شکست مالی و قوانین آن
آیا شما هم ورشکسته شده‌اید
ورشکستگی یعنی تاجر از پرداخت بدهی‌های مالی خود ناتوان شده باشد و نتواند به تعهدات تجاری خویش عمل کند.
حال می‌خواهیم بدانیم که بعد از ورشکستگی و قبل از آن چه اتفاقاتی می‌افتد و آثار ورشکستگی چیست؟ آیا تاجر بعد از ورشگستگی می‌تواند تجارت نماید یا ممنوع از معامله می‌شود؟
ابتدا باید بدانیم به چه شخصی تاجر گفته می شود به عبارت دیگر، عملیات تجاری چه مشخصاتی دارند: قانون تجارت در ماده 1 در تعریف تاجر گفته است: تاجر کسی است که شغل معمولی خود را معاملات تجاری قرار بدهد.
معاملات تجاری مختص اموال منقول است و معامله اموال غیر منقول تجاری محسوب نمی‌شود. منظور از شغل معمولی، تکرار عمل تجارت است. البته لازم به ذکر است که تاجر ممکن است شخص حقیقی یا حقوقی باشد.
ورشکستگی
ورشکستگی یعنی تاجر از پرداخت بدهی ها ناتوان باشد و نتواند به تعهدات تجاری‌اش عمل نماید. ماده 412 قانون تجارت در تعریف ورشکستگی می‌گوید: که ورشکستگی در نتیجه توقف از تادیه وجوهی که بر عهده تاجر است، حاصل می‌شود.انواع ورشکستگی
ورشکستگی عادیورشکستگی به تقصیر
ورشکستگی به تقلب
ورشکستگی عادی: تاجر بر اثر عوامل خارجی و بدون تقصیر و تقلب ورشکسته می‌شود.
ورشکستگی به تقصیر: تاجر در موارد زیر اجبارا ورشکسته به تقصیر شناخته می‌شود:
فوق العاده بودن مخارج شخص یا خامه نسبت به درآمد
صرف مبالغ عمده در تجارت موهوم مثل شرط بندی
تاخیر انداختن ورشکستگی مانندخرید بالاتر یا فروشی پایین از مظنه بازار
پرداخت دین بعد از تاریخ توقف
طلبکارهایی که قرارداد ارفاقی را امضاء نکرده‌اند می‌توانند سهم خود را موافق آنچه از دارایی تاجر به طلبکارها‌می‌رسد دریافت نمایند. لیکن حق ندارند در آینده از دارایی تاجر ورشکسته بقیه طلب خود را مطالبه کنند مگر پس از تادیه تمام طلب کسانی که در قراردادارفاقی شرکت داشته یا آن را در ظرف ده روز مزبور امضاء نموده‌اند.
در موارد ذیل تاجر ممکن است ورشکسته به تقصیر شناخته شود:
عدم اعلام توقف و تسلیم دفاتر و صورتحساب دارایی
نداشتن یا ناقص یا بی ترتیبی دفاتر تجاری
عدک تنظیم صحیح صورت دارایی
ورشکسته به تقلب: هر تاجر ورشکسته که دفاتر خود رامفقود کرده یا قسمتی از دارایی خود را مخفی کرده یا به طریق مواضعه و معاملات صوری از میان برده است و همچنین هر تاجر ورشکسته که خود را به وسیله اسناد یا به وسیله صورت دارایی و قروض به طورتقلب به میزانی که در حقیقت مدیون نبوده، مدیون قلمداد کرده است، ورشکسته به تقلب اعلام و مجازات می‌شود.
حکم ورشکستگی
از اولین اقدامات جهت اعلام وضعیت ورشکستگی توسط تاجر ارائه دادخواست است که خوانده در این دادخواست، طلبکاران تاجر یا خود تاجر می‌باشند و لیست دارایی ها و دیون تاجر ورشکسته ضمیمه دادخواست ارائه می‌گردد.(1)طبق ماده 415 قانون تجارت ورشکستگی تاجر به حکم دادگاه عمومی در موارد ذیل اعلام می شود:
برحسب اظهار نظر خود تاجر
به موجب تقاضای یک یا چند نفر از طلبکاران
برحسب تقاضای دادستان
تاجر ورشکسته از تاریخ صدور حکم ورشکستگی از مداخله در تمام اموال خود، ممنوع است و در تمامی اختیارات و حقوق مالی ورشکسته که استفاده از آن موثر در تادیه دیون او باشد، مدیرتصفیه قائم‌مقام قانونی ورشکسته بوده و حق دارد به جای او از اختیارات و حقوق مزبور استفاده کند.
از تاریخ حکم ورشکستگی هر کس نسبت به تاجر ورشکسته دعوایی از منقول یا غیر منقول داشته باشد، باید بر مدیر تصفیه اقامه یا به طرفیت (علیه) او تعقیب کند.
قرارداد ارفاقی
با ورشکسته به تقلب نمیتوان قراردادارفاقی منعقد نمود. بعد از اعلام ورشکستگی تاجر از معاملات ممنوع می‌شود برای اینکه بتواند دوباره معامله نماید باید طلبکاران اجازه بدهند. بعد از قرار داد ارفاقی تاجر مجددا می تواند مستقلا تجارت نماید.همین که قرارداد ارفاقی تصدیق شد نسبت به طلبکارهایی که در اکثریت بوده‌اند یا در ظرف ده روز از تاریخ تصدیق آن را امضاء نموده‌اند‌قطعی خواهد بود ولی طلبکارهایی که جزو اکثریت نبوده و قرارداد را هم امضاء نکرده‌اند می‌توانند سهم خود را موافق آنچه از دارایی تاجر به طلبکارها‌می‌رسد دریافت نمایند لیکن حق ندارند در آینده از دارایی تاجر ورشکسته بقیه طلب خود را مطالبه کنند مگر پس از تادیه تمام طلب کسانی که در قراردادارفاقی شرکت داشته یا آن را در ظرف ده روز مزبور امضاء نموده‌اند.
کلام آخر
اگر بعد از انعقاد قرارداد، حکم ورشکستگی به تقلب صادر شود قرارداد باطل می شود اما اگر حکم ورشکستگی به تقصیر صادر شود در تاثیری در قرارداد ندارد.پی نوشت:
1_ تاجر کیست، گروه مشاوران حقوقی پندار
