زمین لغزش را چگونه بشناسیم؟
زمین لغزش یکی دیگر از خطرهای زمین شناختی است که در برخی از نقاط کشور ما روی داده و خسارات فراوان جانی و مالی بر جای گذاشته است.
به پدیده ی گسیختگی و ناپایداری شیب های خاکی و سنگی در اثر فزونی مؤلفه های جابجایی در راستای شیب بر نیروی ثقل زمین لغزش اطلاق می گردد. این پدیده می تواند در اثر وجود ناپیوستگی های موجود در توده ی خاک یا سنگ، تحریک ناشی از زلزله، تغییرات ایستایی یا بارش های ناگهانی ایجاد شود.
به عنوان مثال، در روز 12 فروردین 1377، بخشی از ارتفاعات آهکی کوه "کی نو" مشرف بر رودخانه "لبد" و روستای "آبی کار" در منطقه ی بازفت استان چهارمحال و بختیاری دچار لغزش شد و حجم عظیمی از توده های سنگ و خاک را بر روستای "آبی کار" ریخت و این روستا را با 55 نفر جمعیت، مزارع و حتی حیوانات کاملاً مدفون ساخت و یکی از غم انگیزترین رویدادهای سال های اخیر را به وجود آورد.
سرزمین ما ایران، با توجه به شرایط زمین شناسی و آب و هوایی از جمله کشورهایی است که شاهد وقوع زمین لغزش های بسیاری می باشد. در حال حاضر سالیانه چندین زمین لغزش بر اثر عوامل گوناگون در نقاط مختلف کشور به وجود می آید و مناطق مسکونی، راه ها و تأسیسات بسیاری را مورد تهدید قرار می دهد.
در برخی از مناطق شهر تهران خصوصاً در ارتفاعات و کنار دره های بزرگ، وقوع زمین لغزش، بسیار محتمل است که از جمله می توان به حادثه ی اخیر در ضلع شمال غربی "دره ی فرح زاد" اشاره نمود که برای تعدادی از شهروندان ما مشکلات و دل نگرانی های جدی ایجاد نموده است.
در اینجا به اختصار اقداماتی را که برای آمادگی در برابر زمین لغزش ضروری است، برای شما بیان می کنیم.
قبل از رویداد:
● وضعیت زمین محل سکونت خود را از لحاظ امکان وقوع لغزش مشخص نمایید. برای انجام این کار می توانید از کارشناسان علوم زمین و متخصصان ژئوتکنیک کمک بگیرید و اطلاعات لازم در مورد وضعیت منطقه ی محل سکونت خود را به دست آورید.
● سطوح شیب دار نزدیک منزل خود را درخت کاری نمایید و در صورت لزوم دیوارهای حایل را مقاوم بسازید.
● در مناطقی که در معرض خطر جریان های گِل و لای هستند، کانال هایی بسازید تا جریان های گِل را از اطراف ساختمان و دیوارها منحرف سازد.
● دیوارها و کانال ها را طوری بسازید که جریان های گِل و لای، خساراتی به اموال همسایگان وارد نسازد.
علایم هشدار دهنده ی زمین لغزش را بشناسید
● درها و پنجره ها برای اولین بار، گیر می کنند.
● ترک های جدیدی بر روی پوشش داخلی دیوارها، بام، دیوارهای خارجی یا پی ها ظاهر می شود.
● دیوارهای خارجی و پیاده رو کنار آنها شروع به دور شدن از ساختمان می کنند.
● ترک ها و شکاف هایی که به آرامی توسعه پیدا می کنند، بر روی زمین یا روی مناطق سنگفرش شده ظاهر می شوند.
● لوله های زیرزمینی می شکنند.
● بالا آمدگی و تورم زمین، در پای سطوح شیب دار ظاهر می شود.
● حصارها، دیوارهای حایل، دکل ها و درخت ها کج یا جابجا می شوند.
● غرشی ضعیف می شنوید که با نزدیک شدن زمین لغزش افزایش می یابد.
● شروع جابجایی و حرکت زمین را به یک سمت، احساس خواهید کرد.
نقشه ی خروج از محل
حداقل دو مسیر مطمئن برای خروج در نظر داشته باشید. از آنجا که ممکن است جاده ها مسدود شوند، با سایر اعضای خانواده و دوستان نقشه هایی جهت موارد اضطراری تهیه کنید و آمادگی خود را برای مقابله با زمین لغزش بالا ببرید.
هنگام رویداد:
اگر داخل ساختمان هستید:
● اگر فرصت پناه بردن به جای امنی فراهم نیست، داخل ساختمان بمانید و زیر میز یا مبلمان محکم، پناه بگیرید.
اگر خارج از ساختمان هستید:
● سعی کنید از مسیر زمین لغزش و جریان های گِل و لای فاصله بگیرید.
● به طرف نزدیک ترین زمین بلند در جهت دور شدن از مسیر زمین لغزش بدوید.
● اگر توده های سنگ در حال نزدیک شدن بود، به طرف نزدیک ترین سرپناه، نظیر ساختمان یا گروهی از درختان پناه ببرید.
پس از رویداد:
● از منطقه ی لغزش دور شوید، زیرا خطر لغزش های بعدی وجود دارد.
● به سراغ مجروحین و افراد به دام افتاده در نزدیک محل لغزش رفته و به کمک آنها بشتابید.
● به کمک همسایگان و افراد خردسال و از کارافتادگان بروید.
● به پیام های رادیو و تلویزیون برای اطلاع از آخرین وضعیت اضطراری گوش فرا دهید.
● وضعیت برق، خطوط تلفن، آب و سایر موارد را کنترل کنید و در صورت مشاهده ی آسیب به مراکز مسئول اطلاع دهید.
● پی ساختمان، آسیب های وارده به ساختمان و سایر موارد را کنترل کنید.
● در زمین های آسیب دیده مجدداً گیاه، بوته و درخت بکارید تا هوازدگی باعث از بین رفتن پوشش سطحی خاک و مستعد شدن منطقه برای سیلاب نگردد.
*مطالب مرتبط:
