معرفی چهار خط‌قرمز در احیای بازار

استفاده از برگه‌های هولوگرام‌دار برای مبادلات مالی در شهرداری از سر گرفته شد. این برگه‌ها طی سال‌های گذشته جایگزین پرداخت نقدی به پیمانکاران و سایر طلبکاران شهرداری شده بود؛ اما پارسال به‌دلیل آنچه «استفاده انحرافی از هولوگرام‌ها در شهرداری تهران» عنوان شد، فرآیند صدور آن تا اطلاع ثانوی متوقف شد.

 
بازگشت هولوگرام به شهرداری

مسیر تسویه غیرنقد بدهی شهرداری تهران از کانال «برگه‌های هولوگرام اعتباری» احیا شد. اگرچه مدیریت شهری جدید پایتخت شهریورماه سال گذشته مسیر تسویه غیرنقدی بخشی از بدهی شهرداری به پیمانکاران و مالکان املاک معارض را به‌طور موقت تا زمان دستیابی به یک مکانیزم شفاف و فاقد زمینه فساد مسدود کرده بود اما نشانه‌های جدید حاکی از بازگشت مجدد شهرداری به استفاده از این مسیر است. 

بازار صدور برگه‌های اعتباری موسوم به هولوگرام از اوایل دهه ۹۰ جزء اصلی درآمدهای غیرنقد شهرداری قرار گرفت و جایگزین پول در بخشی از مراودات مالی شهرداری شد؛ به‌طوری که طلب پیمانکاران و مالکان املاک معارض، با تراکم ساختمانی سیار، ملک یا خدمات فنی و مهندسی تهاتر می‌شد و سپس با فروش نقدی برگه به بدهکاران شهرداری(دارندگان فیش واریزی به شهرداری)، درآمد غیرنقد عاید شهرداری می‌شد.

این فرمول صحیح چهار پیش‌شرط یا خط قرمز برای جلوگیری از تکرار انحرافات گذشته باید داشته باشد.

پیش‌شرط اول آنکه، بازار مبادله هولوگرام باید وارد اتاق شیشه‌ای شود. به این معناکه همان‌طورکه بودجه مصوب شهرداری و قراردادهای بیش از یک میلیارد تومان مدیریت شهری در سامانه شفافیت به‌صورت آنلاین قرار می‌گیرد، جزئیات بازار هولوگرام شامل مشخصات کامل کارگزاری‌ها، جزئیات برگه‌های هولوگرام‌دار صادره، موضوع صدور هولوگرام‌ها و افرادی که طرف حساب کارگزاری قرار می‌گیرند(طلبکاران و بدهکاران شهرداری) و همین‌طور اجزای منابع غیرنقد در قالب برگه‌های هولوگرام‌دار بین سه ضلع شهرداری، کارگزاری و طرف حساب کارگزاری باید در این سامانه مشخص و درج شوند.
به گفته کارشناسان این اولین پیش‌شرط راه‌اندازی صحیح بازار هولوگرام است که می‌تواند ضامن جلوگیری از تکرار اشتباهات قبلی باشد.

پیش‌شرط دوم برای بازگشت شهرداری به بازار هولوگرام ایجاد ارتباط معنادار و کارآمد میان دو معاونت شهرسازی و مالی شهرداری تهران برای «تعیین حریم منطقه‌ای صدور تراکم سیار» است. در قالب این ارتباط، معاونت مالی به‌عنوان متولی صدور هولوگرام باید این مجوز را براساس ظرفیت جمعیت‌پذیری مناطق مختلف شهر تهران صرفا برای مناطق دارای ظرفیت تراکم ساختمانی سیار صادر کند. در وضعیت کنونی با پیش‌فروش تراکم ساختمانی به‌صورت سیار، عمدتا دریافت‌کنندگان این مجوزهای سیار به مناطق شمالی شهر تهران برای ساخت‌وساز ورود می‌کنند.

سومین پیش‌شرط در طراحی فرمول صحیح، ممنوعیت استفاده از منابع نقد شهرداری توسط کارگزاری‌ها است. روند استفاده از منابع نقد شهرداری طی سال‌های اخیر، منابع نقد شهرداری را به شدت کاهش داده و کسری پول نقد را به وجود آورده است. کسری پول نقد در مجموعه شهرداری سبب می‌شود دامنه عمل شهرداری برای اجرای فعالیت‌های ضروری در شهر کم شود.

چهارمین خط قرمز برای بازگشت شهرداری به این مسیر تعیین چارچوب مشخص برای جلوگیری از اشتباهات گذشته است. به ویژه در مقطع زمانی کنونی که به گفته مدیران شهری نسبت میزان درآمد به بودجه جاری تقریبا برابر شده و همین موضوع زنگ خطری برای مدیریت جدید شهری قلمداد می‌شود که اگر منابع و درآمدها در سطح قابل قبولی نگه داشته نشوند اداره شهر با مشکل مواجه می‌شود.

بنابراین کارشناسان شهری هشدار می‌دهند باید بی‌تدبیری برای طراحی منابع و درآمدهای جایگزین عوارض ساخت پایان پیدا کند. هرچند همزمان با پوست‌اندازی مدیریت شهری، ایده‌هایی برای استفاده از شکل‌های نوین تامین مالی همچون استفاده از ظرفیت بازار سهام ارائه شد، اما به مرحله اجرا نرسید. محمد سالاری رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران نیز با تاکید بر اینکه فلسفه طراحی و راه‌اندازی بازار صدور هولوگرام در شهرداری تهران صحیح است اما در اجرا از مسیر اصلی منحرف شده، عنوان کرد: روش‌های دیگر به جز پیش‌فروش ظرفیت آتی شهر برای تسویه با طلبکاران شهرداری نیز وجود دارد که می‌تواند عوارض کمتری را به شهر وارد کند.

بخشنامه مدیریت شهری برای توقف موقت صدور برگه‌های هولوگرام‌دار نیز به دلیل همین اشکالات بود با این حال باید این نکته را در نظر گرفت که این مسیر به‌عنوان گزینه‌ای برای تسویه غیرنقد بدهی‌های شهرداری قابل حذف نیست، اما باید این روش با اصلاحاتی مورد استفاده قرار گیرد. به ویژه در زمان کنونی که شهرداری با مشکلات عدیده مالی مواجه است.
باید فضای درست و شفاف ایجاد کند، نظارت مستمر ایجاد شود و به‌صورت مداوم اطلاع‌رسانی شود و در اصل نحوه مشارکت کارگزاری‌ها با شهرداری تهران مشخص باشد.

شهرداری به جای فروش ظرفیت آتی شهر در قالب فروش تراکم ساختمانی سیار باید راه‌های جدید تامین مالی غیرنقد را تعریف کند. به‌عنوان مثال کارگزاری‌ها در ازای تزریق سرمایه منابع به پروژه‌های حیاتی شهر همچون مترو، اصل سرمایه و سود موردانتظار خود را از محل فروش بلیت به جای دریافت ملک به دست آورند.

---

منبع: اقتصاد نیوز