دستگاه های لرزاننده اندام موثرند؟
تبلیغات دستگاه‌های لرزاننده‌ای كه برای تناسب اندام استفاده می‌شود، چقدر واقعی است؟
با شروع سفر انسان به فضا در قرن بیستم، دانشمندان متوجه شدند تراكم استخوان فضانوردان در فضا به‌طور واضحی كمتر می‌شود. درمان با لرزش روشی بود كه برای بازگرداندن تراكم استخوان آنها در راه بازگشت به زمین به‌كار گرفته شد. از این‌جا بود كه محققان به فكر افتادند از این روش برای درمان پوكی استخوان سالمندان استفاده كنند.
تحقیقات بیشتر در این زمینه نشان داد كه ارتعاش می‌تواند با ایجاد یك كشش رفلكسی در عضله، انقباض مداومی ایجاد كند. متخصصان شوروی سابق، از این اصل برای بالا بردن قدرت عضلات در ورزشكاران استفاده كردند تا این‌كه در 1970 دانشمندان روسی دریافتند كه این ارتعاش می‌تواند قدرت و انعطاف‌پذیری عضله را زیاد كرده و زمان بهبود درد پس از نرمش را كم كند.
سپس محققان غربی وارد گود شدند و از این وسیله برای ورزش، بازتوانی و كاهش درد استفاده كردند. این قصه ادامه یافت تا امروز كه انواع مختلفی از دستگاه‌های لرزاننده ساخته شده كه عمدتاً برای تناسب اندام و تقویت عضلات به‌كار می‌روند و تبلیغاتشان را در خیلی جاها می‌توان دید. اما آیا این وسایل واقعاً تأثیری در تناسب اندام دارند؟
امروزه استفاده از دستگاه برای لاغر شدن، رواج بیشتری در جامعه پیدا كرده است. ورزشگاه‌ها هم برای جلب نظر مردم سعی می‌كنند روز به روز در تهیه وسایل جدید با هم رقابت كنند. شما طرفدار كدام‌یك از دستگاه‌های تناسب اندام هستید؟ تردمیل؟ دوچرخه؟ یا این‌كه ترجیح می‌دهید از دستگاه لرزاننده استفاده كنید كه جدیدترین مدل آن به‌تازگی شهرت زیادی در كشورهای غربی برهم زده است؟!
متأسفانه در عمل، هیچ معیار صحیحی برای استفاده از این وسایل و كاربرد آن برای افراد مختلف وجود ندارد و اگر هم دارد، در مراكز ورزشی اجرا نمی‌شود. اگرچه مربیان در سالن‌های ورزشی حضور دارند و در مورد تعداد حركات و كاربرد آن برای تناسب اندام راهنمایی لازم را ارائه می‌دهند، اما معمولاً كارشناسی وجود ندارد كه با توجه به وضعیت جسمی و سوابق بیماری‌های شما، در انتخاب دستگاه مناسب و بی‌خطر برای سلامت‌تان، شما را راهنمایی كند.
شماری از محققان، می‌گویند هنوز اطلاعات دانشمندان در زمینه اثار لرزش با شدت‌های مختلف روی بدن انسان فاقد عمق كافی است و برای استفاده از این شیوه باید تامل كرد.
در نهایت این خود شما هستید كه باید انتخاب كنید برای لاغر شدن از كدام وسیله استفاده كنید. پس بهتر است درباره جدیدترین دستگاه لرزاننده كه موجب شگفتی خیلی از كاربران شده است، چیزهایی بدانید.
دستگاه جدید چه می‌كند؟
دستگاه جدیدی كه در آمریكا معرفی شده، صفحه‌ای مانند اسكیت برد (skateboard) است كه در هر ثانیه، 20 تا 50 بار در سه جهت می‌لرزد و بدن فردی را كه روی آن ایستاده است، به این ترتیب می‌لرزاند.
شركت سازنده این دستگاه می‌گوید این لرزش عملكرد ریه‌ها و پاها را بهتر می‌كند، ماهیچه می‌سازد، قابلیت انعطاف و قدرت بدن را بیشتر می‌كند، درد و اضطراب را كاهش می‌دهد و روند پوكی استخوان را متوقف و فعالیت استخوان‌سازی را تشدید می‌كند.
با این حال عده‌ای از محققان از خطرات احتمالی این دستگاه، از كمردرد گرفته تا تخریب غضروف‌ها، خبر می‌دهند و حتی معتقدند لرزش‌های شدید می‌تواند به مغز هم آسیب برساند. این گروه از محققان می‌گویند علم هنوز آن‌قدر در این‌باره بررسی نكرده كه در مورد عواقب درازمدت استفاده از این دستگاه نظر بدهد.
با وجود این نگرانی‌ها، سازمان فضایی آمریكا(ناسا) استفاده از دستگاه لرزاننده را به عنوان ابزاری برای كاستن از آتروفی ماهیچه و از بین رفتن سلول های استخوانی در سفرهای طولانی فضانوردان در حالت بی‌وزنی، مورد بررسی قرار داد و متوجه شد استفاده از صفحه لرزان، باعث تشدید فعالیت ماهیچه‌ها می‌شود، اما در این مورد كه آیا این كار می‌تواند باعث دویدن سریع تر یا پرش‌های بلندتر در ورزشكاران شود، تحقیقی صورت نگرفت.
این دستگاه مانند ورزش‌های هوازی (آئروبیك) عمل نمی‌كند، بلكه سیستم آن بیشتر مانند یك وزنه‌برداری بدون بلند کردن وزنه است.
طراحی مشتری‌پسند!
سازندگان این دستگاه، علاوه بر مدل‌هایی كه در سالن‌های ورزشی به‌كار می‌رود، مدل‌هایی را هم برای استفاده در منزل طراحی كرده‌اند. البته با قیمت بالای آن (از 3 هزار تا 10 هزار دلار) هركسی از پس تهیه‌اش برنمی‌آید.
نكته دیگر این است كه كسانی كه از سر و صدا خوششان نمی‌آید بهتر است برای خرید این دستگاه عجله نكنند، چون موتور این دستگاه صدای همهمه خفیفی ایجاد می‌كند كه ممكن است به تناسب اندامش هم نیارزد، ضمن این‌كه كلی پول باید در گوشه خانه بخوابد.
جالب این‌جاست كه مربیان تناسب اندام هم طرفدار این دستگاه‌ها هستند، چون احتمالاً زودتر می‌توانند از شر شاگردان تنبل خود خلاص شوند و پول بیشتری هم گیرشان می‌آید!
فروشندگان ادعا می‌كنند!
بعضی از فروشندگان این دستگاه ادعا می‌كنند كه این وسیله می‌تواند علاوه بر افزایش قدرت بدنی و بهبود خواب، باعث از بین رفتن دردهای افراد شده و مشكل بی‌اختیاری ادرار آنها را هم حل كند.
البته محققان معتقدند نباید تمام ادعاهای فروشندگان را به‌راحتی باور كرد، چون بیشتر این تبلیغات، تنها بازارگرمی بوده و الزاماً حقیقت ندارد. این محققان بر این باورند كه لرزش‌های شدید و پر نوسان در درازمدت می‌تواند خطرناك باشد، زیرا این لرزش‌ها می‌توانند در سراسر بدن موج‌های شدید ایجاد كنند.
حتی سازندگان این دستگاه هم توصیه می‌كنند كه روزانه حداكثر 30 دقیقه از این دستگاه استفاده شود، چون استفاده بیش از حد، برخلاف استاندارد صنعتی تعیین شده در مورد ایمنی لرزه‌ها در محل کار ست. این در حالی است كه اداره ایمنی و سلامت در محل كار، برای تجهیزات تناسب اندام یا fitness سطح ایمنی تعیین نمی‌كند.
به اعتقاد كلینتون روبین، استاد مهندسی زیست پزشكی (بیومدیكال) در دانشگاه ایالتی نیویورك دستگاه‌های لرزاننده دیگری كه در بازار هستند و تأیید اداره غذا و دارو (FDA) آمریكا را گرفته‌اند لرزش‌های بسیار خفیف‌تری ایجاد می‌كنند. اما میزان لرزش دستگاه‌های جدید (20 تا 50 بار در ثانیه)، در حدی است كه می‌تواند باعث كمردرد، آسیب به غضروف‌ها، تاری دید، كاهش قدرت شنوایی و حتی آسیب مغزی شود. او به عنوان یك دانشمند، نگران آن است كه مردم بر پایه معرفی نادرست و غیر علمی یك دستگاه از آن استفاده كنند، بدون آنكه از خطرات احتمالی آن آگاه باشند.
به هر حال، اگر با همه این توضیحات هنوز تكلیف را متوجه نشده اید، باید گفت فقط خود شما می‌توانید مراقب سلامت‌تان باشید! فراموش نكنید حتی در دسترس‌ترین دارو- مانند آسپرین- هم برای همه مناسب نیست!
*مطالب مرتبط:
پیاده روی بهترین، آسان ترین و ارزان ترین راه برای تناسب اندام
