گیوه یزدی آخرین نفس‌هایش را می‌کشد
هنر صنعت گیوه بافی در یزد که تا چندین سال قبل یکی از مهمترین قطب‌های تولید گیوه کشور محسوب می‌شد و از رونق خوبی برخوردار بود، به دنبال بی‌توجهی، این روزها حال و روز خوبی ندارد و به نظر نفس‌های آخر خود را می‌کشد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تاریخ : شنبه 1397/05/13 ساعت 11:25
گیوه، یک پاپوش قدیمی ولی در عین حال راحت و سبک است که با توجه به این که با نخ پنبه‌ای تولید می‌شود کاملاً سازگار با شرایط آب و هوایی مناطق کویری یعنی کفشی با ویژگی‌های خنک، ضد تعریق، قابل شست و شو بودن است.
تولید این کفش که در چندین مرحله و به همت زنان و مردان هنرمند و در چندین مرحله تهیه می‌شود، در گذشته از صنایع اصیل و پررونق یزد بوده و به طور مستقیم و غیرمستقیم اشتغال زیادی را ایجاد کرده است. یک گیوه به طور معمول در بازه زمانی دو روز و در سه مرحله شامل رویه‌بافی، تخت کشی و گیوه دوزی تولید و آماده استفاده می‌شود.
فعالان این حوزه در دو دسته تخت کشان گیوه و بافندگان رویه‌ی آن تقسیم می‌شوند که البته تخت‌کشان را عموماً مردان و بافندگی رویه‌ی آنها را زنان برعهده داشتند ولی امروز فقط تعداد اندکی از افراد مسن در مزویر آباد و بغداد آباد مهریز، نیر در تفت و شهرستان‌های میبد و بهاباد، تنها در بافت رویه این نوع کفش مبادرت می‌کنند.
گیوه دارای انواع مختلفی است ولی در حال حاضر عمده تولیدات استان را گیوه آباده‌ای شامل می‌شود و تنها یک هنرمند در استان تا حدودی با بافت گیوه یزدی آشنایی دارد و در این حوزه به صورت حرفه‌ای فعالیت می‌کند که وی نیز از به شماره افتادن نفس‌های این هنر بومی استان خبر می‌دهد.
علی محمد حیدری، گیوه‌دوزی که 35 سال سابقه فعالیت در این حوزه را در کارنامه‌اش دارد، در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با تاکید بر این که صنعت خوش فروش و مخاطب پسند گیوه یزدی آخرین نفس‌هایش را می‌کشد، می‌گوید: متاسفانه دیگر هیچ فردی در یزد گیوه یزدی نمی‌دوزد یا بهتر است بگوییم که دیگر گیوه‌دوز یزدی نداریم.
وی در این باره اضافه می‌کند: شاید در تمام یزد فقط دو گیوه‌دوز باقی مانده باشد که یکی از آنها گیوه آباده‌ای که کاملاً متفاوت با گیوه یزدی است، می دوزد .
این هنرمند یزدی از مرگ صنعت گیوه‌دوزی در قطب تولید گیوه‌ی کشور خبر می‌دهد و اظهار می‌کند: دیگر گیوه‌دوزی که بتواند گیوه یزدی ببافد، باقی نمانده است تا از این هنرصنعت اصیل حراست کند و در واقع گیوه‌های عرضه شده‌ی امروزی در بازار اصلاً گیوه یزدی نیستند.
حیدری در مورد لزوم احیای این صنعت بومی در استان، تصریح می‌کند: گیوه یک محصول کاملاً بومی است که احیای آن در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی خواهد بود چرا که مواد اولیه یک گیوه تماماً بومی و تهیه شده در داخل کشور است و بافت هر گیوه نیز زمینه شغلی بیش از سه نفر را فراهم می‌آورد.
وی با اشاره به این که تهیه گیوه یزدی به دلیل نبودن اطلاعات در دسترس در رابطه با نحوه تخت‌کشی آن رو به انزواست، عنوان می‌کند: تخته کشی گیوه‌های یزدی عمدتاً در دیرباز از سوی هنرمندان مهریزی و تفتی انجام می‌شده است ولی اکنون بسیاری از این افراد به دلیل کهولت سن از دنیا رفته‌اند و اطلاعات جامعی از روش تخت‌کشی صحیح گیوه یزدی وجود ندارد.
این گیوه‌دوز یزدی ادامه می‌دهد: البته هنوز هم یک تخت‌کش یزدی در روستای هنزا از توابع شهرستان مهریز در قید حیات است ولی به دلیل وضعیت جسمانی و کهولت سن دیگر در این حوزه فعالیت نمی‌کند و اگر اطلاعات جامع و درستی را از وی جویا نشویم دیگر نمی‌توانیم برای نجات گیوه یزدی کاری انجام دهیم.
وی حمایت مسئولان از این هنرصنعت را ضروروی می‌داند و می‌گوید: باید تجهیزات گیوه‌دوزی به‌روز شوند و با آموزش و تبادل اطلاعات در این حوزه، گیوه‌دوزی را مجدداً رونق بخشید.
حیدری با اشاره به عرضه گیوه‌های تولید اصفهان در یزد به عنوان یک ضعف بزرگ در گیوه‌دوزی استان یزد یاد می‌کند و می‌گوید:در حال حاضر بازار فروش گیوه در وضعیت خوبی است و هر چند از نوع گیوه یزدی نیستند ولی در بازار با قیمت 35 هزار تومان تا 500 هزار تومان متناسب با کیفیت و نوع مواد اولیه به فروش می‌رسند.
این هنرمند یزدی ویژگی‌های گیوه به عنوان یک پاپوش مناسب را نیز یادآور می‌شود و تصریح می‌کند: علاوه بر آن که گیوه از نظر طبی برای پا مناسب است، برای تمام فصول نیز قابل استفاده است و اخیراً نیز حتی با تنوع رنگی و مواد اولیه، مخاطبان بیشتری را به خود جلب کرده است.
وی قابلیت ارتجاعی را از دیگر ویژگی‌های گیوه برمی‌شمارد و می‌گوید: این پاپوش برخلاف بسیاری از انواع دیگر کفش‌های معمول در بازار تا دو شماره کوچکتر یا بزرگتر از پای شخص نیز قابل استفاده است.
حیدری با اشاره به ارزش و جایگاه اجتماعی گیوه در میان مردم یزد نیز خاطرنشان می‌کند: گیوه در گذشته یکی از پاپوش‌های مهم یزد بوده که در تمام قشرهای مختلف جامعه مورد استفاده قرار می‌گرفته و حتی نوعروس‌ها گیوه‌هایی با دو ردیف شیار تحت عنون شیرازه کفش می‌پوشیدند که همین یک نمونه نیز از ارزش‌های فرهنگی گیوه در میان یزدی‌ها خبر می‌دهد.
«حسین پیشانی» یکی دیگر از گیوه‌بافان فعال در یزد با اشاره به لزوم حفظ هنر گیوه‌بافی در یزد به ایسنا می‌گوید: یزد نیازمند صنایعی است که بتواند کمترین میزان آب و انرژی را مصرف کند و گیوه‌بافی یکی از هنرصنایع با قدمت ولی کم‌ابخواه و پاک است.
وی همچنین اظهار می‌کند: حدود هشت سال در صنعت گیوه‌بافی فعالیت می‌کنم ولی در این مدت شاهد به‌روز شدن تجهیزات و اطلاعات در این حوزه نبوده‌ام که این یک مسئله برای توسعه این بخش محسوب می‌شود.
منبع: ایسنا
