خطرات سوسك‌های خانگی
سوسك‌های خانگی معمولا به رنگ‌های قهوه‌ای، بلوطی یا سیاه‌اند. این سوسك‌ها به "سوسری" معروف‌اند.
سوسری‌ها در تمام نقاط دنیا خصوصا مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر انتشار دارند. این حشرات گرما را دوست دارند و در طول روز پشت رادیاتورها و لوله‌های آب گرم پنهان می شوند. در كشورها و مناطق گرم كه ممكن است، این محل‌ها وجود نداشته باشند، سوسری‌ها درهر یك از نقاط تاریك مثل دستشویی، حمام، تخت‌خواب، پشت یخچال، اجاق خوراك پزی و ظروف آشپزخانه پیدا می شوند.
این حشره شب كار بوده و روزها را به استراحت می گذراند و چنانچه در محل استراحت مزاحمتی برایش ایجاد نشود، روزها به ندرت دیده می شود. در طول شب روی كف اتاق‌ها، میزها و دیگر وسایل خانه حركت كرده و دنبال غذا می گردد.
فراوانی غذا در آشپزخانه‌های نامرتب و كثیف كه به طور متناوب تمیز نمی شوند، باعث وفور سوسری‌ها در این مكان‌ها می گردد.
كوچولوهای شكمو
سوسری‌ها تقریبا هر چیزی را كه به دست‌شان برسد، می خورند و در این كار گویا ركورد پرخوری هم دارند. آنها حتی از كاغذ، پارچه خصوصا اگر آهار داشته باشد، كتاب، مو، كفش، كاغذ دیواری، خون خشك شده، خلط ، حشره ی مرده و تقریبا از هر ماده ی حیوانی و گیاهی تغذیه می كنند.
سوسری‌ها را در حال جویدن انگشتان دست و پای افراد خوابیده یا در حال بیهوشی و روی افراد ولگرد كه موی سرشان آلوده بوده است هم پیدا كرده‌اند.
این حشرات در برابر بی‌غذایی و كم آبی بسیار مقاوم هستند، طوری كه سوسری خانگی ممكن است بدون آب به مدت 5 تا 10 هفته و بدون غذا برای چند ماه زنده بماند. سوسری‌ها تخم‌‌هایشان را در محل‌های تاریك، شكاف‌ها و درزها می گذارند. بعضی از آنها تخم را به سطوح زیرین میز و صندلی یا تخت خواب‌ها و جعبه‌های چوبی و دیگر وسایل بسته بندی می چسبانند و هنگامی كه بسته‌ها به منازل جدید منتقل شدند، سبب آلودگی آن محل‌ها می شوند.
سوسری بالغ حتی تا یك سال هم عمر می كند. این حشره به سرعت از خانه‌های آلوده به منازل مجاور پراكنده می شود و اغلب به وسیله ی بالا رفتن از لوله‌های آب و مجاری فاضلاب و جایگاه‌های دور ریختن زباله، وارد ساختمان‌ها می شود.
بیماری‌زایی سوسری‌ها برای انسان
وجود سوسری در منازل، هتل‌ها و دیگر محل‌ها از لحاظ بهداشتی منظره ی نامطلوبی دارد و چون از مدفوع و مواد غذایی به طور یكنواخت تغذیه می كند، حشره ی بسیار كثیفی است. در ضمن، مدفوع و قسمتی از موادغذایی هضم نشده را روی مواد غذایی بر می گرداند و از این طریق موجب آلودگی می شود.
سوسری حامل عوامل بیماری زای متعددی از جمله ژیاردیا، اشرشیا‌كولی، استافیلوكوك، سالمونلا، تریكوموناس و... است.
همچنین این حشره به طور طبیعی به گونه‌ای از توكسوپلاسما آلوده است و تصور می شود با تغذیه از مدفوع گربه، توكسوپلاسما را به گربه و انسان منتقل كند.
برخی افراد به مواد آلرژن سوسری‌ها حساسیت دارند و با خوردن موادغذایی آلوده به مواد دفعی سوسری یا تنفس گرد مدفوع آنها، عكس‌العمل نشان می دهند.
مبارزه ی شیمیایی با سوسری‌ها
چند ماده ی شیمیایی به صورت تجاری به عنوان طعمه برای كنترل سوسری‌ها در دسترس هستند.
پودر حاوی سم دی كلرفوس 9/1 درصد: كه برای آماده سازی باید آب به آن اضافه شود تا به شكل خمیر درآید. طعمه ی دیگر حاوی پروپوكسور دو درصد است. سم"كپون"به صورت خمیر، قرص یا طعمه ی مركب از روغن گیاهی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. طعمه‌ها معمولا در شرایطی كه جمعیت سوسری‌ها پایین باشد، تاثیر بهتری دارند و غالبا در کنار سایر روش‌های مبارزه به كار می روند.
مواد شیمیایی با خاصیت ریزش و خارج كردن حشرات از پناهگاه شان، مكرراً برای كنترل سوسری به منظور گرفتن نتایجی سریع و دستیابی به كنترل كامل‌تر مورد استفاده قرار گرفته است.
"پیرترین" به تنهایی یا به همراه "سینرژیست ها" یك ماده ی با اثر بیرون كشیدن حشره از پناهگاهش است و باعث ریزش سریع می شود.
"دی كلرفوس" نیز به خاطر اثر ریزش سریع و تدخینی آن مفید است. در مواردی كه تاثیر طولانی‌تر مد نظر باشد، این مواد شیمیایی باید با یك حشره‌كش ابقایی تركیب شوند.
مراقب باشید سوسك نیاید
پیشگیری كلید كنترل این حشرات است. پس پیشنهاد می شود دو كار زیر را انجام دهید:
1) جلوگیری از ورود آنها به ساختمان
2) كم كردن آلودگی به وسیله ی رعایت پاكیزگی محل
سوسری‌ها در هوای سرد برای ورود به ساختمان شما یا از پناهگاه خارجی خود یا از خانه‌های همسایه وارد می شوند. پس لازم است كه تمام سوراخ‌های كف، دیوار، چارچوب درها و فضای پشت پایه‌های ساختمان و غیره كه به سوسری‌ها اجازه ی عبور می دهند، مسدود شوند.
از توجه به لوله‌های آب و فاضلاب و شبكه‌های مشابه غفلت نكنید. شاید حتی لازم باشد كه برای بستن سوراخ‌های بزرگ از یك نجار كمك بخواهید، اما سوراخ‌های كوچك تر را با بتونه ی چوب و پلاستیك می توان مسدود كرد.
نكته ی مهم دیگر در مبارزه با سوسری این است كه باید وضعیت منزلتان را برای رشد سوسری نامناسب كنید.
برای این كار باید مخفیگاه های آنها را از بین ببرید و نواحی زیر و كف ساختمان را همواره خشك نگه دارید و از دسترسی سوسری به غذاها جلوگیری كنید.
غذا را در ظروف غیر قابل دسترسی بگذارید و تمام محوطه ی آشپزخانه تان را تمیز و بازرسی كنید تا هیچ خرده ماده ی غذایی در آنجا باقی نماند.
ظروف زباله را كاملا بپوشانید و برنامه ی كاملا منظمی برای تخلیه ی زباله در نظر بگیرید.
در كنار این كارها باید بهسازی محیط نیز انجام گیرد، زیرا سوسری‌ها اغلب مكان‌های مطلوب برای زاد و ولد خود را در سیستم فاضلاب، محل جمع زباله‌ها، فاضلاب و مكان‌های دیگری كه غذا و مواد مناسبی در دسترس‌شان باشد، پیدا می كنند. بنابراین باید برنامه‌هایی برای به حداقل رساندن یا حذف پناهگاه سوسری‌ها طی برنامه‌های بهسازی محیط ترتیب داده شود.
دكتر امیر رحیمی
*مطالب مرتبط:
بیماری های مشترک بین انسان و حیوان در ایران
