تبیان، دستیار زندگی

آیا گیاهان سبز واقعاً اکسیژن تولید می کنند؟

مشاهده ی روزنه برگ ها
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
مرکز یادگیری تبیان - محبوبه همت 
آیا گیاهان سبز واقعاً اکسیژن تولید می کنند؟
هنگام تدریس موضوع" غذا سازی در گیاهان سبز" بوده سعی کردم تا حد ممکن مطلب این  درس را برای دانش آموزان قابل لمس کنم. فکر کردم بهتر است ابتدا زمینه آشنایی بچه ها را سبزینه فراهم کنم

 به همین جهت، تعدادی برگ تره و اسفناج تهیه کردم و از بچه ها خواستم آن برگ را با کارد قطعه قطعه کنند تا مایع سبز رنگی از آن خارج شود، سپس کمی از آن سبزینه را در دفترشان جا گذاری و نام  گذاری کنند.

بعد از آشنایی با سبزینه، نوبت به مشاهده ی روزنه برگ ها رسید، از بچه ها خواستم که ابتدا برگ تره را تا کنند وسپس پوسته نازک روی آن را جدا کنند و زوم تیغه شیشه ای قرار دهند. موقع مشاهده روزنه با ذره بین و میکروسکوپ بود. دیدن روزنه های لوبیا شکل برای بچه ها خیلی جالب و هیجان انگیز بود. از آن ها خواستم تصویر حاصل از مشاهده میکروسکپی از روزنه را در دفتر خود رسم کنند و روزنه های برگ را مشخص کنند . برای آن که بچه ها نقش روزنه در گیاه را بهتر درک کنند، آزمایش دیگری انجام دادم: تعدادی برگ متفاوت همراه با برگ تره آماده کردم. به هر گروه از دانش آموزان هم یک ظرف آب گرم وتعدادی از برگ های متفاوت دادم و از آن ها خواستم که برگ ها را تک تک داخل آب بیندازند و با هم مقایسه کنند. به هر گروه هم دو ذره بین دادم  تا بتوانند دقیق تر مشاهده کنند. هر برگ که در آب قرار می گرفت حباب های کوچکی از سطح آن جدا می شد و روی آب می آمد، بچه ها نظرات جالبی بیان می کردند: "حباب های هوا دار از آب بیرون می آید، مثل اینکه برگ واقعاً نفس می کشد، نکند برگ توی آب خفه شود و ......" جالب آن که تعداد حباب ها برای هر برگ و هرکدام از سطوح برگ توی آب خفه شود و ..." جالب آن که تعداد حباب ها برای هر برگ و هر کدام از سطوح برگ ها (پشت یا رو) با دیگری متفاوت بود و بچه ها کاملاً متوجه این شده بودند. یکی از گروه های دانش آموزان، ابتکار جالبی انجام داده بودند، به این ترتیب که دو ذره بین را با فاصله روی برگ ها می گذاشتند، طوری که نقش میکروسکپ را بازی می کرد.

وقتی با این میکروسکپ ابتکاری بچه ها به سطح نگاه می کردیم ، تعداد بسیار زیادی حباب خیلی ریز بر سطح برگ دیده می شد و می توانستیم روزنه ها را بادقت و وسعت بیشتری مشاهده کنیم. تا این مرحله آموزش توانسته بودم به خوبی توجه بچه ها را به موضوع درس جلب کنم و آن ها هم از آزمایش ها خیلی لذت  می بردند. روی تخته، شکل گیاهی را همراه با ریشه، ساقه وبرگ آن رسم کردم و با همکاری بچه ها ، مواردی را که گیاه برای غذا نیاز دارد ، روی شکل نمایش دادم.
آیا گیاهان سبز واقعاً اکسیژن تولید می کنند؟
طبق شکل آب و مواد معدنی از خاک و از راه آوندها به برگ می رسند و خورشید با تمام انرژی خود به برگ ها می تابد. سبزینه برگ را به آشپزهایی تشبیه کردم که باکمک موادی که از خاک و آب می گیرد و به کمک انرژی خورشید، غذای مورد نیاز گیاه را در آشپزخانه(برگ) می سازد و به همه قسمت های گیاه می فرستد و حتی غذای اضافی را در ریشه، ساقه یا میوه گیاه ذخیره می کند.

از بچه ها خواستم با دقت به شکل توجه کنند آن ها به زودی متوجه شدند که هنوز از گاز کربن دی اکسید صحبتی به میان نیامده است . شکل نمایشی از روزنه رسم کردم و محل ورود گاز کربن دی اکسید را به برگ نشان دادم. برای معرفی این گاز از یک آزمایش کمک گرفتم، به این ترتیب که شمعی را روشن کردم و یک بشر بزرگ را وارونه روی آن قرار دادم . شمع کم کم داشت خاموش می شد که بشر را بالا بردم، نور شمع بیشتر شد. چند بار این عمل را تکرار کردم. جرقه سوال ها در ذهن بچه ها زده می شد:

چه چیز باعث می شود که شمع رو به خاموشی برود و چرا دوباره به سوختن ادامه می  دهد؟ بچه ها می دانستند که از سوختن مواد سوختنی مانند شمع، گاز کربن دی اکسید تولید می شود، پس این گاز در بالای بشر جمع شده بود( به اصطلاح بچه ها) داشت شمع را خفه می کرد. به علاوه راه رسیدن هوای پاکیزه (هوای اکسیژن دار) به شمع برای ادامه سوختن آن، بسته شده بود، و وقتی بشر را بالا می بردیم، راه را برای خروج کربن دی اکسید و رسیدن اکسیژن به شمع هموار می شد. فکر کردم بهترین موقعیت است که بر نقش مهم گیاهان سبز در ایجاد پاکیزگی محیط زیست اشاره کنم، درحالی که آزمایش را تکرار می کردم به بچه ها گفتم: راستی می دانید اگر گیاهان سبز نبودند، تا به حال این همه کربن دی اکسید را می گیرند و گاز اکسیژن تولید می کنند. ناگهان یکی از بچه ها گفت: خانم، اجازه می دهید گیاهی در کنار شمع و زیر بشر بگذاریم و آزمایش کنیم؟ از پیشنهاد او همه به وجد آمده بودیم. با خوشحالی استقبال کردم . او بلافاصله قلمه کوچک حسن یوسف را که به نظر می رسد حسابی سرحال و شاداب است برای آزمایش روی میز آورد. آزمایش را شروع کردیم، به تقاضای بچه ها ابتدا شمع را به تنهایی زیر بشر گذاشتیم و شمارش را شروع کردیم. شمع روشن بعد از 20 شماره خاموش شد. مرحله مهم آزمایش در راه بود. شمع روشن در کنار قلم حسن یوسف در زیر بشر قرار گرفت، شمارش  آغاز شد، همه بچه ها پر شور و با صدای بلند آزمایش را دنبال می کردند. به شماره 20 رسیدیم، اما شمع همچنان پر نور می درخشید، شمارش از عدد 30 هم  گذشت، اما شمع هنوز خاموش نشده بود، به عدد 37 که رسیدیم شمع کم کم خاموش شد، فریاد خوشحالی بچه ها همه فضا را پر کرده بود آن ها به نتیجه خیلی مهمی رسیده بودند: یک قلمه حسن یوسف به کمک شمع آمده بود و توانسته بود این همه مدت شمع را روشن نگه دارد ... !، آیا واقعاً این گیاه کوچک اکسیژن تولید کرده بود ... !؟ به راستی گیاهان سبز این قدر در ایجاد پاکیزگی محیط زیست مهم هستند؟ نکته جالب تر این بود که بچه ها خودشان برای حل مسئله ای ، آزمایشی طراحی و پیش بینی کردند و به نتیجه مطلوب هم دست یافتند ، واقعاً که لذت این گونه یادگیری مانند گیاهان عمیق، پاک و ماندنی است...!

مطالب مرتبط:
گوناگونی گیاه سبز
بررسی انواع گیاهان

منبع:معلم
نویسنده: سهیلا نیک نژاد