2- برای رصد از دستتان استفاده کنید!

پیش از آنکه برای رصد از خانه بیرون بروید، خوب است بدانید که دب اکبر چگونه در آسمان دیده می شود. اندازه ی آن تقریباً به بزرگی بقیه ی صورفلکی آسمان است. برای پیدا کردن این صورت فلکی و بقیه ی صور می توانیم از یک ابزار اندازه گیری استفاده کنیم. فاصله ی بین ستارگان در آسمان معمولاً بر حسب درجه اندازه گیری می شود. یک درجه تقریباً برابر ضخامت عرضی انگشت کوچک شماست، هنگامی که دست خود را در راستای بازو کشیده اید و به آن نگاه می کنید. ضخامت عرضی سه انگشت در راستای بازو برابر 5 درجه و یک مشت 10 درجه است. اگر انگشتان خود را از دوطرف تا جایی که می شود باز کنید و بکشید، از نوک انگشت کوچک تا نوک شصت حدوداً برابر طول دب اکبر می شود که 25 درجه است. یادتان باشد که باید دستتان را در راستای بازو کاملاً کشیده نگه دارید: تصاویر 1تا 5

از لب افق تا نقطه ی بالای سر شما دقیقاً 90 درجه است. شما از روی این تصاویر و با استفاده از دست و انگشتانتان می توانید هر فاصله ای را در آسمان اندازه بگیرید. این اندازه ها که بر حسب درجه است، ربطی به فواصل واقعی بین ستارگان ندارد. ما از اندازه گیری دستی برای پیدا کردن صورفلکی استفاده می کنیم.

اکنون دیگر شما آماده ی رصد صورفلکی در اولین شب پرستاره ی بعدی هستید. تصاویر 6 و 7 موقعیت و اندازه ی دب اکبر را نشان می دهد. دب اکبر در فصول مختلف سال در ابتدای شب در موقعیت های مختلفی قرار دارد.

همانطور که می دانیم تمامی آسمان در طول 24 ساعت یک دور به دور ستاره ی قطبی می گردند (تصویر9)، ولی در ابتدای هر شب منظره ی آسمان با شبهای قبل کمی فرق می کند. مثلاً دب اکبر در فصل پاییز، ابتدای شب، در زیر ستاره ی قطبی قرار دارد. ولی در زمستان به ارتفاع بالاتری می رسد. و در بهار دب اکبر در ابتدای شب به بالاترین ارتفاع خود می رسد.(تصویر 7)

یافتن ستاره ی قطبی بسیار ساده است، کافی است همانطور که در شکل 8 دیده می شود، دو ستاره ی جلویی دب اکبر را در جهت نشان داده شده به اندازه ی 28 درجه ادامه دهیم تا به ستاره ی قطبی برسیم. ستاره ی قطبی برعکس آنچه بسیاری تصور می کنند، از جمله ستارگان پرنور آسمان شب محسوب نمی شود، ولی ستاره ای است که به راحتی در آسمان شب دیده می شود. زمانی که این ستاره را بوسیله ی دب اکبر بیابیم و به سمت آن بایستیم، در واقع در جهت شمال جغرافیایی ایستاده ایم. ازآنجایی که این ستاره در جهت محور چرخش وضعی زمین قرار دارد، هیچ گاه موقعیتش تغییر نمی کند و همیشه جهت شمال را نشان می دهد(تصویر 10)؛ برخلاف بقیه ی ستارگان که بخاطر چرخش زمین در آسمان حرکت می کنند و طلوع و غروب دارند.