تأثیر قرص‌های افسردگی بر چاقی و لاغری

داروهای ضدافسردگی (Antidepressant) داروهایی هستند که برای درمان افسردگی اساسی و بیماری‌هایی مانند: افسرده‌خویی، اختلالات اضطرابی، اختلال وسواس فکری- عملی، اختلال خوردن، دردهای نوروپاتیک (عصبی) و در برخی موارد، قاعدگی دردناک، خروپف، میگرن، اختلال کم‌توجهی - بیش‌فعالی، وابستگی و اختلال خواب به استفاده می‌شوند.

یافته‌ها

افزایش وزن یکی از عارضه‌های مصرف داروهای ضدافسردگی است، و بر مبنای یافته‌های برخی منابع 25 درصد افرادی که داروهای ضد افسردگی استفاده می‌کنند با افزایش وزن روبه رو می‌شوند.
محققان به طور کامل از این موضوع آگاهی ندارند که چرا داروهای ضد افسردگی در برخی مصرف کنندگان باعث افزایش وزن می‌شوند.
یک نظریه وجود دارد که هم متابولیسم و هم میزان گرسنگی ممکن است با مصرف این داروها تغییر کند.
واکنش‌های مربوط به داروهای ضد افسردگی خاص در میان افراد متفاوت است، عارضه برخی از آن‌ها بیشتر از برخی دیگر آن‌ها است.
داروهای ضد افسردگی بر روی سروتونین مغز تأثیر می‌گذارند. سروتونین باعث کنترل اشتها اضطراب و خلق می‌شود.
این تغییرات ممکن است باعث افزایش علاقه به غذاهای پرکربوهیدرات همچون نان، ماکارونی، و انواع دسرها را افزایش دهند.
وقتی مردم به افسردگی دچار می‌شوند، اشتهای آن‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
در بعضی مردم، این تغییرات باعث افزایش اشتها و گرسنگی می‌شود که ممکن است ناشی از آن باشد که وقتی داروهای ضد افسردگی بر فرد تأثیر می‌کنند، اشتهای معمول برخی افراد افزایش می‌یابد و این باعث افزایش وزن آن‌ها می‌شود.
افسردگی می‌تواند به خستگی مزمن و عدم فعالیت منجر شود و فقدان فعالیت جسمانی می‌تواند به افزایش وزن بینجامد؛ یعنی فردی که بر اثر عدم تحرک و ... چاق شده است که با برگشت فعالیت فرد باعث کاهش وزن فرد شود.
پس گاهی اوقات عارضه چاقی به خاطر خود افسردگی است نه عارضه قرص‌ها و حتی گاهی اوقات افراد فرض می‌کنند که این قرص‌ها باعث لاغری آن‌ها می‌شوند در صورتی که ناشی از برگشت فعالیت آن‌ها است.
تحقیقاتی از اثر ضد افسردگی گل محمدی از طریق آزاد کردن موادی که مانند قرص‌های ضدافسردگی عمل می‌کنند، در جریان است و نشان داده که گل محمدی تأثیرگذار است ولی باید تا پایان این تحقیقات صبر کرد.
برخی داروها بیشتر از سایر ایجاد چاقی می‌کنند، داروهای ضد افسردگی معرفی شده که بیشتر از سایرین احتمال دارد باعث افزایش وزن شوند:
ضد افسردگی‌های سه‌حلقه‌ای (TCAs): داروهای ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای که جزو اولین داروهای ضدافسردگی هستند، این داروها امروزه استفاده زیادی ندارند چون عارضه افزایش وزن در آن‌ها بسیار مشهود است.
تحقیقات نشان داده افرایش وزن این داروها باعث قطع دارو توسط بسیاری از مصرف کنندگان شده است، به هر جهت داروهای ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای می‌توانند به ویژه در افرادی که به سایر درمان‌ها پاسخ نمی‌دهند مؤثر باشند.
مثال‌هایی از این داروها: آمی‌تریپ‌تیلین، آموکساپین، دسی‌پرامین، دوکسی‌پین، ایمی‌پرامین نورتریپتیلین، پروتریپتیلین.
مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز (MAOIs): یکی دیگر از داروهای ضد افسردگی هستند که با نسل‌های جدیدتر داروهای ضد افسردگی جایگزین شده‌اند.
اگرچه این داروها مؤثرند ولی باعث افزایش وزن می‌شوند و عوارض دیگری نیز دارند.
افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند نیاز به تغییر رژیم غذایی خود دارند چون این داروها می‌توانند در صورت مصرف با برخی غذاها و داروها به افزایش فشارخون منجر شوند.
با این حال در بعضی افراد که با مصرف داروهای دیگر جواب نمی‌گیرند باعث کاهش و تسکین علائم افسردگی می‌شوند.
انواع این داروها مثل: ایزوکاربوکسازید، فنلزین، ترانیلسیپرومین. دارویی از این نوع به اسم سلیگیلین (ایمسام)، که نوعی داروی موضعی است که روی پوست مالیده می‌شود، که با کاهش وزن در بعضی افراد همراه شده.
مهارکننده‌های بازجذب سروتونین: یکی از رایج‌ترین داروهای تجویزی ضد افسردگی است که با بروز کاهش وزن در استفاده‌ی کوتاه مدت مرتبط شده‌اند، اما این داروها در صورت استفاده در درازمدت می‌توانند باعث افزایش وزن گردند.
مثل: سیتالوپرام (سلکسا)، فلوکستین (پروزاک)، پاروکستین، سرترالین (زولافت). افزایش وزن ناشی از این داروها بستگی به زمان مصرف این داروها دارد.
بر اساس مطالعاتی که در سال 2017، روی این داروها انجام شد، نشان داد که هنگامی با افزایش وزن در مصرف کننده مرتبط هستند که مصرف کننده‌ی آن‌ها درگیر "رفتارهای تغذیه‌ای ناسالم" مثل خوردن غذاهای مربوط به رژیم غذایی پرکالری، عدم ورزش و استعمال سیگار باشد.

نتیجه گیری

داروهای ضد افسردگی درمان بسیار مؤثری برای بسیاری از مردم محسوب می‌شوند و باعث درمان آن‌ها می‌شوند.
مصرف کنندگان باید بدانند که افزایش وزن به دنبال مصرف داروهای ضد افسردگی در بسیاری موارد خواهد آمد و به این خاطر نباید مصرف آن را ترک کنند.
به بیماران توصیه می‌شود که برای کاهش وزن ناشی از این داروها راه‌هایی مثل تغییرات رژیم غذایی و فعالیت جسمانی بیشتر را شروع کنند.
تحقیقات نشان می‌دهند که ورزش علاوه بر کاهش وزن می‌تواند باعث بهبود خلق و کاهش افسردگی نیز شود.
ورزش علاوه بر کاهش وزن خود درمانی برای افسردگی است.
فرد نباید به صورت خودسرانه از داروها یا مکمل‌های کاهش وزن استفاده کند، چون این داروها و مکمل‌ها می‌توانند با داروهای ضد افسردگی تداخل داشته باشند.

---

منبع: زندگی آنلاین - مهدی احمدخانی؛ کارشناس پرستاری، دکتر مصطفی نوروزی دانشیار علوم تغذیه دانشگاه علوم پزشکی قزوین