تبیان، دستیار زندگی

آیا واقعاً سوختن شمع تغییر شیمیایی است

سوختن شمع، یک تغییر فیزیکی است، به این ترتیب که ابتدا پارافین در مجاورت شعله گرم شده و ذوب می شود و پس از ذوب شدن به صورت قطرات شمع به طرف پایین سرازیر می شود، سپس سرد شده و دوباره به صورت پارافین جامد در می آید.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
مرکز یادگیری تبیان - محبوبه همت
آیا واقعاً سوختن شمع تغییر شیمیایی است...
در حال تدریس موضوع"تغییرات مواد" بودم. در مورد  بحث های زیادی در کلاس مطرح شد. اما هنوز نیاز به آزمایش ها و بررسی های بیشتری احساس می شد. یکی از مطالبی که تا حدی برای دانش آموزان ابهام داشت، این بود که بعضی بچه ها تصور می کردند ، که سوختن شمع، یک تغییر فیزیکی است، به این ترتیب که ابتدا پارافین در مجاورت شعله گرم شده و ذوب می شود و پس از ذوب شدن به صورت قطرات شمع به طرف پایین سرازیر می شود، سپس سرد شده و دوباره به صورت پارافین جامد در می آید. بدین ترتیب از نظر دانش آموزان ، در این تغییر، ماده یا مواد جدیدی هنگام سوختن شمع تولید نمی شود. برای رفع این بدفهمی آزمایشی انجام دادم ، به این ترتیب که هنگامی که شمع در حال سوختن بود، یک بشر را که سطح داخلی آن کاملاً خشک بود به صورت وارونه بالای آن شمع قراردادم. بعد  از چند لحظه قطرات ریز آب حاصل از سوختن شمع، جدار داخلی بشر را پوشاند به طوری که شیشه به صورت مات دیده می شد. از بچه ها خواستم که با دست خود، این قطرات ریز آب را لمس کنند. با این مشاهده، تولید بخار آب (که یکی از فرآورده های سوختن شمع است و در اینجا پس از برخورد با سطح داخلی بشر به صورت قطرات ریز آب در می آید.

مسلم وقطعی به نظر می رسید، اما هنوز در موضوع تبدیل بخشی از پارافین به مواد جدید و کم شدن مقدار پارافین اولیه جای شک وجود داشت. به دانش آموزان توضیح دادم که با داشتن شرایط و وسایل دقیق تر ، می توان دریافت که در حین سوختن از جرم شمع اولیه کاسته می شود. جلسه بعد که سرکلاس رفتم. مشاهده کردم یکی از دانش آموزان که بحث جلسه قبل را با کنجکاوی و دقت خاصی دنبال می کرد، دو گلوله پارافین را در ظرفی قرارداده و به کلاس آورده است. وقتی موضوع را جویا شدم، نوشته ای را به من نشان داد که در آن به این ترتیب توضیح داده بود: "برای من این سوال مطرح شده بود که آیا مقدار ماده شمع هنگام سوختن کم می شود یا نه

برای این که به جواب سؤالم برسم ابتدا دو شمع هم اندازه را انتخاب کردم. شمع اولی را روشن کردم و شمع دوم را خاموش نگه داشتم بعد از آن که بیشتر از نیم ساعت از سوختن شمع اول گذشت ، آن را خاموش کردم و با دقت فیتیله هر دو شمع را به صورت گلوله در آوردم تا بتوانم مقدار آن ها را باهم مقایسه کنم . شمع اول به صورت گلوله کوچک تر و شمع دوم به صورت گلوله بزرگتر در آمد. این نتیجه برای من خیلی جالب بود و من مطمئن شدم و نشان دادم که وقتی شمع می سوزد، مقداری از ماده آن به مواد دیگری تبدیل می شود. البته من نتوانستم مقدار آن ها را وزن کنم ولی فهمیدم که آن مواد از جنس شمع نیستند یعنی ماده شمع به ماده جدیدی تغییر کرده و سوختن یک تغییر شیمیایی است.

برای من به عنوان آموزگار افتخار آفرین بود که دانش اموزی در کلاس من توانسته بود موضوعی که فکرش را مشغول کرده بود، به خوبی حل و فصل کند و به سؤال اساسی دست پیدا کند، سپس برای حل آن، آزمایشی ساده طراحی کند و به خوبی به اجرا و آزمایش در آورد و نتیجه گیری کند، به این ترتیب او عملاً روش علمی حل مسأله را به تجربه در آورد و لذت یادگیری را در عمق جانش احساس کرد.

مطالب مرتبط:
تغییرات مواد
اثر گرما بر حالت مواد
سوختن هیدروکربن ها

منبع: معلم
نویسنده: سهیلا نیک نژاد