انواع مهریه و شرایط تعلق آن به زن

مهریه به مالی گفته می‌شود كه در هنگام عقد نكاح، برابر ضوابط شرع و عرف جامعه از طرف مرد به زن پرداخت می‌شود. به‌طورکلی ما سه نوع مهریه داریم که هرکدام از این مهریه‌ها در شرایط خاصی به زن تعلق می‌گیرند: مهرالمُسمی،‌مهرالمِثل و مهرالمُتعه.

۱. مَهرالمُسمی

رایج‌ترین نوع مهریه همین مهرالمسماست. این نوع مهریه همان چیزی است که در زمان عقد ازدواج با رضایت مرد و زن تعیین می‌شود و می‌تواند هر چیزی باشد که ارزش مالی دارد (از پول و طلا گرفته تا خانه و ماشین). مهریه باید به‌طور دقیق معلوم و معین باشد. مثلا نمی‌توان گفت یکی از این خانه‌ها، بلکه باید دقیقاً مشخص کرد که کدام خانه منظور بوده است. هم‌چنین باید ارزش مالی داشته باشد.

به‌محض اینکه خطبه‌ی عقد جاری می‌شود، زن مالک این مهریه می‌شود و مرد باید این مهریه را به او پرداخت کند.

در اینجا توجه به یک نکته ضروری است: بعد از عقد زن مالک تمام مهریه می‌شود؛ اما اگر شوهر بخواهد پیش از رابطه‌ی زناشویی همسر خود را طلاق دهد، تنها نیمی از این مهریه تعیین‌شده به زن تعلق می‌گیرد و اگر مرد قبلا تمام مهریه را به زن داده باشد، زن باید نصف آن را به مرد پس بدهد.

جالب است بدانید که -در ازدواج دائم- ضرورتی وجود ندارد که حتما مهریه در زمان عقد مشخص شده باشد و زن و مرد می‌توانند بعد از عقد ازدواج نیز مهریه را با توافق تعیین نمایند. هم‌چنین می‌توانند میزان مهریه را که در زمان عقد تعیین‌شده بوده، تغییر دهند و کم یا زیاد کنند.

۲. مَهرالمِثل

در برخی موارد مهرالمثل به زن تعلق می‌گیرد. منظور از مهرالمثل، میزانی است که با توجه به عرف و رسوم جامعه و با در نظرگرفتن ویژگی‌های زن مانند سن، زیبایی، تحصیلات، وضعیت خانوادگی و اجتماعی او تعیین می‌شود. به عبارت دیگر نگاه می‌کنند که در جامعه زنی با این ویژگی‌ها به‌طور معمول چه مهریه‌ای دریافت می‌کند و با توجه به این مقدار، برای زن مهریه تعیین می‌شود. اما «مهرالمثل» چه زمانی به زن تعلق می‌گیرد؟!

در شرایط زیر به زن «مهرالمثل» تعلق می‌گیرد:

اگر زن و مرد در زمان عقد میزان مهریه را تعیین نکرده باشند و رابطه‌ی زناشویی نیز اتفاق افتاده باشد، زن مستحق مهرالمثل است. همین‌طور اگر در عقد شرط شده باشد که مهریه‌ای به زن تعلق نمی‌گیرد (شرط عدم مهر)، بازهم بعد از رابطه‌ی زناشویی، مهرالمثل به زن تعلق می‌گیرد.
اگر زن و مرد در زمان عقد یا بعدا، مهریه را تعیین کرده باشند (مهرالمسمی) اما این مهریه باطل باشد؛ به‌عنوان‌ مثال ارزش مالی نداشته باشد؛ مثلا مشروبات الکلی در ایران مال محسوب نمی‌شوند بنابراین نمی‌توان آن‌ها به عنوان مهریه تعیین کرد و در صورت تعیین آن‌ها مهریه باطل خواهد بود. یا اینکه مهریه تعیین‌شده مجهول باشد؛ یعنی به‌اندازه‌ی کافی معلوم و مشخص نباشد (مانند مثالی که در بالا زده شد). در اینجا هم بعد از رابطه‌ی زناشویی، مهرالمثل به زن تعلق می‌گیرد.
می‌توان تعیین مهر را به یک فرد خاص سپرد: مثلا پدر زن، یا شوهر یا حتی خود زن. اگر تعیین مهر به عهده‌ی خود زن قرار بگیرد، او نمی‌تواند برای خود مهریه‌ای بیشتر از میزان مهرالمثل معین کند.

۳. مَهرالمُتعِه

برخلاف مهرالمثل که با توجه به وضعیت و شرایط زن تعیین می‌شود، مهرالمتعه با توجه به وضعیت اقتصادی مرد تعیین می‌شود.

این نوع از مهر در شرایطی به زن تعلق می‌گیرد که مهریه در هنگام عقد تعیین نشده باشد و شوهر قصد داشته باشد که قبل از وقوع رابطه‌ی زناشویی همسر خود را طلاق بدهد.

---

منبع: وبسایت چطور