیده نشود، مهدی(عج) و اصحابش امر به معروف و نهی از منكر میکنند، و عاقبت امور بـرای خـدا است»[4]
هـدف امـام عصر(عج) نیز هدایت مردم بسوی حق تـعالی و اصـلاح جامعهای است که دچار معضلات فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی شده است. در سورهی انبیاء میخوانیم: «وَ لَقَدْ كَتَبْنَا فىِ الزَّبُورِ مـِن بـَعْدِ الذِّكْرِ أَنـَّ الْأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِىَ الصَّلِحُون؛ ما در زبور، پس از تورات نوشتیم كه این زمین را بـندگان صالح من به میراث خواهند برد»[6]. امام محمدباقر(ع) فرمود: «ایشان اصحاب حضرت مهدی(عج) در آخرالزمان هستند»[7]. ایـنان هـمان بندگان صالح خدا و یاران مهدی(عج) هستند که وارثان زمین خـواهند شـد.
بنابراین، هدف نهضت عاشورا، تربیت انسان و اصلاح جامعه بود، کـه نـاتمام مـاند، اما خداوند اراده فرمود تا این آرمان مقدس از سوی حضرت مهدی(عج) محقق شود و زمـانی کـه زمین پر از ستم گردد و بدعتها زنده و حاکمان یاغی دست به فساد زدهاند، مصلحی خـواهد آمـد و جـامعه را اصلاح و حکومت عدل الهی را در زمین برپا مینماید.
امـام حـسین(ع) در نـامهای کـه بـه جمعی از بزرگان بصره نوشت، هدف از قیام بر ضد حکومت فاسد یزید را، احیای سنت جدش رسول الله(ص) و مبارزه با بدعتها معرفی میکند و میفرماید: «من شما را به کتاب خدا وسـیرهی پیامبر خدا فرا میخوانم، چرا که در جامعهی شما سنت نبوی از بین رفته و بدعت و فریبکاری جایگزین آن شده است، اگر سخنانم را بشنوید و فرمانم را اطاعت کنید، شما را به راه راست هدایت مىکنم»[8]
امام صادق(ع) فرمود: «وقتی قائم ما قیام کرد مردم را از نو به سوی اسلام دعوت مینماید و به سوی چیزی که کهنه شده و عموم مردم از آن دور افتادهاند، هـدایت مـیکند. آن جناب، «مهدی» نامیده شده، چون به چیزی که مردم از آن دور شدهاند هدایت میشود و «قائم» نامیده شده چون برای به پا داشتن حق قیام میکند»[9] *
پینوشتها:
[1] سوره احزاب، آیه 33
[2] ابن ابی زینب، الغیبه النعمائی، 1397: ص 297.
[3] سوره حج، آیه 41
[4] تفسیر القمی، 1404، ج2: ص87.
[5] ابن شهرآشوب مازندرانی، مناقب آل ابی طالب(ع)، 1379، ج4: 89.
[6] سوره انبیاء، آیه 105
[7] تفسیر القمی، ج1: 14
[8] ابـومخنف کـوفی، وقعه الطف، 1417: 107
[9] الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج2: 383
*این متن خلاصهای است از مقاله "اهداف مشترک عاشورای حسینی و قیام مهدوی در روایات" به قلم سید رضا موسوی و حمزه ابراهیم پور که در شماره 5 مجله "پژوهش نامه معارف حسینی" منتشر شده است.
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید. مقصود از رابطهی عـاشورا و مـهدویت، پیوندی است که بیانگر رابطهی عمیق حضرت مهدی(عج) با امام حسین(ع) اسـت، کـه در احادیث، دعای ندبه، زیارت عـاشورا و زیـارت نـاحیهی مقدسه به ایـن رابـطهی ناگسستنی اشاره شده اسـت.
اهـداف مشترک عاشورا و مهدویت
قیام جهانی مهدی موعود(عج)، مکمل حرکت اصلاحی امام حسین(ع) در نـهضت عـاشورا است. در اینجا به برخی از اهداف مـشترک عـاشورا و قیام مـهدی مـوعود اشاره میگردد:1. مبارزه بـا جاهلیت
بعد از رحلت پیامبر(ص)، در جامعهی اسلامی به تدریج در دوران حاکمیت مکتب خلافت و بنیامیّه، فرهنگ جاهلی دوباره احیاء شد و مردمان از زیـست مـؤمنانه خارج و بسوی شهوات و امیال نفسانی گرایش پیدا کردند. از این رو، مفاسد اخلاقی از جمله بادهگساری، رقاصی و آوازهخوانی... در جامعه رونق گرفت و از نظر اقتصادی، جامعه، به دو دستهی فقر و غناء تقسیم شدند.یکی از مهمترین عوامل شکلگیری نهضت عاشورا، امر به معروف و نهی از منکر بود. امام حسین(ع) مکرر به این موضوع اشاره میفرمود
اما جاهلیت آخرالزّمان، سختتر و شدیدتر از جاهلیت نخستین خواهد بود[1]. امام صادق(ع) در این زمینه مـیفرماید: «همانا قائم ما با جاهلان بسیار سرسختتری نسبت به جاهلانی كه رسـول خـدا(ص) در دوران جـاهلیّت با آنها مواجهه بود، روبرو میشود و متحمّل رنج و سختی بیشتری خواهد شد. علّت این جاهلیّت این اسـت کـه رسول خدا(ص) زمانی برانگیخته شد كه مردم سنگ، صخره و مجسّمههای چوبی را میپرستیدند، امّا امـام مـهدی(عـج) هنگامی قیام میكند كه همهی مردم برای مقابله با او به تأویل كتاب خدا و احتجاج به آن مـتوسّل میشوند»[2]
2.امر به معروف و نهی از منکر
یکی از مهمترین عوامل شکلگیری نهضت عاشورا، امر به معروف و نهی از منکر بود. امام حسین(ع) مکرر به این موضوع اشاره میفرمود، تا به جامعهی خفته بفهماند که علت این همه فسادها، تـرک امر به معروف و نهی از منکر است که شما را دامنگیر فساد سیاسی(یزید) و فساد اقتصادی و فرهنگی کرده است.در حکومت جهانی امام مهدی(عـج)، فـریضهی امـر به معروف و نهی از منکر برای احیای ارزشها و هستپذیری عدالت اجتماعی نقش بـسزایی دارد. از امـام بـاقر(ع) درباره آیه «الَّذِینَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّكاة»[3] سؤال شد، ایـشان فـرمود: «ایـن آیه دربارهی حضرت مهدی(عج) و اصحابش وارد شده است. خداوند ایشان را مالك مشرق و مغرب زمین مـیگرداند و دین خـود را ظاهر میسازد و به سبب او و اصحابش بدعتها را میمیراند، چنانكه سفهاء، حق را میراندهاند، تا اینـكه در روی زمـین اثـری از ظلم دیده نشود، مهدی(عج) و اصحابش امر به معروف و نهی از منكر میکنند، و عاقبت امور بـرای خـدا است»[4]
بیشتر بخوانید
3.اصلاح جـامعه (جـامعهپردازی)
امام حسین(ع) در وصیتنامه خود به محمد حنفیه، هدف خود را اصلاح امت جدّش رسول الله(ص) و امر به معروف و نهی از منکر معرفی فرمود: «انّى لَمْ أَخْرُجْ أَشِرًا وَلا بَطَرًا وَلا مُفْسِدًا وَلا ظالِمًا وَ إِنَّما خَرَجْتُ لِطـَلَبِ الاِْصـْلاحِ فى أُمَّةِجَدّى، أُریدُ أَنْ آمُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَأَنْهى عَنِ الْمُنْكَرِ...؛ قیام من قیام فردی کامجو یا آشوبگر و یا ستمگر نیست. من برای اصلاح امت جدم به پا خواستهام، قصدم امر به مـعروف و نـهی از منکر است و به سیرهی جدم و پدرم رفتار مینمایم»[5].امام صادق(ع) فرمود: «وقتی قائم ما قیام کرد مردم را از نو به سوی اسلام دعوت مینماید و به سوی چیزی که کهنه شده و عموم مردم از آن دور افتادهاند، هـدایت مـیکند.
بنابراین، هدف نهضت عاشورا، تربیت انسان و اصلاح جامعه بود، کـه نـاتمام مـاند، اما خداوند اراده فرمود تا این آرمان مقدس از سوی حضرت مهدی(عج) محقق شود و زمـانی کـه زمین پر از ستم گردد و بدعتها زنده و حاکمان یاغی دست به فساد زدهاند، مصلحی خـواهد آمـد و جـامعه را اصلاح و حکومت عدل الهی را در زمین برپا مینماید.
4.ستیز با بدعتها
در دوران امامت سالار شـهیدان(ع)، بـسیاری از تعالیم نبوی، به فراموشی رفـت و امـام حـسین(ع)، ناگزیر برای احـیای دیـن جدش و مبارزه با بـدعتها قـیام نمود، زیرا یزید، آشکارا دست به فساد آلوده بود و جامعهی اسلامی را دچار انحطاط و خود را خـلیفهی مـسلمین و جانشین پیامبر(ص) میدانست، و چنین شخصی قـطعاً اگـر بر مـردم حـکومت مـیکرد، تمام ارزشهای اسلامی از بـین میرفت.امـام حـسین(ع) در نـامهای کـه بـه جمعی از بزرگان بصره نوشت، هدف از قیام بر ضد حکومت فاسد یزید را، احیای سنت جدش رسول الله(ص) و مبارزه با بدعتها معرفی میکند و میفرماید: «من شما را به کتاب خدا وسـیرهی پیامبر خدا فرا میخوانم، چرا که در جامعهی شما سنت نبوی از بین رفته و بدعت و فریبکاری جایگزین آن شده است، اگر سخنانم را بشنوید و فرمانم را اطاعت کنید، شما را به راه راست هدایت مىکنم»[8]
امام صادق(ع) فرمود: «وقتی قائم ما قیام کرد مردم را از نو به سوی اسلام دعوت مینماید و به سوی چیزی که کهنه شده و عموم مردم از آن دور افتادهاند، هـدایت مـیکند. آن جناب، «مهدی» نامیده شده، چون به چیزی که مردم از آن دور شدهاند هدایت میشود و «قائم» نامیده شده چون برای به پا داشتن حق قیام میکند»[9] *
پینوشتها:
[1] سوره احزاب، آیه 33
[2] ابن ابی زینب، الغیبه النعمائی، 1397: ص 297.
[3] سوره حج، آیه 41
[4] تفسیر القمی، 1404، ج2: ص87.
[5] ابن شهرآشوب مازندرانی، مناقب آل ابی طالب(ع)، 1379، ج4: 89.
[6] سوره انبیاء، آیه 105
[7] تفسیر القمی، ج1: 14
[8] ابـومخنف کـوفی، وقعه الطف، 1417: 107
[9] الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج2: 383
*این متن خلاصهای است از مقاله "اهداف مشترک عاشورای حسینی و قیام مهدوی در روایات" به قلم سید رضا موسوی و حمزه ابراهیم پور که در شماره 5 مجله "پژوهش نامه معارف حسینی" منتشر شده است.