نقش ساختار قامت بر تندرستی

مرکز یادگیری تبیان - محبوبه همت
آیا تا کنون با کسانی برخورد کرده ا ید که وضعیت ایستادن آن غیر طبیعی است؟
پشت خمیده یا سینه ای فرو رفته دارند و شانه های آنان جلو رفته است؟ برای بسیاری از ما این اشکالات ساختاری فقط در موارد بسیار شدید جلب توجه می کند در حالی که برای پزشکانی که با اشکالات قامت سر و کار دارند، این اختلالات که بسیار مهم و با کمال تأسف بسیار نیز شایع است، در همان مراحل اولیه قابل رؤیت است. پس اجازه دهید بحث این مقاله را به این موضوع  اختصاص دهیم.

ساختار جسمانی انسان ها بر مبنای ارتباط صحیح و مناسب استخوان ها و بافت های متصل به آن ها، یعنی عضلات و رباط هاست که بر اساس الگوی بسیار دقیق و هنرمندانه خلقت به گونه ای دقیق و منظم با هم ارتباط می یابند. ساختار پیچیده قامت انسان به شکلی طراحی شده است که هم برای حالت سکون و هم برای حرکت های سریع، چرخش و جهش، مناسب و جوابگو ست. مشکلات ساختاری را می توان به دو گروه اصلی مشکلات ساختمانی و مشکلات عملکردی تقسیم کرد. مشکلات ساختمانی مشکلاتی است که در آن، یا چند قسمت از اجزای سامانه اسکلتی دارای نقص باشند، مانند کوتاهی یکی از پاها، انحراف زانو به داخل یا خارج، فرو رفتگی استخوان جناغ سینه و در رفتگی مادر زادی مفصل ران.

در مشکلات عملکردی، تک تک اجزای اسکلتی سالم اند؛ ولی ارتباط و به کارگیری این اجزا سبب ایجاد اختلال قامت و ساختار جسمانی فرد می شود. اشکالات ساختاری عملکردی بسیار شایع تر از انواع ساختمانی و بعضی از انواع آن عبارت است از: قوز کردن عادتی، شانه های خمیده به جلو یا جلو قرار گرفتن گردن و سر.

آیا اختلالات ساختاری بر سلامت فرد موثر  است؟ باید تأکید کرد که غیر از جنبه زیبایی و تأثیری که ساختار و قامت نامناسب بر روابط اجتماعی افراد دارد، از حیث سلامت نیز اثر مهمی بر زندگی فرد می گذارد. برای مثال، انحراف زانو به داخل یا خارج، زمینه ساز ایجاد آرتروز زودرس می شود. انحرافات طرفی یا قدامی ستون فقرات بر عملکرد مناسب سیستم تنفس تأثیر می گذارد.

تعداد بسیار زیادی از کمر دردها و دردهای پشت و گردن ناشی از ساختار غلط قامت فرد است که باعث اعمال فشارهای غیر طبیعی بر مهره ها و بافت های نرم پیرامون آن می شود. برای مثال، هم افزایش قوس کمر و هم کاهش آن، هماهنگی و  توازن ستون فقرات را مختل می کند وباعث ایجاد درد کمر می شود.

برای درمان و جلوگیری از پیشرفت این ضایعات، توجه به نکات زیر ضروری است.
تشخیص سریع و زودرس ، یکی از نکات بسیار مهم است که باعث جلوگیری از عوارض احتمالی بیماری و درمان سریع آن می شود. تشخیص سریع مستلزم آن است که افراد در سنین کم، مورد معاینه دقیق و دوره ای قرار گیرند. توجه به سنین ابتدایی ورود به مدرسه و نیز دوران نوجوانی، که در اثر جهش رشدی بلوغ ساختار بدن دچار تغییراتی می شود، حایز اهمیت است . با کمال تأسف باید گفت که در پاره ای از مطالعات انجام گرفته در مورد نوجوانان شهر تهران، در صد قابل توجهی از اختلالات ساختاری، به ویژه در دختران، مشاهده گردید. شاید شیوع فقر حرکتی و ضعف عضلانی پیش زمینه اصلی ایجاد آن باشد. مسأله مهم این است که اگر معاینه های ادواری صورت نگیرد، به ندرت خود افراد متوجه این اشکالات می شوند ودر سنین بالا، به دلیل عوارض آن به پزشک مراجعه می کنند و متأسفانه دیگر کار زیادی از پزشک ساخته نخواهد بود.

توجه به ورزش و تحرک جسمانی ، به خصوص ورزش همگانی، برای کاهش مشکلات ساختاری قامت بسیار ضروری است. باعث تأسف است که ساعات ورزش در برنامه آموزشی مدارس تا این اندازه کم است و حتی گاه این ساعات قلیل نیز جدی گرفته نمی شود.

بیماری های مهمی چون نرمی استخوان در کودکی و پوکی استخوان در بزرگسالی یکی از علل مهم تغییرات ساختاری است. در این زمینه، توجه به تغذیه صحیح و تأمین مواد ضروری مثل کلسیم و ویتامین"د" مورد تأکید است.

توجه والدین باید به اشکالات ساختاری فرزندانشان، حتی  بسیار مختصر، جلب شود تا با مراجعه سریع، امکان درمان این اشکالات فراهم آید.

آموزش نحوه درست ایستادن، نشستن، راه رفتن و ... در سنین خردسالی و نوجوانی بسیار مهم است. زیرا بسیاری از مشکلات ساختاری، از درست انجام ندادن این حالات ناشی می شود.

مطالب مرتبط:
از استخوان هایتان چه می دانید؟
سلول های بنیادی بند ناف و کاربرد آن در درمان بیماری ها
نابهنجاری های اندام تحتانی
آناتومی چیست؟
 
منبع: رشد معلم
تهیه کننده: سهیلا نیک نژاد
با همکاری دکتر پیمان بنکدار (متخصص طب فیزیکی)