ویتامین ث، ویتامین سلامت

ویتامین C یا آسكوربیك اسید یك ویتامین محلول در آب است كه برای رشد و عملكرد طبیعی بدن لازم است.

وقتی به سرماخوردگی مبتلا می ‌شوید، خوردن چه ماده ی مغذی را بهترین راه درمان می ‌دانید؟ به طور قطع، ویتامین C.

اغلب خوردن قرص جوشان و مركبات در كنار هم، از مهمترین اقداماتی به حساب می ‌آیند كه هر بیمار سرما خورده‌ای به آنها دست می ‌زند.

به طور كلی، ویتامین‌ها از جمله مواد مغذی هستند كه بدن برای رشد، سلامت و حفظ عملكرد طبیعی خود به آنها احتیاج دارد. لازم به ذكر است كه بدن به تنهایی قادر به ساخت این مواد نبوده و لازم است از طریق مواد غذایی و یا از طریق مكمل‌های غذایی- دارویی نیاز خود را تامین كند.

كمی ‌تعریف از ...

همان طور كه گفتیم، ویتامین‌ها تركیباتی هستند كه در گیاهان و بدن حیوانات یافت می ‌شوند. بدن شما از این مواد استفاده می‌ كند تا‌ ‌سالم بماند و بسیاری از عملكردهای طبیعی خود را به درستی انجام دهد. ویتامین‌ها برای بسیاری از فرآیند‌های بیولوژیك بدن لازمند كه از جمله ی آنها می‌ توان به رشد، هضم غذاها و عملكرد عصبی اشاره كرد. آنها به دو دسته ی كاملاً متفاوت تقسیم می‌ شوند: اول ویتامین‌های محلول در چربی و دوم ویتامین‌های محلول در آب.

اگر بخواهیم كمی ‌درباره ی خواص این دو گروه صحبت كنیم باید بگوییم كه ویتامین‌های محلول در آب به آسانی توسط بدن جذب می ‌شوند. ولی بدن برای جذب ویتامین‌های محلول در چربی از اسیدهای صفراوی استفاده می ‌كند.

جور کردن ویتامین ها

بهترین راه برای تأمین این ویتامین‌ها، خوردن مواد غذایی است. بیشتر مردم به مقادیر اضافی ویتامین و مواد معدنی احتیاج دارند. بهتر است از مصرف بیش از اندازه ی آن بدون تجویز پزشك خود داری شود، اما در شرایطی كه این مواد از طریق مواد غذایی به بدن شما نمی ‌رسند، لازم است، این مواد را از طریق مكمل‌های دارویی به بدن خود برسانید. مكمل‌های غذایی دارویی به تنهایی جایگزین مواد غذایی نیستند و همه ی فواید مواد غذایی را هم ندارند، بلكه به عنوان مكمل وعده ی غذایی كه می ‌خوریم،در تأمین نیاز بدن مفید می‌ باشند.

حتماً می ‌پرسید چه كسانی به مكمل‌های غذایی - دارویی احتیاج دارند؟

باید در جوابتان بگوییم كه همه ی افرادی كه به دلایل مختلف قادر به تأمین مواد مغذی مورد نیاز بدن خود از طریق مواد غذایی نباشند، مثلاً كسانی كه وعده‌های غذایی كامل نداشته یا همه ی مواد مورد نیازشان در یك وعده ی غذایی وجود ندارد، به مكمل‌های غذایی دارویی احتیاج دارند.

به طور كلی، زنان باردار و افراد سالمند به مقادیر بیشتری از این مواد مغذی نیازمندند. اما باید از مصرف بیش از اندازه ی آنها دوری كرد و همیشه به رعایت اعتدال پایبند بود. گاه دریافت مقادیر بیش از حد ویتامین می‌ تواند به بروز عوارض ناخواسته منجر شود. بهتر است پیش از مصرف هر گونه مكمل غذایی یا دارویی با پزشك معالج و یا دكتر داروساز مشورت كنید.

شهرت ویتامین C

ویتامین C یا آسكوربیك اسید یك ویتامین محلول در آب است كه برای رشد و عملكرد طبیعی بدن لازم است. این ویتامین در تشكیل كلاژن نقش دارد. كلاژن یك نوع پروتئین است كه در تشكیل پوست، تاندون‌ها، رباط‌ها، عروق خونی و نیز در ترمیم بافت‌ها شركت می‌ كند. این ماده ی مغذی، یكی از مهمترین آنتی اكسیدان‌های مورد نیاز بدن است.

همان طور كه بارها و بارها گفته‌ایم : آنتی اكسیدان‌ها از بدن در برابر اثرات مخرب رادیكال‌های آزاد حفاظت می‌ كنند. با گذشت زمان، تولید رادیكال‌های آزاد منجر به بروز انواع سرطان، بیماری‌های قلبی و مشكلات التهابی از جمله آرتریت می ‌شود. به علاوه این تركیبات، به كاهش اثرات مضر مواد شیمیایی سمی ‌و سایر آلوده كننده‌ها از جمله دود سیگار كمك می ‌كنند.

جالب است بدانید كه مطالعات انجام شده در دانشگاه كمبریج نشان داده است، وجود 20 میلی مول بر لیتر ویتامین C در پلاسمای خون به میزان 13 درصد احتمال بروز اختلالات تنفسی در افراد سیگاری را كاهش می ‌دهد. حتی محققان ژاپنی در مطالعه‌ای كه بر روی 2 هزار مرد و زن به انجام رسانیده‌اند، دریافته‌اند كه مصرف بالای این ویتامین با بهبود جریان خون در رگ‌ها از بروز سكته حتی در افرادی كه سابقه هم دارند، جلوگیری می ‌كند.

در كل، مقادیر بالای این ویتامین در پیشگیری از سرما خوردگی، درمان آسم و سرعت التیام زخم‌ها مفید است. همچنین ویتامین C در كاهش خطر بروز بیماری‌هایی چون آب مروارید، انواع سرطان‌ها و بیماری‌های قلبی - عروقی، تصلب شرائین یا آترواسكروزیس مؤثر است.

نبود این ویتامین

حتماً حالا با این سؤال روبه رو شده اید كه چه مواقعی بدن به مقادیر بالاتری از ویتامینC نیاز دارد؟ باید بگوییم كه در صورت وجود بیماری های مزمن، مشكلات عروقی عفونت، وجود زخم، سوختگی، سرماخوردگی و سایر بیماری های ویروسی آثار كمبود این ویتامین نمایان می ‌شود و به دنبال آن عوارض ناشی از این فقدان روز به روز گسترش پیدا می‌ كند.

این عوارض عبارتند از: خشكی و شكنندگی موها ، التهاب لثه، خون ‌ریزی از آنها خشك و فلس فلس شدن پوست، كاهش سرعت التیام زخم‌ها، خون مردگی آسان، خون ریزی بینی ، درد و التهاب مفاصل، كاهش قدرت غلبه بر عفونت و نیز افزایش وزن به دلیل كاهش سرعت سوخت و ساز بدن.

حتماً نام اسكوربوت را شنیده اید؟ این بیماری نوع شدت یافته كمبود ویتامین C است كه با علایمی ‌نظیر نرم و اسفنجی شدن لثه‌ها، شل شدن دندان‌ها، كم خونی، خون ریزی زیرجلدی و كبودی پوست تشخیص داده می ‌شود.

گذشته از تمامی ‌این موارد به خاطر داشته باشید كه بدن ما قادر به ساخت و ذخیره ی ویتامین C نیست پس لازم است كه نیاز روزانه بدن از طریق مصرف مواد غذایی (انواع مركبات و كلم) و یا مكمل‌های غذایی - دارویی حاوی این ویتامین، تأمین شود.

اگر مكمل خور هستید

از آنجا كه ویتامین C، یك ویتامین محلول در آب است، مسمومیت با آن نادر است، زیرا مقادیر اضافی آن به راحتی از طریق ادرار از بدن خارج می ‌شود. مقادیر بیشتر از 2هزار میلی گرم در روز این ماده مغذی توصیه نمی ‌شود. چون این مقادیر می ‌تواند به ایجاد تهوع، درد شكمی ‌و اسهال منجر شود.

چه مكمل هایی بهتر است؟

از آنجا كه معمولا در فرمولاسیون قرص‌های جویدنی ویتامین C برای كاهش طعم ترش آن (اسید اسكوربیك) از شیرین ‌كننده‌هایی نظیر شكر و یا سدیم ساخارین استفاده می ‌شود، در انواع جدیدتر این نوع قرص‌ها از سدیم آسكوربات استفاده شده است كه در نتیجه علاوه بر كاهش طعم ترش و اسیدی آن، عوارض ناشی از وجود شیرین‌ كننده‌ها از جمله چاقی كاهش پیدا كرده، در ضمن به دلیل كاهش خاصیت اسیدی، از عوارض گوارشی آن نیز كاسته شده است.‌

دكتر ربابه شیخ‌الا‌سلا‌م

متخصص اپیدمیولوژی تغذیه