در گفتگوی "تبیان" با فرشته روح افزا، پژوهشگر زنان و خانواده مطرح شد
زن و مرد روی خط تساوی/ زنان انسان ساز هستند
برتری داشتن یک جنس بر جنس دیگر در هیچ کدام از نظامهای ارزشی معقول، قابل پذیرش نیست از اما صادق (ع) سؤال میکنند ک درست است زنان از دنده چپ مردان بلند شدهاند؟
زن به ماهوی زن بودن خود شناخته می شود و با همان هویت نیز در جامعه دارای اهمیت است. اما متاسفانه هجمه های فراوانی که از غرب و شرق، شمال و جنوب بر برتری جنس مرد و ضعیف بودن زن، بی توجهی به زنان و بهره برداری منفعت طلبانه از آنها و... تاکید دارند موجب شده تا ذهنیت بخشی از دختران و زنان جامعه ما را که دچار وسواس فکری در زمینه حقوق برابر شده اند را دستخوش تغییر قرار دهد.
فرشته روح افزا، استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه زنان، خانواده و معاون فرهنگی اجتماعی زنان در شورای عالی انقلاب فرهنگی در ارتباط با تفاوت و تبعیض بین زن و مرد و همچنین جایگاه و ارزشی که زنان در جامعه دارند، می گوید: برتری جنسی نه تنها در اسلام پذیرشی ندارد حتی در بحثهای اخلاقی هم نمیتوانیم بپذیریم.
از اما صادق (ع) سؤال میکنند ک درست است زنان از دنده چپ مردان بلند شدهاند؟ امام (ع) میفرمایند مگر خداوند ناتوان است. همانطور که مرد را آفرید، زن را هم آفرید. چرا باید چنین کاری کند که یک موجودی را به این شکل وابسته به موجودی بیافریند. چرا خداوند باید یک موجود را تحقیر کند وقتی میتواند همه موجودات را خلق کند.
وی ادامه داد که: اما اهمیت افراد خیلی مهم است؛ یعنی یک زن چه کاری میخواهد در جامعه انجام دهد؟ بر اساس دیدگاه قرآن ما دو ضرب الله داریم؛ یک ضرب الله ( مثال های قرآنی) برای کل مؤمنین که "آسیه و مریم" را به کار میبرد و مثالی است که کل مؤمنین از آنها یاد بگیرند. یک ضرب الله هم برای کل کافرین که باز اسم دو زن را میآورد "زن نوح و زن لوط". چهار زن برای خیر و شر، برای بدترینها و بهترینها مثال زده میشوند.
چرا زنان اینجا برای مومنان و کافرین مثال میشود؟ چون زن نقش تربیتی دارد. اگر اسلام به دختر و زن اهمیت والا میدهد بخاطر آن کاری است که به او سپرده است. حضرت امام (ره) میفرمایند زن انسان ساز است، قرآن انسان ساز است. معادل قرآن کار یک زن قرار میگیرد. اهمیت یک زن و توانمندیاش انسان سازی است. همانقدر که قرآن میتواند مؤثر باشد زن هم این قدرت و توانمندی را در نقشهای مختلف دختر بودن، خواهری و مادری دارد. ام ابیها که مادر پیامبر (ص) میشود. حضرت خدیجه در نقش همسر و حضرت زینب در جایگاه خواهری، به عنوان الگو داریم.
زنان؛ انسان سازان جامعه
امام خمینی (ره) فرموده اند: اگر زنِ انسان ساز از ملت گرفته شود، ملت به شکست و انحطاط دچار می شود. اگر زن نفهمد جایگاه و رسالتش چیست، آن جامعه منحط می شود. وظیفه حاکمان این است که شرایط را برای زنان فراهم کنند تا بتوانند رشد کنند و فرزندان خوبی تربیت کنند و نسل آینده را بسازند.[1]خانم دکتر روح افزا، در این باره که جایگاه زنان در تربیت نسل آینده نقش تاریخ سازی دارد، می گوید: در اسلام به علت اهمیت "نقش زن" به او بها داده میشود مانند نگاه غربی نیست که چون حق او ضایع شده است. زن اگر جایگاه خودش را داشته باشد تحقیری وجود ندارد. خودش باید بداند چرا که عرصه تربیت تاریخ دست زنان بوده است. به تعبیر از سخنان امام خمینی (ره)، همه جنگهای جهانی اول و دوم که اتفاق افتاده است زیر سر مادران است. این خونخواران و جنگجویانی که برتری طلبی میکنند اگر در دامن عاطفی مادر درست رشد کرده بودند به این مسیر نمی رفتند. این افراد جنگ طلب، دچار عقدههای روحی و روانی هستند و مادر نمیتواند نقش درستی برای آنها ایفا کند. این انسان به جایی میرسد که کشتارهای جمعی به راه میاندازد، در خیابان با اتوبوس از روی آدمها رد میشود، داعش میشود و... همه اینها بر عهده مادر است.
حضرت نوح دو پسر داشت که یکی با او نجات یافت و دیگری غرق شد. ریشه پدری آنها یکی است چون ریشههای مادریشان متفاوت بوده یکیشان عاقبت به خیر میشود یکی از آنها نه. در مورد حضرت یوسف نیز، مادر بنیامین و یوسف متفاوت از بقیه بوده است. همه ریشه پدریشان پیامبر اما سرنوشتهای متفاوت دارند. حتی اگر پدر پیامبر باشد نقش مادر سرنوشت ساز است.
زنان؛ امانتدار احسن الخالقین خدا
به واسطه میزان اثرگذاری که دختران و زنان می توانند در زندگی و حتی تاریخ داشته باشند و همچنین برای تضمین سعادت و خوش بختی نسل های آینده، باید خودشان در دوره های مختلف تربیتی دچار خلاء و کمبوهایی نشوند تا بتوانند فرزندانی صالح و مردانی اثرگذار به جامعه تحویل دهند. از این رو، تربیت دختران برای والدین بسیار مهم است. کارشناس زنان و خانواده با اشاره به سخن امام رضا (ع) در ارتباط با مهم بودن تربیت دختران گفت: امام رضا (ع) می فرمایند: اگر پدری خرج تحصیلات دخترش را نسبت به پسرش بدهد خداوند چند برابر ثواب برای او قرار میدهد. یعنی هزینه کردن برای تحصیل دختر ثواب مضاعف دارد. با توجه به نگاه امروزی ممکن است همه فکر کنند خرج تحصیل پسر مهم است چرا که او میخواهد در آینده کار کند و هزینههای خانوادهای را بر عهده بگیرد مگر میتوان با این تفسیر دختر را در اولویت قرار داد؟ حال امام رضا (ع) میفرمایند: هزینه برای دانش دختر ثوابش بیشتر از هزینه برای دانش پسر است.
همچنین ایشان، اضافه کردند که: روایات متعددی در ارتباط با رفتار با دختران وجود دارد. بسیار گفته شده که وقتی وارد خانه میشوید، اول به دختر توجه کنید یا از مسافرت که میآیید برای او کادو بخرید. دخترانی که محبت پدر را چشیده باشند و در آغوش محبت پدر باشند به بیرون وابستگی عاطفی پیدا نمیکنند. اگر والدین میخواهند دخترانشان خوشبخت شوند باید محبت، تکریم و احترام مضاعف به آنها داشته باشند.
این استاد دانشگاه در این باره که زن در برابر خدا مقام والایی دارد، بیان کرد: خداوند در موجودات و عالم به کدام موجود میگوید فتبارک الله احسن الخالقین؟ وقتی به انسان این را میگوید و میخواهد او را بیافریند به چه کسی او را میدهد؟ موقع دمیدن روح و سلول اولیه زن است و خدایی که می آفریند. این امانت را خدا به چه کسی میدهد؟ چه کسی میتواند با بچه در خواب صحبت کند یا وقتی بدنیا میآید از شیره جانش به او بدهد؟ بچه با صدای ضربان مادر آرامش میگیرد و مادر همه تلاشش تربیت فرزند میشود. خدا برای این کار پتانسیلهای درونی به زن داده است.
دختران؛ سرچشمه های محبت در زندگی
فرشته روح افزا با تاکید بر نیاز دختر به محبت از سوی والدین و نقشی که در آینده به عنوان چشمه محبت در خانه باید داشته باشد، اذعان داشت که: دختر، موجودی سراسر محبت، عشق است و باید بتوانند مهارت عشق را تزریق کند. از وقتی دختر به دنیا میآید محبت ویژهای را میطلبد چرا که او قرار است چشمه محبت شود. دختری نمی تواند طعم محبت پدر و مادر را نچشیده باشد و زمانیکه بزرگ شد به او بگوییم تو سرچشمه محبت هستی.مادامی که میخواهیم به دختر یاد بدهیم که چگونه دنیا را باید بچرخاند، ابتدا باید خودش سرشار از محبت خانواده شود. امری که متأسفانه در جامعه ما با مشکل بزرگی روبرو است. همه والدین در پی پرداختن به امور مادی زندگی فرزندان خود هستند و بیشتر از گذشته مایحتاج آنها را تأمین اما محبت را برای آنها فراهم نمیکنند. امکانات رفاهی و ارتباطی خوب برای فرزندان تهیه کرده اند اما قفسی به نام اتاق برایشان ساختهاند. تخت و هماهنگی روتختی و پرده، موبایل و لپتاپ و... به او میدهند اما او را تنهای تنها میگذارند غافل از اینکه دختر محبت میخواهد. نیاز دارد تا مهارتها، نوع تعامل با اشخاص را یاد بگیرد تا بتواند محبت را از غیر محبت تشخیص دهد. در این بستر زمان سرازیر کردن منابع محبتی، مطالعاتی، نگاه صحیح عقلانیت کامل و.. است تا جام پر شود. دختران امروز باوجود داشتن امکانات بیشتر چون میزان محبت آنها و خلاءهایی که در این حوزه دارند، نسبت به دختران دهههای قبل کمتر احساس خوشبختی می کنند.
زن از مجرای خانواده در محبت سیراب میشود. در وهله اول وظیفه خانواده است و بعد از ازدواج وظیفه همسر است. اگر قرار است دختر چشمه شود باید کوهی که در ابتدا والدین و بعد همسر است پشت این چشمه وجود داشته باشد. نباید زن را رها کرد، اگر او را رها کنیم نمیتوانیم انتظاری از او داشته باشیم. این منافاتی باعقل ندارد، که چون سرشار از محبت است پس عقل ندارد. اگر اینگونه بود خدا، انسان را به زن امانت نمیداد. اگر زن عقل نداشت عقیلِ بنیهاشم نبود. حضرت عیسی به یک زن اطمینان میکند، حضرت موسی بهوسیله یک زن که مادرش است خدا به او اطمینان قلبی میدهند و نجات مییابد. زن در کمال عاقل بودن مجرای محبت است.
دختران باید بدانند که دوره شادابی و نوجوانی و جوانی آنها میگذرد و همیشه در این دوران نیستند. اما برای حفظ نشاط، توانایی محبت است که نهتنها کم نمیشود بلکه زیاد هم میشود. پس باید از روح، قلب عاطفی و از محبت دلشان مراقبت کنند. وقتی شما طلاهای زیادی دارید همه آن را یکجا هزینه نمیکنید.
در پایان ایشان اضافه کردند که: ممکن نیست دامن محبت مادری باشد، با عشق فرزندش را بزرگ کرده باشد و او از عطوفت و رأفت چیزی متوجه نشود. زن چشمه و جایگاه محبت کردن است این پتانسیل بزرگی در زنان است. خداوند چند پتانسیل به زنان داده است؛ میتوانند محبت کنند، کَیِس هستند یعنی ریزبین و در مسائل مختلف نکات کوچک را با دقت زیادی میبینند، زیبایند؛ جاذبه زیبایی در خانواده دارند. اگر جایی می گوییم زن خیلی اهمیت دارد به این علت که مادران اگر توانسته بودند در دامن خود دختران و پسران را درست تربیت کنند جامعه مسیر خوبی را طی میکرد.
بیشتر بخوانید: من "دختر" هستم |
پی نوشت
[1] . صحیفه امام، ج 6، ص 300.