پارو كردن برفك دهان
شاید آشناترین خاطره ی ما از برفك، بچه‌های خوشگل و كوچولویی باشند كه دهانشان سفید سفید شده و هر از چند گاهی به آن ماده ی بنفش رنگی می زنند تا آن را درمان كنند. بچه‌های دچار برفك، كمی بی قرار و عصبی هستند و هر از چند گاهی بداخلاق می شوند، اما حال عمومی آنها معمولا خوب است و خیلی بد حال نیستند. به عبارتی برفك یك بیماری سبك محسوب می شود، مگر آنكه كسی كه به آن دچار شده است، مبتلا به نوعی بیماری زمینه‌ای باشد و نتواند آن را به خوبی تحمل كند.
برفك دهان به دلیل فعالیت بیش از حد قارچی به نام "كاندیدا آلبیكانس"( Candida Albicans) اتفاق می افتد. همه ی افراد به صورت طبیعی مقداری از این قارچ را به عنوان موجود همزیست با بدن، در دهان، پوست و دستگاه گوارش خود دارند. شما این مقدار از قارچ طبیعی بدن را نه می بینید و نه احساس خواهید كرد، زیرا این قارچ در مقدار كم خود مشكلی ایجاد نمی كند و شما علامتی از وجود آن نخواهید دید و بدن مقدار آن را مرتب كنترل می كند. اما اگر به دلیلی مثل بیماری‌ها یا داروها كاندیدا (قارچ) رشد بیش از حد پیدا كند، بیماری برفك دهانی در دهان و یا اگر در ناحیه ی تناسلی خانم‌ها اتفاق بیفتد، قارچ واژینال ایجاد می شود.
هر چند برفك دهان ممكن است همه ی افراد را درگیر كند، اما بیشتر افرادی كه دچار این بیماری می شوند نوزادان و بچه‌های كوچك ، سالمندان و به خصوص كسانی هستند كه سیستم ایمنی بدنی آنها به خوبی كامل نشده است.
برفك دهان چه شكلی است؟
شكل رایج این بیماری به صورت لكه‌های سفید با قوامی شبیه به خامه است كه ممكن است روی زبان، داخل گونه‌ها و بعضی وقت‌ها در سقف دهان ایجاد شود. لثه‌ها و لوزه‌ها هم ممكن است، درگیر شوند. شكل ضایعه‌های قارچی مثل تكه‌های پنیر است و اگر بخواهیم آنها را از روی مخاط پاك كنیم، دردناك می شوند و ممكن است ناحیه ی زیر آن خونریزی كند. قارچ‌ها ممكن است خیلی سریع پیشرفت كنند، اما تا مدت طولانی باقی بمانند و از بین نروند.
بعضی از اوقات، برفك دهان پیشرفت زیادی می كند و حتی تا ناحیه ی مری و معده هم پیش می رود. اگر برفك تا ناحیه ی مری پیشرفت كند، ممكن است در هنگام بلع احساس درد ایجاد كند. از طرفی اگر بیمار لقمه‌ای ببلعد، احساسی شبیه به این پیدا خواهد كرد كه لقمه در گلو یا جایی در سینه‌اش گیر افتاده است.
در نوزادان، معمولا برفك در چند هفته ی اول تولد اتفاق می افتد. علاوه بر ضایعاتی كه در دهان بروز می كنند نوزاد ممكن است، بی قرار باشد و نتواند به خوبی شیر بخورد. نكته ی مهم در برفك نوزادان این است كه این كوچولوها هنگام شیر خوردن، برفك را از دهان خود به پستان مادر هم منتقل می كنند.
مادرانی كه به دنبال برفك دهان نوزادان، دچار قارچ نوك پستان شوند، این علامت‌ها را تجربه می كنند:
- نوك پستان‌ها به طور غیر طبیعی قرمز و حساس و پوست آن ظریف و براق خواهد شد.
- پستان‌ها در هنگام شیردادن دردناك هستند و حتی در زمانی كه نوزاد، شیر نمی‌خورد، نیز نوك پستان مادر دردناك است.
- ممكن است دردهای عمیقی در پستان‌ها احساس شود.
علاج واقعه قبل از وقوع
این كارها به پیشگیری از ایجاد برفك كمك می كند:
- مرتب ماست بخورید.
-اگر باردار هستید و دچار قارچ واژینال شده‌اید، هر چه سریع تر آن را درمان كنید.
- سیگار كشیدن را ترك كنید.
- هر 6 تا 12 ماه یك بار، به دندان پزشك تان سری بزنید، به خصوص اگر دیابت دارید، یا از دندان مصنوعی استفاده می كنید. مسواك و نخ دندان مرتب را فراموش نكنید.
- به نظر می آید سیر، خاصیت ضد میكروبی و ضد قارچ دارد. برای جلوگیری از ابتلا به قارچ، به طور مرتب سیر مصرف كنید. اگر مزه ی سیر را دوست ندارید، می توانید قرص سیر را جایگزین آن كنید.
اگر برفك به سراغتان آمد...
اجرای این روش‌ها به بهبود وضع شما كمك می كند. در هر حال مشورت با پزشك را نیز فراموش نكنید:
- بهداشت دهان را رعایت كنید:
دندان‌پزشكان لااقل روزی دو بار مسواك و روزی یك بار نخ دندان را توصیه می كنند. بهداشت دهانتان را به خوبی رعایت كنید و اگر مشكلات جسمی و حركتی دارید، از مسواك‌های برقی كمك بگیرید. استفاده از دهان شویه‌های ضد باكتری را محدود كنید، چون استفاده ی طولانی مدت از آن تعادل میكروبی دهان شما را به هم می زند.
- آب نمك گرم استفاده كنید:
اگر دچار برفك شده‌اید، دهانتان را به كمك دهان شویه ی آب نمك (نصف قاشق چای خوری نمك در یك لیوان آب گرم) یا دهان شویه ی جوش شیرین (یك قاشق چای خوری جوش شیرین در آب گرم) شست‌وشو دهید. دهان شویه را نبلعید.
- اگر نوزاد شما دچار برفك شده است، احتمالا نوك پستان شما هم درگیر شده است. ضمن درمان دارویی، بین پستان و لباس زیر خود یك لایه دستمال پارچه‌ای یا كاغذی تمیز قرار دهید تا قارچ از بدن شما به لباس‌ها‌یتان انتقال پیدا نكند.
چاره ی كار كجاست؟
بهترین كار این است كه از انتقال و انتشار سریع قارچ جلوگیری كنیم. برای درمان قارچ در هر گروه سنی، را‌ه حل خاصی لازم است:
- برفك در بچه‌ها:
اگر برفك مختصر باشد، شاید به هیچ گونه درمانی احتیاج نباشد. آنتی‌بیوتیك‌ها تعادل طبیعی باكتری‌های بدن را به هم می ریزند و ممكن است، زمینه را برای ایجاد برفك دردهان بچه‌ها فراهم كنند. برای جلوگیری یا بهبود برفك در این حالت، در دوران مصرف آنتی بیوتیك به بچه‌ها ماست بدهید. ماست به حفظ تعادل باكتری‌های بدن كمك می كند.
- برفك دهان نوزادان و مادران شیرده:
اگر نوزادی كه به آن شیر می دهید دچار برفك دهان شده، باید هم شما و هم نوزادتان درمان شوید. در غیر این صورت بیماری را مرتب به هم منتقل می كنید. پزشك معمولا یك ضد قارچ ملایم برای درمان كودك و یك ضد قارچ معمول برای سینه ی شما تجویز خواهد كرد. اگر نوزاد شما از پستانك یا شیشه ی شیر استفاده می كند آنها را مرتب بشویید و بجوشانید تا زمانی كه برفك برطرف شود.
- برفك در بزرگسالان:
اگر بیماری عمومی ندارید و دچار برفك شده‌اید، ماست بخورید تا عدم تعادل میكروب‌های بدن‌تان برطرف شود. اگر شرایط بهتر نشد، برای دریافت دارو به پزشك مراجعه كنید.
دكتر فرین میرزائیان
*مطالب مرتبط:
