تجربه ای در آموزش علوم شیمی دوم راهنمایی

موضوع تدریس، موضوع ماده و تغییرات آن بود. در این درس، بعد از آن که دانش آموزان با جدول تناوبی عناصر آشنا شدند، طی یک فعالیت جمع آوری اطلاعات از آن ها خواسته شد تا با مراجعه به چند روزنامه و مجله و یا جعبه برخی مواد غذایی و داروی، از کاربردهای نمادهای شیمیایی در زندگی روزانه فهرستی تهیه کنند و  در قالب یک روزنامه دیواری در کلاس ارائه دهند.

طبق دستور العمل گفته شده، دانش آموزان کلاس ما هم به تحقیق پیرامون موضوع پرداختند. البته بیش تر آن ها به جز افرادی که به مواد خوراکی و دارویی خارجی دسترسی داشتند، موفق به یافتن نماد شیمیایی روی جعبه مواد غذایی و دارویی نشدند. از این طریق من وبچه ها متوجه شدیم که تولیدات داخلی کشورمان هنوز به استفاده از نمادهای شیمیایی برای مواد غذایی و دارویی ملزم نشده اند و این امر رواج پیدا نکرده است. برای آن که تحقیق فوق به سرانجام بهتری برسد، از بچه ها خواستم که ادامه تحقیق را درباره نام ترکیبات شیمیایی که در ساخت و تولید مواد غذایی و دارویی به کار می رود، ادامه دهند. این پیشنهاد زمینه تحقیق های بیش تر را برای دانش آموزان فراهم کرد.

جلسه بعد که دانش آموزان حاصل تحقیقات خود را ارائه کردند، وقتی نوشته ها را در تابلوی مدرسه به نمایش گذاشتیم، دیدیم که مجموعه بسیار جالبی فراهم شده است. بچه ها با انجام تحقیق درباره مواد و ترکیبات شیمیایی که در مواد خوراکی در دسترس آن ها به کار می رود- مانند پفک، چیپس، ماکارونی و... یا مواد دارویی و بهداشتی مانند انواع مسکن ها، صابون ها، کرم ها، شوینده ها، و ... پی بردند که مواد و ترکیبات شیمیایی در فرآورده ها و تولیدات غذایی و دارویی نقش بسیار مهمی دارند و زندگی ما به علم شیمی بسیار وابسته است.

شگفتی بچه ها وقتی بیش تر شد که  حاصل تحقیق بقیه همکلاسی های خود را مطالعه کردند و دریافتند که دامنه علم شیمی در زندگی انسان ها بسیار وسیع  تر و گسترده تر از محدوده مواد غذایی و دارویی است.

فصل ماده و تغییرات آن
یک فعالیت جمع آوری اطلاعات برای دانش آموزان آمده بود: "تصور کنید که شما می توانید مواد تازه و شگفت انگیزی بسازید. در این صورت دوست دارید که این مواد چه خواصی داشته باشند؟"

برای تکمیلی این فعالیت، از دانش آموزان خواستم که ساخت و تولید مواد جدیدی را پیشنهاد کنند که آن مواد بتوانند مشکلی را برای آن ها حل کنند و یا به نوعی، آرزو و خواسته های آن ها را برآورده سازند. با این توضیحات، بچه ها اشتیاق بیش تری به انجام فعالیت از خود نشان دادند. قرار شد آن ها حاصل تحقیق خود را روی ورقه ای بنویسند و جلسه بعد بیاورند.

جلسه بعد تقریباً همگی دانش آموزان تحقیق خود را انجام داده بودند و اشتیاق داشتند که آن را بخوانند. آن روز، فضای کلاس بسیار جالب و با نشاط شده بود و بچه ها با شادی و خنده، مطالب را دنبال می کردند. هر دانش آموزی که بر می خاست تا تحقیق خود را بخواندف احساس بسیار خوب و شادی داشت. سایر بچه ها هم برای شنیدن ساکت می شدند. گویی همه آن ها زبانی پیدا کرده بودند تا با آن از درون شان سخن بگویند.

هر آرزویی که از طرف بچه ها عنوان می شد و هر ماده جدیدی که بچه ها آرزوی در اختیار داشتنش را می کردند، برای من پنجره ای بود به دنیای افکار و اندیشه های بچه ها و من در تک تک جملات آن ها دقت می کردم تا به بندهای مرئی و نامرئی که دور وجود آن ها کشیده شده است، بیشتر پی ببرم. در این جا بود  که من هم آرزو کردم، ای کاش فرصت هایی این چنین برای ما معلمان بیشتر ایجاد می شد تا برای لحظاتی چند هم که شده است، در دنیای صادقانه ولی پر فراز و نشیب دانش آموزان وارد شویم و دنیا را از دید آن ها ببینیم.

دراین جا، شما هم گزیده ای از نوشته های دانش آموزان را تحت عنوان"موادی که می خواهم بسازم" ملاحظه می فرمایید:
من آرزو دارم این مواد را بسازم!
-بالشی که ما را بخواباند.
-لباسی که به همه رنگ و همه  جنس در بیاید.
-آدامسی که نامرئی باشد و معلمان آن را نبینند.
-قرصی که با خوردن آن بتوان به زبان حیوانات صحبت کرد.
-قرصی که با خوردن آن هرگز به بیماری سرطان مبتلا نشویم.
-شکلاتی که صدا را خوب کند.
-شامپویی که مو را کوتاه یا بلند کند.
-آدامسی که انسان را لاغر کند.
-ماده ای که وقتی به بدن تزریق شود، دیگر احتیاجی به یادگیری درس ها نباشد.
-ماده ای که  پس از نوشیدن آن، انسان از سال های ابتدایی به سال های پایانی دانشگاه برود.
-مدادی که خودش، مشق ها را بنویسد.
-مایعی که به جای آب به درخت بدهیم و آن درخت در هر فصلی، میوه دلخواه ما را بدهد.
-ماده ای که بتواند اجسام را کوچک و بزرگ کند.
-روغنی که هیچ کس را  چاق نکند.
-قابلمه ای که هرگز نسوزد.
-ماده ای که با خوردن آن ،خشم انسان از بین برود.
-کتابی که با باز کردن آن ، خودش مطالب داخل کتاب را بخواند.
-بنزین مخصوصی که با ریختن آن در ماشین، خود ماشین رانندگی کند و نیازی به هدایت ماشین به وسیله ما نباشد.
-ماشینی که با استفاده از آن، هم به گذشته برگردم و کارهای قبل خود رادرست کنم و هم به آینده بروم و ..
-قرصی که باخوردنش بتوانم فکر همه را بخوانم.
-ماده ای که مرا بموقع نامرئی کند و یا از شیشه عبور دهد..
-آمپولی که بدون سوزن باشد و مواد داخل آن از راه پوست جذب شود.
-آمپولی که بدون سوزن باشد و مواد داخل آن از راه پوست جذب شود.
-ماده ای که با خوردن آن، در ایام روزه، گرسنه نشویم.
-نوعی پودر که با پاشیدن آن، همه جا تمیز و پاک شود و کار خانه تکانی را انجام دهد.
-کاغذی که بعد  از هر بار نوشتن و استفاده، خودش پاک شود.
-عینکی که با زدن آن به چشم، همه مناظر زشت، زیبا دیده شود.
-ماده ای که با زدن آن به بدن، تا آخر عمر پاکیزه و خوشبو باشیم.
-ماده ای که درون ربات بگذاریم و ربات از طریق آن بتواند با احساس شود و با من حرف بزند.
-غذایی که با خوردن آن در ماه رمضان، روزه مان باطل نشود.
-جوراب هایی که هرگز بد بو نشوند و همیشه خوشبو و تمیز بمانند.
-کیفی که زیاد  جا داشته باشد و همه وسایل ما را در خودش برایمان تا مقصد بیاورد.
-ماده ای که وقتی آن را می خوریم تا پنج سال بعد هرگز خسته و ناراحت نشویم.
-ماده ای که با خوردن آن، هیچ چیز از یادمان نرود.
-مسواکی که خودش برای ما مسواک بزند.
-شکلات تمیز کننده و خوشبو کننده دهان و دندان.
و هزاران آرزوی دیگر.

مطالب مرتبط:
نشانه های تدریس خوب
روش های تدریس
تعادل های فیزیکی و تغییرات سرعت واکنش تا رسیدن به تعادل

منبع: معلم
نویسنده:سهیلا نیک نژاد