فراوری قند و شکر از گیاه استویا برای بیماران دیابتی

سیزدهمین دوره از پروژه های دانش آموزی تبیان نیز با یاری خداوند و حضور پر شور شما دوستان و علاقمندان به پایان رسید اما کار ما هنوز تمام نشده است! این دوره نیز همچون سال های گذشته دوستان بسیاری با ثبت طرح ها و ایده های خلاقانه خود در منوی "پیشنهاد موضوع" ما را در ارتقای تنوع پروژه ها یاری نموده اند. هم چون گذشته بر آن شدیم تا با گردآوری این ایده های جالب، علاوه بر قدر دانی از این دوستان نوآور، زمینه ای را برای ایده پروری سایر پژوهشگران علاقمند فراهم آوریم. فراموش نکنید که ما همیشه منتظر طرح های جدید شما عزیزان هستیم.

نام ایده: فراوری قند و شکر از گیاه استویا برای بیماران دیابتی
نام ارائه دهنده/دهند گان: مهتاب قاسمیان، عسل علیزاده و هستی فلاح
زمینه و نوع پروژه: پزشکی و زیست
درجه سختی: دشوار
نام مدرسه: دبیرستان فرزانگان 1

چکیده پروژه
هدف از پژوهش حاضر فراوری قند و شکر از گیاه استویا برای بیماران دیابتی بود.

مقدمه
دیابت، بیماری غیر مسری است که می تواند از طریق وراثت و عوامل محیطی در فردی ایجاد شود. این بیماری، به دو نوع اصلی و چند نوع نادر دیگر تقسیم می شود و در ارتباط مستقیم با مصرف قند و شکر (گلوکز) می باشد. مواد قندی به طور کلی به موادی گویند که دارای گلوکز بوده و شیرین می باشند. قند و شکر مصرفی روزانه مردم اکثر کشور های جهان از نیشکر و چغندر قند تولید می شوند. با اینکه شکر تولید شده از این دو ماده، شیرین و خوش طعم می باشد اما دارای ضررهای متعددی برای بدن است، که از جمله آن ها می توان به دیابت اشاره کرد.

حال، با این شرایط بهترین راه چیست؟ کنار گذاشتن شکر برای همیشه یا استفاده از جایگزین؟ بهترین راه استفاده از جایگزینی است که در عین اینکه طعم خوبی داشته باشد، مفید و طبیعی هم باشد. تنها یک مورد وجود دارد: گیاه استویا. استویا گیاه علفی و چند ساله است که در مناطق گرمسیر رشد می کند. این گیاه دارای ساقه، ریشه و برگ است. که معمولا از برگ آن در تولید مواد قندی استفاده می شود. بهترین راه استفاده آن برای اینکه جایگزین خوبی برای شکر شود، استفاده از تبلور عصاره آن است. بدین صورت که از برگ های این گیاه عصاره گرفته، با تبلور، از عصاره آن بلور هایی به دست آورده و آن را خرد کنیم. سپس می توان از آن قند و پودر قند هم تهیه کرد. در صورتی که مواد موجود در سلول های گیاهی با حلال ها از جمله آب یا حلال های آلی از گیاهان استخراج شوند به این محصول عصاره گفته می شود.

هدف
استویا یا شیرین برگ یک گیاه با برگ های نسبتا پهن است که برای شیرین کنندگی (که کاربرد اصلی آن همین مورد می باشد) تهیه مواد بهداشتی (به خاطر خاصت آنتی باکتریال) و دمنوش آن برای هضم غذا استفاده می شود. هم اکنون در ایران کشت شده و مورد استفاده بعضی از مردم می باشد. این گیاه خاصیت شیرین کنندگی 300 برابر قند دارد اما عوارض مصرف قند را شامل نمی شود. همین خاصیت استویا باعث شد که دانش پژوهان به فکر استفاده از استویا بیافتند.
 
روش
پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش از نوع پژوهش های آزمایشی است. دانش آموزان ابتدا اقدام به عصاره گیری از گیاه استویا کردند. برای این کار از دستگاه ئرکولاتور ئرکوله استفاده شد. برای عصاره گیری با این دستگاه دانش آموزان ابتدا فیلتر های بالای شیر را در ته دستگاه قرار داده و پرکولاتور را تا دو سوم حجم آن پودر ریختند سپس حلال مورد نظر را در حالی که شیر دستگاه بسته است افزودند. اضافه کردن حلال را تا پر شدن پرکولاتور ادامه داده و در آن را بستند. برای خیس خوردن پودر باید چند ساعت تا یک روز صبر کرد. پس از آن شیر را باز نموده تا حلال به آهستگی جریان یابد. حلال باید آب باشد زیرا با توجه به اینکه این عصاره در آینده به ماده ای خوراکی تبدیل می شود حلال عصاره گیری باید قابل خوردن باشد.

در مرحله بعد مقداری از عصاره را روی ظرف ریخته و با دستگاه کاهش دمای فوری دمای عصاره را کاهش دادند مشاهده شد که از عصاره بلورهایی ایجاد می شود. با خرد کردن آن ها شکر تولید شد.

مهارت های کسب شده
1. آشنایی با شیوه انجام کار گروهی
2. آشنایی با شیوه های جستجو در اینترنت
3. آشنایی با شیوه انجام پژوهش و نوشتن مقاله
4. آشنایی با نحوه ارائه گزارش عملکرد
5. آشنایی با روش ایده یابی (توفان مغزی)
6. آشنایی با مهارت کاربرد ابزار و وسایل مورد نیاز
7. آشنایی با پروپوزال نویسی
8. آشنایی با نحوه انجام آزمایش

دانش آموزان در پژوهش حاضر عصاره کدام گیاه را استفاده کردند؟ استویا
1. برگ گردو
2. برگ پرتقال
3. برگ سیب
4. استویا

مطالب مرتبط:
ساخت آدامس استویا به منظور استفاده بیماران دیابتی
درمان بالقوه دیابت نوع 1

تهیه کننده: مهدی رحمانی - تنظیم کننده: محبوبه همت