6 خاصیت شگفت‌انگیز رازیانه

قسمت‌های مورد استفاده این گیاه که به نام‌های محلی خوشاروز، تیغ توراغ و کشندر نیز معروف است، ریشه، برگ و میوه آن می‌باشند.
رازیانه در طب سنتی، از هزاران سال پیش در کشورهای آسیای شرقی، هندوستان و چین جهت درمان بیماری‌های مختلف مورد استفاده قرار گرفته است.
از مهم‌ترین ترکیبات موجود در رازیانه می‌توان به فلاونوئیدها، ترکیبات فنولیک، اسیدهای چرب و اسیدهای آمینه، کلسیم، فسفر، آهن، پتاسیم، ویتامین‌های A و C و حدود 4 تا 5 درصد روغن فرار اشاره کرد.
در ادامه به برخی از خواص متنوع و خارق‌العاده این گیاه باارزش اشاره خواهیم نمود:

رازیانه و سلامت پوست

رازیانه دارای خاصیت ضدالتهابی و ضدعفونی‌کنندگی است که به رفع آکنه کمک می‌کند.
خاصیت ضد میکروبی آن باعث از بین بردن باکتری‌های مسبب ایجاد آکنه می‌شود و ویژگی ضدالتهابی آن، به کاهش التهاب و تورم آکنه کمک می‌کند.
بذر رازیانه دارای ترکیباتی مانند لیمونن، آنتول و میرسن است که همگی در درمان آکنه مؤثر هستند. همچنین رازیانه سبب بهبود شرایط پوست و رطوبت آن می‌شود.
محققان دلیل این امر را وجود اسید لینولئیک و اسید آلفا لینولنیک در رازیانه می‌دانند که اسیدهای چرب ضروری هستند و با اثرگذاری بر نفوذپذیری پوست، باعث بهبود فیزیولوژی پوست می‌شوند.
علاوه بر مطالب گفته شده رازیانه منبع خوبی برای ویتامین C محسوب می‌شود.
ویتامین C یک آنتی‌اکسیدان قدرتمند است که آسیب رادیکال‌های آزاد را کمتر می‌کند. همین امر باعث می‌شود پوست دچار پیری زودرس نشود.
ویتامین C برای تشکیل کلاژن بسیار ضروری است و ابزار قدرتمندی برای محافظت از ظاهر پوست محسوب می‌شود.

رازیانه و دیابت

نتایج حاصل از بررسی‌های علمی حاکی از آن است که مصرف روغن رازیانه اثر دیابت بر پانکراس موش‌های صحرایی را برطرف می‌سازد که گمان می‌رود این اثر رازیانه به دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی بالای این گیاه صورت پذیرد.
در موش‌های دیابتی که روغن رازیانه مصرف کردند، بازسازی سلولی در جزایر لانگرهانس لوزالمعده دیده شد.
به عبارت دیگر ترمیم این بافت به دنبال مصرف رازیانه به دلیل اثر ترمیمی سلول‌های برون ریز پانکراس است که اثر مثبت این ماده بر تولید انسولین را نشان می‌دهد.

رازیانه و تشنج

اثرات ضد تشنجی روغن رازیانه ممکن است به علت فعالیت گیرنده‌های GABAA (گابا یک انتقال دهنده عصبی مهم در سیستم عصبی مرکزی پستانداران که عموماً نقش مهاری دارد یعنی موجب مهار تحریکات نورون‌ها یا تضعیف آن‌ها می‌شود) باشد.

مطالعات نشان داده‌اند که عصاره رازیانه می‌تواند با تأثیر بر روی گیرنده‌های اپیوئیدی به واسطه فعال کردن گیرنده‌های GABAA اثرات مهاری القا نماید.
به علاوه دیده شده که عصاره رازیانه سبب تقویت فعالیت پمپ Na+/K+ ATP ase می‌گردد. این پمپ نقش مهمی را در تنظیم تحریک پذیری نورونی بازی می‌کند و کاهش فعالیت پمپ نقش مهمی در ایجاد تخلیه‌های الکتریکی انفجاری صرعی ایفا می‌نماید.
همچنین مهار فعالیت این پمپ، پتانسیل‌های پس سیناپسی مهاری گیرنده‌های GABAA و GABAB را تغییر می‌دهد.
علاوه بر این امروزه از آنتول که یکی از ترکیبات اصلی رازیانه می‌باشد برای سنتز پنتوباربیتال که یک داروی قوی ضدتشنج است، استفاده می‌شود.

رازیانه و سرطان

توانایی رازیانه برای کاهش التهاب محققان را به بررسی اثرات آن بر روی سرطان واداشته است.
ترکیبی به نام آنتول که در رازیانه یافت می‌شود در برخی از مطالعات بالینی به عنوان درمان طبیعی سرطان شناخته شده است و می‌تواند تولید سلول‌های سرطان سینه را کاهش دهد.
دانشمندان بر این باورند که این ترکیب می‌تواند التهابی که منجر به توسعه سرطان می‌شود را کاهش دهد. با این حال هنوز مطالعات بیشتری در این زمینه نیاز است.
سایر مواد ضدالتهابی در رازیانه همچون سلنیوم نیز می‌تواند به کاهش نرخ مرگ و میر ناشی از سرطان کمک کند، چرا که یافته‌های علمی ثابت کرده‌اند مصرف کافی سلنیوم مرگ و میر ناشی از سرطان را کاهش می‌دهد.
به علاوه رازیانه سرشار از ترکیبات فنولی، فلاونوئیدها و آلکالوئیدها است که توانایی مهار رشد انواع تومورهای سرطانی را دارند.

رازیانه و پارکینسون

در مطالعات انجام شده بر روی پارکینسون، به نقش آنتی‌اکسیدان‌ها در محافظت نورون‌های دوپامینرژیک اشاره شده است؛ بنابراین با توجه به پژوهش‌های انجام شده بر روی رازیانه و گزارش خاصیت آنتی‌اکسیدانی برای این گیاه و همچنین وجود ترکیبات شبه دوپامین در این گیاه (آنتول)، این‌گونه به نظر می‌رسد که گیاه رازیانه می‌تواند به روند بهبودی مبتلایان به پارکینسون کمک نماید.
گزارش‌های متعددی وجود دارد، مبنی بر اینکه استرس‌های اکسیداتیو با تولید رادیکال‌های آزاد و تضعیف سیستم آنتی‌اکسیدانی مغز، در پاتوژنز بیماری پارکینسون نقش دارند.
استرس‌های اکسیداتیو، باعث آپوپتوز (مرگ سلولی) و از بین رفتن سلول‌های دوپامینی می‌شوند.
یافته‌ها نشان می‌دهند که مصرف عصاره رازیانه که دارای ترکیبات آنتی‌اکسیدانی است، می‌تواند سبب بهبود علائم حرکتی و شناختی ناشی از بیماری پارکینسون شود.
مطالعات فیتوشیمیایی انجام شده نشان داده است که چندین ترکیب مختلف موجود در رازیانه شامل: رزمارینیک اسید، کوئرستین و کامپفرول دارای خاصیت آنتی اکسیدانی هستند.
بنابراین ممکن است بخشی از اثرات مفید رازیانه بر پارکینسون مربوط به خواص آنتی اکسیدانی این گیاه باشد.

رازیانه و تناسب اندام

نتایج بررسی‌های صورت گرفته، نشان داده است که نوشیدن چای رازیانه سبب کاهش گرسنگی و افزایش حس سیری در زنانی که اضافه وزن داشته‌اند، شده است.
ترانس آنتول که ترکیبی در روغن رازیانه است بر کنترل اشتها اثر می‌گذارد. این ماده ساختاری شبیه نوعی هورمون دارد که اثر آن بر کنترل اشتها مشابه آمفتامین است.

موارد منع مصرف

بارداری و شیردهی
در حال حاضر اطلاعات زیادی در رابطه با این گیاه در این زمینه در دسترس نیست، اما توصیه می‌شود قبل از مصرف حتماً با پزشک متخصص مشورت صورت گیرد.

شرایط حساس به هورمون
رازیانه می‌تواند اثری مشابه هورمون استروژن داشته باشد. بنابراین چنانچه در شرایطی قرار دارید که وخامت آن بر اثر استروژن بیشتر می‌شود، از مصرف این گیاه خودداری نمایید.

افراد مبتلا به بیماری کلیوی
به دلیل سطح پتاسیم بالایی که در رازیانه وجود دارد افرادی که مبتلا به بیماری‌های کلیوی هستند، می‌بایست مصرف این گیاه را محدود سازند.

---

منبع: زندگی آنلاین - هاشم یاوری؛ دانشجوی کارشناسی ارشد علوم بهداشتی در تغذیه، دانشگاه علوم پزشکی تهران