از پای چوبه دار تا نماد مظلومیت

۱- مرحوم عباس امیرانتظام متولد ۱۳۱۱ در تهران از هواداران و علاقه مندان دولت دکتر مصدق و از نزدیکان و دولت مردان مرحوم بازرگان، نخست وزیر دولت موقت در ۸۶ سالگی فوت کرد. وی در سال ۵۹ در دادگاهی به ریاست مرحوم آیت الله محمدی گیلانی محاکمه شده و به دلیل پاره ای از اتهامات به حکم اعدام محکوم می شود که بعدها به حبس ابد تقلیل می یابد.

۲- مرحوم امیرانتظام معاون نخست‌وزیر و سخن‌گوی دولت، نماینده ویژه رئیس دولت موقت در مذاکرات با ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی و سفیر ایران در کشورهای اسکاندیناوی تا زمانی که در فرودگاه بازدداشت می شود، از جمله مسئولیت های او پس از انقلاب است. بعد از فوت وی بحث پیرامون اتهامات و مجموعه رفتارهایی که پس از انقلاب با عباس امیر انتظام می شود در شبکه های اجتماعی داغ می شود. از یک سو موافقان وی با نقل قول هایی از سوی مهندس بازرگان و مسائلی پیرامون بی‌گناهی او به مجموعه رفتار های اوایل انقلاب و برخی بازنشر یادداشت هایی از سوی چهره هایی سرشناس که بعضا پیام های تسلیت متفاوتی نسبت به مواضع ابتدای انقلاب‌شان دادند سوژه این روز های توییت های فعلان سیاسی و اجتماعی است.

۳- در کنار تمامی فضایی که فارغ از قضاوت علیه عباس امیرانتظام در ابتدای انقلاب ایجاد شده بود و هم اکنون هم ادامه دارد، برخی رفتار های او نظیر روایتی که می گوید وی به ملاقات قاضی خود رفته است یا با برخی از مخالفانش می نشسته و اذعان می کرده که آن ها را بخشیده است (در فرضی که خود را مظلوم و محق می داند) یا برخی سجایای اخلاقی شخصی مانند علاقه و میل به وطن و عدم ترک کشور (در فرضی که امکان آن وجود داشته باشد) مستمسک طرفداران و هوادان مرحوم برای اثبات بی‌گناهی اوست.
۴- اما پرواضح و مبرهن است که از سر احساساتی که در فیلم گفت و گوی او با مجموعه تاریخ شفاهی سرازیر می شود یا برخی نقل قول ها و برخی روایات که گذشت، نمی توان مجموعه عملکرد وی و مخالفانش را در چهل سال قبل قضاوت کرد. قطعا وقتی تمامی جریان های سیاسی وقت بغیر از حزب متبوعش علیه او موضع می گیرند و در روزنامه ها برای او می نویسند (نظیر یادداشت مهندس موسوی، دکتر خاتمی و حجت الاسلام کروبی علیه مواضع و رفتار های او) در آن پارادایم تاریخی همه و همه عباس امیرانتظام را مقصر و اتهاماتش را وارد می دانستند که نظر مهندس بازرگان مبنی بر بی گناهی او و روایتی که می گوید نخست وزیر دولت موقت گفته است دست من از خاک بیرون می ماند تا بی گناهی عباس امیرانتظام ثابت شود (نقل به مضمون) چیزی از آن فضای ایجاد شده کم نمی کرد. مواضع متزلزل نهضت آزادی و جبهه ملی در آن زمان وموقعیت سیاسی آنها به خاطر اختلاف نظر های اساسی با دیگر احزاب قدرتمند وقت نظیر جریان های موسوم به خط امام و حزب جمهوری اسلامی و از سوی دیگر تلاش برای تصفیه افراد نزدیک به توده ای ها به خاطر اختلاف نظر های سیاسی عمیق و درگیری های مفصل تاریخی در بروز این رویداد ها بی تاثیر نیست.

۵- اما این حجم تزریق مظلومیت برای یک زندانی سیاسی بی شباهت با موضوع مائده هژبری نیست. عدم ارتباطات صحیح و ضعف اطلاع رسانی قوه قضاییه که مورد تاکید مقام معظم رهبری نیز هست، می تواند در قضاوت های تاریخی گره گشا باشد. قطعا حکم اعدام صادره از سوی دادگاه وقت به استناد به یک واژه عباس عزیزم در یک مکاتبه ختم نمی شده و مدارک و مسائل مختلفی بوده که هرگز منتشر نشده است. از طرفی سیاه نمایی هایی نظیر عدم پوشیدن کفش و وضعیت وحشتناک زندان در خلا پاسخگویی نظام قضایی می تواند این پروپوگاندا را تشدید کند.