تبیان، دستیار زندگی

بی‌اثرکردن تحریم‌ صنعت خودرو

شاید زمانی که در دهه۳۰ اولین شرکت تولید خودرو در ایران تاسیس می‌شد، کمتر کسی فکر می‌کرد خودروسازی پس از چند دهه به دومین صنعت بزرگ کشور تبدیل شود. صنعتی که همواره تاثیر بسزایی در اشتغال‌زایی و رشد تولید ناخالص داخلی داشته است.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
صنعت خودرو
پس از اجرای برجام که تولید سه‌میلیون خودرو در سال در لیست اهداف خودروسازان قرار گرفت، شرکت‌های بزرگی نظیر پژو و رنو برای تحقق این مهم، همکاری مجدد خود را با ایران آغاز کردند. در حالی که همه‌چیز برای توسعه مبتنی بر صادرات صنعت خودروسازی ایران فراهم بود، به‌ناگاه انتخاب دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهوری ایالات متحده ورق را برگرداند و نگرانی‌ها نسبت به آینده اقتصاد ایران افزایش یافت.

بخشی از این تحریم‌ها که به صنعت خودروسازی ایران، قطعات و مواد اولیه آن مرتبط می‌شود باعث بروز ناامیدی‌هایی شده است. به‌ویژه آنکه در رونق اخیر بازار سرمایه شرکت های خودروسازی تاثیر چندانی نداشته‌اند و برخی محصولات از لحاظ قیمتی روند صعودی به خود گرفته‌اند. اما شروع این تحریم‌ها به معنای سقوط صنایع خودروسازی ایران نیست، زیرا ما در گذشته هم تجارب سخت‌تری داشته‌ایم که به‌خوبی از پس آن برآمده‌ایم.

خودروسازی یکی از صنایع مهم کشور است که به‌دلیل داشتن صنایع مختلف در زیرمجموعه خود همواره در اشتغال‌زایی یاری‌گر دولت‌ها بوده است. همچنین صادرات محصولات این صنعت به سایر کشورها باعث ارزآوری زیادی به کشور می‌شود. در طول سال‌های گذشته مقاصد صادراتی ایران بیشتر کشورهای همسایه بوده‌اند و به‌دلیل وجود برخی مشکلات صادرات به کشورهای بزرگ‌تر با دست‌اندازهایی روبه‌رو بوده است. اما اجرای برجام باعث شد تا فعالان و کارشناسان بازار خودرو بیش از هر زمانی به حضور در بازارهای جهانی و بین‌المللی خوشبین شوند.

متاسفانه ما توانایی ساخت بعضی محصولات را داریم که دولت به آن توجه نمی‌کند و از تولیدکننده چینی آن را می‌خرد. از سوی دیگر، مسئولان زمانی که بودجه و ارتباط کافی دارند، قطعه خارجی را ترجیح می‌دهند، اما تا دچار تحریم می‌شوند، به سازنده داخلی روی می‌آورند.



بی‌اثرکردن تحریم‌ها با مدیریت کارآمد

کشور ما پیش از اجرای دور جدید تحریم‌های آمریکا روزهای سخت‌تری را در حوزه اقتصاد تجربه کرده و از هر کدام از این تجربه‌ها سربلند بیرون آمده است. در دهه۶۰ که کشور در یک جبهه برابر حمله بزرگ‌ترین قدرت‌های جهان ایستادگی می‌کرد، تولیدات خودرو ایران به پایین‌ترین حد خود رسیده بود، زیرا بیشتر درآمدهای کشور صرف هزینه‌های جنگی می‌شد و دیگر بودجه ای برای توسعه اقتصادی نمی‌ماند.

سال‌هایی که علاوه بر سرمایه‌گذاری گسترده شرکت‌های خارجی در ایران ساخت اولین خودرو ملی یعنی سمند هم کلید خورد تا خودروسازان کشور در حوزه طراحی خودرو هم خودی نشان دهند. با پیشرفت‌های روزافزون خودروسازان در آن سال‌ها از لحاظ کمی و کیفی، به جرات می‌توان دولت اصلاحات را موفق‌ترین دولت در صنعت خودروسازی قلمداد کرد.

ضرورت قدرت‌بخشی به قطعه‌سازان داخلی

متاسفانه باید گفت که ما هنوز خودروساز نشده‌ایم و به همین دلیل در ساخت خودرو به خارج وابسته هستیم. برای اینکه تحریم‌های آمریکا بی‌اثر شود، ابتدا ما باید به این موضوع بیندیشیم که آیا برنامه‌ای برای خودروسازشدن داریم یا خیر؟  هرگاه بتوانیم طراح و ایده‌پرداز خودرو باشیم، آنگاه می‌توانیم مدعی تولید داخلی و حضور در بازارهای منطقه‌ای و جهانی باشیم. برای رهایی از وابستگی لازم است با شرکت‌های خارجی مشارکت داشته باشیم و دانش فنی آنها را بخریم.

نباید هم انتظار داشته باشیم خارجی‌ها دانش خود را به رایگان در اختیار ما بگذارند. اگر امروز با اروپا و آمریکا نمی‌توانیم این تعامل را داشته باشیم، کشورهایی نظیر چین، ترکیه و کره به این دانش دست یافته‌اند، می‌توانیم آنها را جایگزین کنیم. تا زمانی که به دانش فنی لازم دست پیدا نکنیم، راه خود را اشتباه رفته‌ایم.در دوره پیشین تحریم‌ها هم ما راه نادرستی را انتخاب کردیم که امید می‌رود این‌بار تکرار نشود. خودکفایی بحث نادرستی است که گاهی مطرح می‌شود. به جای آن باید به ساخت داخل توجه کنیم و با سایر کشورها تعامل داشته باشیم، زیرا در دنیای امروز خودکفایی کامل وجود ندارد.


فشار تحریم‌های داخلی

پیش از آنکه تحریم‌های آمریکا برای صنعت خودروسازی ایران مشکل‌ساز شوند، تحریم‌های داخلی این صنعت را تحت تاثیر قرار داده‌اند. پس ابتدای امر تحریم‌های داخلی باید خنثی شوند، چراکه بسیار مخرب‌تر از تحریم‌های خارجی هستند.

تحریم‌های داخلی به این معناست که قطعه‌سازان هر پنج، شش ماه یک‌بار مطالبات خود را دریافت می‌کنند. همین امر نقش مهمی در افزایش نرخ بیکاری داشته است. دومین تحریم داخلی به تعدیل‌نشدن قیمت‌ها بازمی‌گردد؛ یعنی گاهی قیمت تمام مواد اولیه و دستمزدها افزایش پیدا می‌کند، اما نرخ خودرو ثابت می‌ماند. علت آن هم به تصمیمی که هفت سال پیش گرفته شد، بازمی‌گردد که در آن قیمت‌گذاری‌ها به شورای رقابت سپرده شد. این شورا بدون توجه به هزینه‌های اولیه قیمت نهایی را اعلام ‌می‌کند.

از جمله آنکه دست از قیمت‌گذاری بردارد؛ سقف اعتباری هر کدام از خودروسازان را حداقل به میزان ۱۰‌هزار‌میلیارد تومان افزایش دهد؛ بین ذینفعان صنایع خودروسازی و قطعه‌سازی تمایز قائل شود؛ حداکثر پرداخت قطعه‌سازان را یک ماه کند و قیمت‌ها را به تعادل برساند.

پژو و رنو هنوز در ایران هستند و تمایل خود را به ادامه همکاری با ایران نشان داده‌اند و سرانجام هم با انجام مذاکرات به یک نتیجه‌ای می‌رسند که سرمایه‌گذاری خود را ادامه دهند. ما نباید آنها را محکوم به بی‌وفایی کنیم. این شرکت‌ها نیز قربانی تحریم هستند و مقصر اصلی آمریکا است که فشارهای ناحقی را به ایران و شرکای آن وارد می‌کند.

در نهایت با داخلی‌سازی قطعات می‌توان تحریم‌های آمریکا را بی‌اثر کرد. به‌ویژه شرکت‌های چینی، روسی و هندی آماده همکاری با ایران در این حوزه‌ها هستند‌.
منبع: تجارت نیوز