هنرمند ایرانی که آثارش در روزنامه‌های مهم جهان منتشر شد
متولد ۱۸ شهریور ۱۳۱۷ بود؛ لیسانس حقوقش را رها کرد و به دنبال هنر رفت تا در کاریکاتور ایران سنت‌شکنی و نوآوری داشته باشد و به قول یکی از منتقدان هنری، کاری کند که دنیای امروز اردشیر محصص را هنرمندی متفکر بداند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تاریخ : دوشنبه 1397/06/19 ساعت 09:13
خاندان اردشیر محصص از خانواده‌های معروف و مرفه اهل لاهیجان بودند. مادرش شاعر و از دوستان نزدیک پروین اعتصامی بود. بیشتر اعضای خانواده محصص در هنرهای مختلف فعالیت می‌کردند. خواهر او ایراندخت محصص، فعال هنری و کاریکاتوریست و پسرعمویش بهمن محصص، مجسمه‌ساز و نقاش است.
در سال‌های اولیه ورودش به دنیای هنر در مطبوعات کار می‌کرد. همچنین کتاب‌های زیادی در زمینه طراحی مانند «اردشیر و هوای توفانی»، «اردشیر و صورتک‌هایش»، «تشریفات»، «لحظه‌ها»، «وقایع‌اتفاقیه»، «لحظه‌ها» و ... از خود به جای گذاشت.
این‌طور ثبت شده که اردشیر محصص به مینیاتورهای ایرانی و نقاشی‌های عامیانه علاقه‌ی بسیاری داشت و علاوه بر این‌ها، عکس‌های کهنه و عکس‌های روزنامه‌ها را نیز جمع‌آوری می‌کرد و آثارش در بیشتر موارد، ترکیبی از طرح‌های کتاب‌های قدیمی و عکس‌های قاجار بود.
خودش درباره‌ی کارهایش گفته: «من آنچه را می‌بینم می‌کشم؛ به نظر من کاریکاتورها اسناد یک عصرند؛ همچنان که مدارک رسمی، اعلامیه‌های دولتی و گزارش‌های پارلمانی نیز چنین هستند.»
جواد مجابی ـ منتقد هنری ـ درباره او و سبک کارهایش که طرح‌هایی با طنز تلخ و بدون ملاحظات بودند، گفته است که محصص معنی ترس را نمی‌فهمد. او همچنین معتقد است که محصص پایه‌گذار کاریکاتور نوین در ایران است. طرح‌های او نشان‌دهنده‌ی زوایایی از جامعه بود که کمتر به آن‌ها توجه می‌شد.
مجابی اظهار کرده است: من با اردشیر محصص همکلاس بودم و از حوالی سال ۱۳۳۶ دوستی ما آغاز شد. در طول این سال‌ها شاهد رشد تدریجی کارهای او بودم و همیشه آثارش را دنبال می‌کردم. اردشیر در آغاز کار یک کاریکاتوریست بود و در طراحی‌های او شکل آزادتری به خود گرفت. دنیا او را هنرمند بزرگ و متفکری می‌داند و دلیل این موضوع هم آشنایی محصص با حلقه‌ای از هنرمندان پیشرو ایران در دهه ۴۰ و ۵۰ بود. او از تحولات روشنفکری آگاهی داشت و در طراحی‌هایش انسان، پوچی، اضمحلال انسان در دنیای صنعتی و روابط حاکم و محکوم را به تصویر می‌کشید. در واقع او بدون شناخت جریانات روشنفکری دهه‌های ۴۰ و ۵۰ نمی‌توانست این دیدگاه را داشته باشد.
او ادامه داده است: محصص از معدود هنرمندانی بود که آثارش در نشریات مهم جهان از جمله «نیویورک تایمز» و «واشنگتن پست» به چاپ رسیده است. بسیاری از کارهای او را موزه کتابخانه کنگره آمریکا خریداری کرده و کتاب‌هایی از آثارش در نقاطی از دنیا به چاپ رسیده است. نظم فوق‌العاده و استمرار طولانی او در آثارش باعث شد به جایگاه شاخصی در هنر جهان دست پیدا کند.
مجابی همچنین چند سال گذشته نسبت به سرقت و صدمه دیدن آثار محصص که در اختیار ایراندخت محصص (خواهر اردشیر) قرار دارد، به دلیل پیری و بیماری ایراندخت، هشدار داده بود.
همچنین جواد علیزاده ـ کاریکاتوریست ـ درباره محصص اظهار کرده است: کارهای محصص از نظر سوژه و اجرا خیلی با کارهای دیگران متفاوت بود. درست زمانی که در اروپا و فرانسه طنز سیاه رایج شده بود، کاریکاتورهای محصص با رویکرد روشنفکری در مطبوعات آن زمان چاپ می‌شدند. در واقع پرداختن به طنز سیاه در طراحی‌ها و به کار بردن عکس‌های قدیمی و رئال باعث قدرتمند شدن و چشم‌نواز بودن کارهای محصص شده بودند.
او در ادامه گفته است: او با سنت‌شکنی و نوآوری تأثیر زیادی در کاریکاتور مدرن ایران داشت و نامش همواره در این زمینه زنده خواهد ماند. در آن زمان نشریات کاریکاتورهایی را در صفحات خود چاپ می‌کردند که خلاقیت طراح در آن‌ها حرف اول را می‌زد. یعنی علاوه بر مرتبط بودن با موضوع مطلب یا مقاله، صرفا تابع آن نباشد و دارای المان‌هایی از شخصیت خود هنرمند باشد. محصص نیز با پیروی از این سبک در مطبوعات مطرح شد و به شهرت رسید.
اردشیر محصص سرانجام در ۱۸ مهر ماه سال ۱۳۸۷ در نیویورک درگذشت.
منبع: ایسنا
