آنچه باید درباره لب‌هایتان بدانید

لب‌ها نسبت به عوامل محیطی مانند وزش باد شدید، خشکی هوا، گرما، نور خورشید و ... بسیار حساس هستند و این عوامل باعث ترک خوردگی آن‌ها می‌شود. این آسیب نه تنها برای فرد ناراحت کننده است، بلکه زمینه بروز التهابات لب را نیز فراهم می‌کند.

9 بیماری مهم لب؛ از شایع‌ترین تا خطرناک‌ترین

1) کیلاتیس: اگر بیماری‌ها و ناراحتی‌های مربوط به لب را طبقه بندی کنیم، اولین مورد برحسب شیوع، کیلاتیس (Cheilitis) یعنی ورم و التهاب لب است که دلایل مختلفی در بروز آن نقش دارند. هوای گرم و خشک مهم‌ترین عامل است زیرا تبخیر رطوبت لب افزایش می‌یابد و سپس باعث خشکی می‌شود. غیر از این عامل محیطی، حساسیت لب‌ها به‌خصوص لب پایین به مواد موضعی مانند رژلب، ترکیبات موجود در این ماده آرایشی و فتول... منجر به خشکی، پوسته‌پوسته شدن و ایجاد ترک و شیار روی لب خواهد شد. این اتفاق تحت تأثیر نور خورشید در افرادی که طولانی مدت در معرض این پرتوها هستند نیز بروز می‌کند زیرا گرما باعث تبخیر رطوبت لب، قرمزی، خشکی و پوسته شدن می‌شود. از دیگر علل التهاب لب باید به عفونت‌ها مانند قارچ‌ها و باکتری‌ها و به ندرت زمینه ارثی اشاره کرد.
از آنجا که لب پایین بزرگ‌تر و برجسته‌تر از لب بالاست، عوارض نیز شدیدتر خواهد بود و گاهی فقط لب پایین گرفتار می‌شود. به‌جز آفتاب، محیط خشک و عوامل حساسیت‌زا موجب ورم لب مزمن می‌شوند. ممکن است لب‌ها در اثر ضربه یا عفونت دچار نوع حاد این بیماری شوند. در این حالت ورم لب مهم‌تر از پوسته شدن است. لب ورم می‌کند و به دلیل افزایش عروق کاملاً قرمز می‌شود و ترشحاتی نیز دیده خواهد شد. خشکی و پوسته شدن کنار ترشحات لب منجر به تشکیل دلمه می‌شود که معمولاً بیمار آن را جدا می‌کند و مجدد دلمه به سرعت شکل می‌گیرد سپس شیار و شکاف روی لب ایجاد می‌شود و میکروب‌ها و باکتری‌های ثانویه روی پوست خراشیده سوار می‌شوند و می‌توانند باعث عفونت ثانویه شوند. این مشکل به‌خصوص در افرادی که به پزشک مراجعه نمی‌کنند یا اقدامات درمانی لازم را انجام نمی‌دهند، بیشتر دیده می‌شود.

2) اَنگولر کیلاتیس: دومین بیماری شایع لب اَنگولر کیلاتیس است که در واقع ورم لب در قسمت گوشه لب‌هاست. این مشکل بیشتر در سالمندان اتفاق می‌افتد که لب بالا و پایین به دلایلی مانند تحلیل لثه، تحلیل عضلات صورت، دندان کشیدن لب و... روی هم می‌افتد. در این حالت گوشه لب‌ها که همیشه هوا می‌خورد دائم به دلیل آب دهان مرطوب می‌ماند و زمینه‌ساز التهاب، ترشح و رشد قارچ مولینیا می‌شود که با سفیدک و لیچ شدن گوشه لب همراه است. ترشح زیاد بزاق به دلیل ساختار ژنتیکی افراد یا مصرف مکرر داروهای ترش‌مزه مهم‌ترین عامل رطوبت بیش از حد و تجمع آن در گوشه‌های لب است. در بچه‌های کوچک و افراد عقب مانده ذهنی که قادر به کنترل عضلات دهان نیستند، ترشح زیاد بزاق سبب رطوبت دائم لب و گوشه‌های آن می‌شود و چنین ناراحتی‌هایی را در پی دارد.

3) حساسیت لب به مواد مختلف: حساسیت لب به مواد بیرونی بیماری بسیار شایع دیگر است. در واقع لب‌ها نیز مانند لثه و دهان به بعضی مواد خصوصاً دهانشویه، خمیر دندان، میوه‌های ترش، میوه‌هایی مانند انبه و مرکبات و غذاهای ادویه‌دار واکنش نشان می‌دهند که معمولاً با قرمزی و خارش بروز می‌کند.

4) مکیدن لب: مکیدن مداوم لب با دندان یا لب بالا که بیشتر در افراد مضطرب و عصبی دیده می‌شود یا فرد عادت به این کار دارد، سلامت لب‌ها را به خطر می‌اندازد. این کار به تدریج منجر به قرمز شدن لب و سپس قرمزی مایل به آبی می‌شود و به دنبال هوا خوردن لب و احساس ناخوشایند خشکی، فرد مرتب لب‌ها را با آب دهان خیس می‌کند. رطوبت مداوم ناشی از بزاق منجر به کیلاتیس و در صورت رعایت نکردن بهداشت، رشد و تکثیر قارچ‌ها خواهد شد.

5) کیست موکو: غدد بزاقی در بالا و پایین دهان همه افراد وجود دارد که گاهی زمان هضم غذا به دلایلی بسته می‌شوند و باعث ایجاد کیست موکو خواهند شد. در این حالت کیست به شکل سفت و نخود مانند زیر پوست لب احساس می‌شود که ناشی از خطر مسدود شدن مجاری بزاقی است و اگر دچار عفونت شود نیز با درد، ورم و بیرون ریختن چرک در صورت بارگی همراه است. بهترین راه درمان کیست‌های لب پیش از عفونی شدن، عمل جراحی است اما باید متخصص به‌خوبی این کار را انجام دهد زیرا اگر جراحی به درستی انجام نشود، کیست به دلیل امتداد مجاری بزاقی دوباره ایجاد می‌شود.

6) لنف آدم: غدد لنفاوی مانند عروق خونی در همه قسمت‌های بدن از جمله لب‌ها وجود دارند که در صورت مسدود شدن مجاری لنفاوی لب که در این قسمت خیلی زیاد است، منجر به عارضه‌ای به نام «لنف ادم» می‌شود که این پس زده شدن آب با ورم سفت و دردناک همراه است و ممکن است به کیست‌های بزرگی نیز تبدیل شود که البته با کیست‌های موکو متفاوت خواهد بود. در بعضی موارد نیز «لنفانژیت» گفته می‌شود که در واقع مجاری لنفی عفونی می‌شود و لب متورم، سفت و دردناک خواهد شد.

7) فیستول مادرزادی لب: این ناهنجاری از زمان تولد به شکل یک سوراخ معمولاً در لب پایین وجود دارد و با ترشح نیز همراه است. در بعضی افراد کامل است و ترشح دارد اما در بعضی دیگر تنها به شکل یک فرو رفتگی دیده می‌شود. فیستول لب بیشتر در نوزادان مبتلا به لب‌شکری وجود دارد که در دوران جنینی دچار نقص ژنتیکی و مستعد این مشکلات می‌شوند. این بیماری ارثی است و به‌صورت مساوی به فرزندان به ارث خواهد رسید. فیستول کامل به راحتی قابل تشخیص است اما در صورت فرورفتگی که زیر آن مجراست ممکن است همه پزشکان به درستی قادر به تشخیص نباشند. لب‌شکری با شکاف کام در تشخیص فیستول لب کمک کننده است.

8) لوکوپلازی لب: در صورت بروز این ناراحتی، یک قسمت از لب سفید و سفت می‌شود و در موارد پیشرفته وقتی که فرد آن را دندان می‌گیرد، دچار خونریزی می‌شود. لوکوپلازی می‌تواند پیش زمینه ابتلا به سرطان لب باشد که در سیگاری‌های قهار و افرادی که مدام پیپ یا قلیان می‌کشند، شایع‌تر است زیرا به‌طور کلی نیکوتین مهم‌ترین عامل لوکوپلازی لب به‌خصوص لب پایین است.

9) سرطان لب: سرطان لب یکی از سرطان‌های بسیار جدی است که کوچک‌ترین لمس در قسمت لب منجر به خونریزی آن می‌شود. این سرطان بسیار متاستازدهنده است و خیلی سریع به غدد لنفاوی اطراف لب می‌رسد و به اندام‌های داخلی کبد، معده، ریه و ... گسترش می‌یابد. سرطان لب علاوه بر مبتلایان به لوکوپلازی لب، در افرادی که در معرض تماس طولانی و مداوم با نور خورشید بدون استفاده از ضدآفتاب یا کلاه لبه‌دار هستند نیز دیده می‌شود.

تزریق ژل و خالکوبی؛ زیبایی به قیمت از دست دادن سلامت!

گرچه این روزها پیروی از مد و روش‌های مصنوعی کسب زیبایی مانند انواع خالکوبی، تزریق ژل و ... بسیار رایج شده، نباید خطرات ناشی از آن‌ها را نادیده گرفت.
خالکوبی در هر قسمتی از بدن از جمله لب می‌تواند بدون عارضه باشد اما در مواردی می‌تواند منجر به حساسیت شدید و گرانوم جسم خارجی شود که در واقع بدن علیه آن واکنش نشان می‌دهد. هم‌چنین گاهی بعضی بیماری‌های نهفته پس از این کار بیدار می‌شوند. انتقال ویروس ایدز و هپاتیت نیز در صورت استفاده از سوزن‌های مشترک و غیراستریل مشکل بسیار جدی و خطرناکی است.
در رابطه با تزریق ژل به لب‌ها نیز باید اشاره کرد حتی استفاده از ژل استاندارد هم مشکل‌ساز است و موجب کبودی، خونریزی، عفونت، غده یا ندول می‌شود. متأسفانه در مواردی از ژل‌های غیراستاندارد به دلیل قیمت کمتر نیز استفاده می‌شود که به دلیل مواد ناخالص موجود در آن‌ها، لب ورم می‌کند و قرینه بودن به دلیل جذب نشدن مواد در یک قسمت به هم می‌خورد. هم‌چنین اگر فرد تخصص کافی برای این کار نداشته باشد ممکن است نتواند به‌طور یکنواخت ژل را تزریق کند. مشکل بسیار مهم ژل‌های غیراستاندارد این است که ممکن است سال‌ها یا حتی همیشه بدون حل شدن باقی بمانند و زیبایی طبیعی فرد به‌طور کلی آسیب ببیند، در حالی که ژل‌های استاندارد معمولاً بین 8 ماه تا یک سال حل می‌شوند و از منظر تغییرات ظاهری می‌توان به بازگشت زیبایی طبیعی امیدوار بود.
تزریق ژل و دیگر اقدامات این‌چنینی تنها در موارد ناهنجاری‌های جدی یا تغییر ساختار لب به دلیل تصادف و ... می‌تواند منطقی به نظر برسد، در غیر این صورت بهایی جز از دست دادن سلامت نخواهد داشت.

با مهم‌ترین اصول مراقبت از لب‌ها آشنا شوید

همان‌گونه که توجه به سلامت و شادابی پوست مهم است، لب‌ها نیز همواره باید مورد توجه قرار بگیرند. نخستین توصیه استفاده از کرم ضدآفتاب مخصوص لب‌ها برای افرادی است که به دلایل مختلف شغلی و زندگی دائم در معرض نور خورشید هستند. مرطوب کردن مداوم لب‌ها با بزاق دهان نه تنها در رطوبت‌رسانی این قسمت‌ها هیچ تأثیری ندارد، بلکه به تدریج زمینه‌ساز خشکی و بروز مشکلات جدی‌تر می‌شود.
هم‌چنین مرطوب نگه داشتن لب‌ها در هوای خشک برای پیشگیری از خشکی پوست لب‌ها و ترک‌خوردگی ناشی از آن به کمک مرطوب‌کننده‌های مخصوص لب اهمیت دارد. همواره باید به خاطر داشت پس از خوردن غذا و میوه به‌خصوص خوراکی‌های شور، تند و ترش، دهان و لب‌ها با آب شسته شوند تا زمینه حساسیت کاهش یابد.
هرگز نباید در استفاده از رژلب افراط کرد. حتماً پس از موقعیت‌هایی مانند مهمانی و ... باید لب‌ها را به خوبی با پاک‌کننده مناسب تمیز کرد تا زمینه واکنش ناشی از ترکیبات موجود در این لوازم آرایشی کاهش یابد.

---

منبع: هفته نامه سلامت - دکتر حسین طباطبایی، متخصص پوست و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران