اقتصاد شبه‌ مدرن؛ عامل فقر، بیکاری و حاشیه‌نشینی در ایران

 
قسمت هشتم «بدون توقف» از آنتن شبکه سه سیما پخش شد و شهریار زرشناس به عنوان کارشناس برنامه در خصوص ریشه‌یابی پدیده آسیب‌های اجتماعی گفت: آسیب‌های اجتماعی نتیجه گردش و چرخش مناسبات سرمایه‌دارانه است. وقتی روند مناسبات سرمایه داری در کشور حاکم شده باشد این مناسبات عده ای زیادی از آدمها که سرمایه های خرد مثل یک تکه زمین یا یک مغازه دارند را در فرایند رقابت با سرمایه بزرگ قرار می‌دهد و سرمایه‌های کلان سرمایه‌های خرد را تحت فشار قرار می‌دهند و ورشکست می‌شوند و آن ها تبدیل می شوند اشخاصی که اعتبار و منابع مالی خود را از دست داده اند و مناطق دیگری مهاجرت می‌کنند و از آنجا که شغل مناسبی پیدا نمی کنند حاشیه نشین می شوند و دچار آسیب‌های اجتماعی می‌شوند.

وی ادامه داد: از انجا که مناسبات سرمایه داری جوهره ناعدالانه و استثماری دارد همیشه عده ای از گروه های اجتماعی که معمولا طبقات متوسط و لایه های فرودست شهر و روستا هستند را زیر فشار می گذارد و از گردونه خارج می کند و آنها تبدیل می شوند به  سبکی از زندگی که ما از آنها به عنوان آسیب های اجتماعی نام می بریم.
 
این کارشناس سیاسی فرهنگی با اشاره به بستر بروز پدیده آسیب های اجتماعی در کشور عنوان کرد: در ایران هم پدیده آسیب های اجتماعی دقیقا همزمان با پیدایش اقتصاد شبه مدرن بروز می کند و تبدیل به معضل می شود بخصوص بعد از آن اتفاقی که به انقلاب سفید موسوم است. بعد از انقلاب سفید عده ای بسیاری از روستاییان مجبور به ترک روستای خود می شوند و به شهرها می آیند و از آنجا که شغل و یا کارخانه ای وجود ندارد که آنها در آن کار کنند تبدیل می شوند که موز فروش و سیگار فروش و افرادی که مشاغل مقطعی و پنهانی دارند و آسیب های اجتماعی از همان جا شکل می گیرد.
 
زرشناس در ارتباط با معضلات اجتماعی روز کشور بیان کرد: از بعد انقلاب برای زمان کوتاهی ما یک روند حرکت معکوس از شهر به روستا داریم اما درست از زمانی که مدل نئولیبرالی در سال ۱۳۶۸ و با محوریت دولت آقای هاشمی رفسنجانی در کشور اجرا می شود دوباره همان فرایند رخ می دهد. اقتصاد شبه مدرن ایران بیکاری و فقر و حاشیه نشین تولید می کند و بین گروه اندک افراد مرفه جامعه و گروه کثیر فقرا فاصله طبقاتی ایجاد می کند و همین دولت به اصطلاح سازندگی و دولت های بعدی که پشت آن آمدند از جمله دولت خاتمی و غیره میایند بر مبنای مدل نئولیبرالی بدترین مدل سرمایه دارانه را در اقتصاد پیاده سازی می کنند و حاصل آن می شود در حدود ۱۸ میلیون حاشیه نشین که در حال حاضر در کشور داریم.
 
وی افزود: در این مدل یک حلقه از مدیران اشرافی رانت خوار بروکرات به جهت این که در ساخت قدرت قرار دارند تحت عنوان خصوصی سازی منتفع می شوند و امکانات مالی را برای خود برمی دارند و دلال می شوند و وارد بازار ارز و سکه و طلا می شوند و بعد فرایندهای اقتصادی به سمتی می‌رود که بخش تولیدی هی ضعیف و ضعیف‌تر شود و بیکاری بیشتر می‌شود و این دقیقا همان آسیب‌های اجتماعی امروز است که ناشی از مدل نئولیبرال سرمایه دارانه همین آقایان است.

زرشناس در پایان با اشاره به راه حل رهایی از آسیب اجتماعی خاطرنشان کرد: تنها زمانی می شود از دست این مدل رها شد که مدل و نسخه اقتصادی را تغییر داد و بواسطه آن ساخت اقتصادی را تغییر داد. تا زمانی که مدل نئولیبرالی این مدیران در کشور حاکم است ما تنها فاصله طبقاتی را بیشتر می‌کنیم و بیکاری و تورم و پدیده آسیب‌های اجتماعی را گسترش می‌دهیم.

---

منبع:
"ریشه‌های بدترین مدل اقتصاد سرمایه‌دارانه در دولت سازندگی"/پایگاه خبری تحلیلی طلیعه