خیز برادران کوئن به سوی شیر طلایی

ونیز که آن را موسترا هم می نامند، کارش را از چهارشنبه شب گذشته (۷ شهریور) و با پخش فیلم افتتاحیه که کار تازه دیمی ین چازل پدیده جوان سال های اخیر سینمای آمریکا است، آغاز کرد و سپس در روزهای پنجشنبه ۸ تا یکشنبه ۱۱ شهریور شاهد پخش هشت فیلم دیگر از بخش مسابقه فستیوال بودیم تا یک ۱۲۰ ساعت اول سرشار از هیجان و تحول پشت سر گذاشته شود.

مردان ماه نشین

فیلم افتتاحیه ونیز امسال که بخش مسابقه آن از ۲۱ فیلم شکل می گیرد، همان طور که قبلاً نیز نوشتیم، کار جدید چازل به نام «اولین مرد» (یا «مرد نخست») بود که بر نیل آرمسترانگ اولین مرد فاتح کره ماه تمرکز دارد. این فیلم مأموریت خبرساز سال ۱۹۶۹ سفیه آپولو ۱۱ را با سه سرنشین ماجراجو که پس از گسیل شدن از کره زمین به جو ماه رسید و سپس با جدا شدن یک محفظه کوچک از درون آن (به نام مدول ماه نشین) سه فضانورد آمریکایی را بر خاک تیره و خشک ماه نشاند، به تصویر می کشد و سپس شرح می دهد که بر آرمسترانگ که زودتر از بقیه پا روی ماه گذشت در سال های بعدی و در زندگی پر فراز و فرودش چه گذشته است. بازی پر تسلط رایمان گاسلینگ در رل آرمسترانگ و اقتباس حرفه ای جاش سینگر از روی کتاب بیوگرافی آرمسترانگ و البته تصویرپردازی عالی چازل و مدیر فیلمبرداری منتخب وی یعنی لاینوس ساندگرن، از همان روز نخست «اولین مرد» را به یکی از کاندیداهای تصاحب شیر طلایی ونیز تبدیل کرده و رضایت گی یرمو دل تورو رییس مکزیکی هیأت ژوری جشنواره و ۸ همکار وی را هم موجب شده است. لاریپا بلیکا روزنامه پرتیراژ ایتالیا، روز پنجشنبه گذشته «اولین مرد» را آمیزه ای از رویاهای شیرین انسانی و واقعیت های تلخ علمی نامید و چازل را بابت واقع گرایی اش در عین دست زدن به پروژه ای رویایی و سرشار از جاه طلبی های کم ثمر انسانها ستود.

خوشبینی ها نسبت به کوئن ها

یکی از مورد توجه ترین فیلم های به نمایش درآمده در پنج روز اول «ونیز ۲۰۱۸» کار تازه برادران کوئن بوده است.
فیلمی به نام «ترانه باستر اسکروگز» که کاری از ژانر وسترن و اگر بخواهیم دقیق تر بگوییم یک نئووسترن سرشار از حرف های غیروسترنی است که بلافاصله وسترن قبلی آنها را به یاد می آورد که البته نه یک کار اریژینال بلکه بازسازی یک وسترن کلاسیک سال ۱۹۶۹ به نام «شهامت واقعی» بود. اگر اتان و جوئل کوئن در آن بازسازی سال ۲۰۱۰ به هنرپیشه هایی حرفه ای همچون جف بریجز، جاش برولین و مت دیمون برای ایفای رل های اصلی روی آورده بودند، برای این وسترن مدرن سال ۲۰۱۸ نیز از برندان گلیسون، تیم بلیک نلسون، جیمز فرانکو و البته لیام نیسون ایرلندی سود جسته اند و حاصل کارشان فیلمی شسته و رفته است که ابتدا قرار بود در قالب یک مینی سریال تلویزیونی ۶ اپیزودی عرضه شود اما در محاسبات بعدی تبدیل به یک فیلم سینمایی ۱۳۲ دقیقه ای شده است که اولین مکان عرضه بین المللی آن در ونیز امسال بوده و بزودی در تورنتوی کانادا دیگر فستیوال «A» (سطح اول جهان) هم پخش می شود، خوشبینی شرکت های اناپورنا و نت فلیکس که تهیه کنندگان این فیلم هستند، به حدی می رسد که اواخر آبان ماه را که معمولاً زمان اوج معرفی و نمایش فیلم های مدعی جوایز اسکار است برای شروع اکران جهانی آن در نظر گرفته اند. بخشی از «ترانه باستر اسکروگز» در ایالت نیومکزیکوی آمریکا تصویربرداری شده و این همان مکانی است که برادران کوئن فیلم چندین و چند اسکاری سال ۲۰۰۷ خود به نام «جایی برای پیرمردها نیست» را نیز ساخته بودند، ولی اکثر صحنه های این فیلم در ایالت سردسیر و سرشار از مناظر ویژه نبراسکا آمریکا فیلمبرداری شده و از صدها اهالی منطقه و افراد عادی هم به عنوان سیاهی لشکر استناد شده است. نشریه پرنفوذ واریه تی آمریکا دیروز (یکشنبه) این فیلم را نگاه تازه دو هنرمند عصر پست مدرن (اشاره به جوئل و اتان کوئن) به مناسبات گاوچران های بیرحم در عصری خواند که کافی بود هر سه یاغی را بکشی تا جایزه ای کلان بگیری و تبدیل به یک افسانه شوی! این در حالی است که فیلم تازه کوئن ها به درستی روی این مسئله تأکید دارد که در غرب وحشی فرقی بین ششلول بندها نیست و خوب و بدهای آنان همه از یک قماش اند و برای پول و شهرت هر آدمی را می کشند.

مجمع هنرمندان در جزیره ای دور افتاده

روز یکشنبه ۱۱ شهریور هم سه فیلم بخش مسابقه فستیوال امسال ونیز اولین نوبت پخش خود را تجربه کردند و یکی از آنها «انقلاب کاپری» فیلمی با بودجه مشترک ایتالیا و فرانسه و محصول استودیوهای ایندیگو، پات و رای فیلمز بود که پس از نمایش در ونیز و برآورد نظر کارشناسان موقتاً بایگانی خواهد شد تا از ۲۳ آذرماه در اروپا و از ۲۴ دی ماه در آمریکای شمالی به نمایش عمومی درآید.
«انقلاب کاپری» براساس سناریویی از ماریو مارتونه و ایپولیتادی ماجو و با کارگردانی مارتونه تماشاگران را به سال ۱۹۱۴ یعنی زمان شروع جنگ جهانی اول مرد و به مقطعی که ایتالیا آماده ورود به این جنگ می شود و همزمان با آن جمعی از هنرمندان عمدتاً جوان از کشورهای شمال اروپا در گوشه ای از جزیره دور افتاده کاپری گرد می آیند و البته تعداد زیادی از افراد مخالف دولت های اروپایی و یا متخلفان اجتماعی نیز در آنجا مستقر می شوند. در میان آنها بارزترین چهره های هنری و ادبی زمان مانند ماکسیم گورکی هم مشاهده می شوند که مهیای ثمر دادن انقلاب موسوم به اکتبر در روسیه و تبدیل آن به اتحاد جماهیر شوروی هستند. مارتونه در دل چنین جامعه ای از آشنا شدن یک زن جوان به نام لوسیا با سیبو یکی از سرکردگان نهضت ناراضیان مستقر در کاپری و همچنین یک پزشک محلی و تبعات جنگ جهانی اول بر زندگی آنها می گوید و از ماریانا فوتنانا، رینات اسکولتن و آنتونیو فوله تر در رل های اصلی بهره می گیرد. وی همیشه تأکید کرده که این داستان و روابط و مشخصه های آن را از زندگی یک هنرمند آلمانی به نام کارل ویلهلم دیفن باخ وام گرفته است و اینک با هیأت ژوری فستیوال است که در مورد آن صدور رأی کند. رأیی که به اعتقاد رسانه های ایتالیا آنقدر مطمئن و مثبت نشان می دهد که این فیلم را به جمع نامزدهای اصلی شیر طلایی ۲۰۱۸ سوق خواهد داد.

تبعیض جنسیتی در ونیز

یکی از نکات مشکل ساز در جشنواره امسال ونیز، تعداد اندک کارگردان زن به ویژه در بخش مسابقه بوده که طبعاً اتهام تبعیض جنسیتی را متوجه موسترا کرده است. در شرایطی که فیلم «بلبل» ساخته جنیفر کنت استرالیایی تنها فیلم دارای یک کارگردان زن در میان ۲۱ فیلم قسمت مسابقه در جشنواره امسال به شمار می آید (و این تکراری از واقعه سال پیش است) و برایونی کید کارگردان استرالیایی و ملیسا سیلور اشتاین بنیانگذار «نهضت زنان و هالیوود» این اقدام را «به شدت ناامید کننده» توصیف کرده اند و صدای افراد پرشمار دیگری هم درآمده است، آلبرتو باربرا مدیر ارشد جشنواره ونیز دیروز یک بار دیگر به دفاع از گزینش های خود و همکارانش برخاست و گفت: «اگر قرار بود مبنای انتخاب فیلم ها نه کیفیت بلکه جنسیت سازندگان آن باشد، کلاً این حرفه را رها می کردم. اگر فیلم های ساخته شده توسط زمان کم است، تغییر استودیوها است و نه فستیوال ها که فقط فیلم ها را برای نمایش تحویل می گیرند. شما ایراد را در سرچشمه کار یعنی مراحل آغاز کننده تولید یک فیلم جستجو کنید و نه در جشنواره ها که حق انتخاب شان محدود است».
با این حال گی یرمو دل تورو رییس هیأت ژوری فستیوال نیز به انتقاد از روش انتخاب مدیران «موسترا» پرداخت و گفت: «باید انتخاب ها بین فیلمسازان مرد و زن برابر و به نسبت ۵۰-۵۰ باشد و در غیر این صورت بسیاری از صداها که باید شنیده شود، خاموش خواهد شد. خود من از ۵ فیلم جدیدی که در دست تولید دارم، ۳ تا را به کارگردانان زن سپرده ام».
به گزارش هالیوود ریپورتر، ونیز هم مثل فستیوال های کن، لوکارنو و سارایه وو از سوی طراحان «تعهدنامه برابری جنسیتی» تحت فشار قرار گرفته است تا پای این پیمان را امضا کند.

---

منبع: بانی فیلم/وصال روحانی