راه طولانی انقلاب 57 تا تشکیل کشوری اسلامی

 

امکان تمدن سازی

امکان تولد تمدن نوین اسلامی است و اینکه آیا اساساً امروز ظرفیت یا بضاعت لازم برای قدم نهادن در مسیر شکل گیری تمدن نوین اسلامی هست یا خیر؟ بنده در همین حد عرض می کنم که آرمان دست یابی مجدد به تمدن اسلامی، یک آرمان قدیمی است، لکن در هیچ دوره ای از تاریخ مانند این دوره، این آرمان برای مسلمانان قابل وصول تلقی نشده است. علت اصلی این اتفاق نیز به پیروزی انقلاب اسلامی، مقاومت چهل ساله آن در برابر فشارهای عظیم غرب و پیشرفت هایی برمی گردد که در عرصه های گوناگون به ویژه در عرصه علمی در جمهوری اسلامی صورت گرفته است.

مراحل تمدن سازی اسلامی

مرحله اول: انقلاب اسلامی
 ما ملت مسلمانى هستیم. این ملت، با اراده‏‌ى راسخ عمومى توانسته است یك نظام مطابق با ایمان و اعتقاد خود را در این كشور سر كار بیاورد. هدف این نظام چیست؟ هدف این ملت چه بود؟ هدف این بود كه این كشور با این نظام بتواند از همه‏ى خوبى‏ها و پیشرفت‏ها و خیرات و بركاتى كه خداى متعال به ملتهاى مؤمن وعده داده است، برخوردار شود؛ یعنى یك كشورِ اسلامى بشود.(28/5/84)

براى این كه این كار تحقق پیدا كند، در درجه‏ى اول ما یك حركت انقلابى لازم داشتیم؛ براى این‏كه بناى ضایع و پوسیده و كج و بدبنیان رژیم‏هاى است

مرحله دوّم: تشکیل نظام اسلامی
بعد از آن كه این حركت عظیم را ملت عزیز ما انجام داد، حركت بعدى این بود كه یك نظام اسلامى یعنى ترتیب اداره‏ كشور، همان‏طورى كه اسلام گفته است- در این كشور به وجود بیاورید. این كار را هم ملت ما با موفقیت انجام داد. قانون اساسى تنظیم شد؛ آرایش و چینش سیاسى به وجود آمد؛ مردم‏سالارى دینى بر این مملكت حاكم شد و مردم مسؤولان كشور را- از رهبرى گرفته تا ریاست جمهورى تا دیگر مسؤولان- مستقیم یا غیر مستقیم انتخاب مى‏كنند. دین، مایه و پایه و محور قانون و اجرا در این كشور است. حركت مردم به سمت اهداف و آرمانهاى دینى است؛ این معناى نظام اسلامى است؛ این تحقق پیدا كرد؛ لیكن كافى نیست.(28/5/84)


مرحله سوّم: تشکیل دولت اسلامی
قدم بعدى- كه از اینها دشوارتر است- ایجاد دولت اسلامى است. دولت نه به معناى هیأت وزیران؛ یعنى مجموعه‌ى كارگزاران حكومت؛
بعد از آن كه نظام اسلامى پیش آمد، نوبت به تشكیل دولت اسلامى به معناى حقیقى مى‌رسد؛ یا به تعبیر روشن­ تر، تشكیل منش و روش دولتمردان- یعنى ماها- به گونه اسلامى؛ چون این در وهله­‌ى اول فراهم نیست؛ بتدریج و با تلاش باید به وجود آید. مسؤولان و دولتمردان باید خودشان را با ضوابط و شرایطى كه متعلق به یك مسؤول دولت اسلامى است، تطبیق كنند. یا چنان افرادى- اگر هستند- سر كار بیایند؛ یا اگر ناقصند، خودشان را به سمت كمال در آن جهت حركت دهند و پیش ببرند.(21/9/80)

مرحله چهارم: تشکیل کشور اسلامی
مرحله‌ى چهارم- كه بعد از این است- كشورِ اسلامى است. اگر دولت به معناى واقعى كلمه اسلامى شد، آن‌گاه كشور به معناى واقعى كلمه اسلامى خواهد شد؛ مستقر خواهد شد؛ تبعیض از بین خواهد رفت؛ فقر به­ تدریج ریشه‌كن مى‌شود؛ عزّت حقیقى براى مردم به وجود مى‌آید؛ جایگاهش در روابط بین‌الملل ارتقاء پیدا مى‌كند؛ این مى‌شود كشور اسلامى.(12/9/79)

مرحله پنجم: تشکیل دنیای(امّت، تمدن) اسلامی
از این مرحله كه عبور كنیم، بعد از آن، دنیاى اسلامى است. از كشور اسلامى مى‌شود دنیاى اسلامى درست كرد. الگو كه درست شد، نظایرش در دنیا به وجود مى‌آید.(12/9/79)

فرآیند تحقّق نظام اسلامى، همین‌طور قدم به قدم به نتایج نهایى خود نزدیك مى‌شود. نمى‌شود توقّع داشت كه من و شما خود را اصلاح نكنیم؛ اما دنیا را اصلاح كرده باشیم یا كشور، اسلامى شود؛ نه. ما باید به خود بپردازیم. پس یكى از چیزهایى كه ما لازم داریم، استقامت و پایدارى است. استقامت، یعنى مسیر و جهتگیرى را گم نكنیم و مرتب خطاها را اصلاح كنیم و از این‌كه به ما بگویند خطا كرده‌اید، بدمان نیاید.(21/9/80)

چالش ها و موانع تمدن سازی نوین اسلامی

در راه ایجاد و توسعه تمدن نوین اسلامی مشکلاتی وجود دارد که غلبه بر آنها مشکل است. نمونه هایی از این گونه مشکلات که می توان آنها را چالش قلمداد کرد عبارتند از:

فرهنگ مهاجم غربی: تهاجم فرهنگی از جمله مهمترین چالش ها در روند استقرار تمدن نوین اسلامی در جامعه است. فرهنگ و تمدن غربی که با تکیه بر ابزارها و امکاناتی که در قرون اخیر بدان دست یافته است در تلاش است که بتواند سیطره فرهنگی خود را بر تمام جوامع بشری افکند. بدین روی تمدن غربی در تلاش است فرهنگ مادی صرف که همه چیز را در مادیات و منافع دنیوی می بیند در تمام جوامع تبدیل به فرهنگ غالب نموده و راه را بر هر نوع بدیلی ببندد. چالش جدی تمدن نوین اسلامی در تقابل با این تهاجم فرهنگی و بیرون راندن آن از لایه های مختلف اجتماع است.

اختلاف افکنی در میان مسلمانان: چالش بسیار جدی که امروزه اکثر کشورهای اسلامی با آن دست و پنجه نرم می کنند اختلافات قومی و مذهبی است. این مساله قرن هاست که به طرق مختلف ایجاد گردیده و بر آن دامن زده شده است. در صورتی که وحدت در میان مسلمانان جاری گردد تحقق تمدن نوین اسلامی با سرعت بسیار بیشتری امکان پذیر خواهد بود.

مشکلات اقتصادی جوامع مسلمان: وضعیت اقتصادی و معیشتی جامعه همواره دغدغه اصلی متولیان و آحاد مردم بوده است. در واقع در صورتی که این مولفه با مشکل روبرو شود تاثیر فروانی بر سایر جنبه های مادی و معنوی جامعه خواهد گذاشت. احادیث فراوانی درباره فقر در کتب حدیثی موجود است و توجه به باب های مربوط به امر تجارت و مسائل مالی در احکام فقهی نشانگر اهتمام خاص اسلام بر این مساله بوده است. فرهنگ سازی و ایجاد تمدن نوین جز بر پایه ساخت های اقتصادی که توان اجرای آنها را داشته باشد امکان پذیر نخواهد بود. منظور از این بحث رفاه کامل مادی جامعه نیست، بلکه ایجاد ثبات اقتصادی و جلوگیری از برهم ریختگی در این حوزه کمک زیادی بر پیشبرد اهداف فرهنگی خواهد نمود.

---

پی نوشت:
درسگفتار فلسفه تمدن نوین اسلامی، رضا غلامی جلسه دوم، ضرورت، تمایزات، تعریف و مراحل تمدن توین اسلامی، مورخ ۲۷/۴/۹۶
مقاله آسیب شناسی، چالش ها و موانع تمدن نوین اسلامی به قلم ابوذر طوقانی به نقل از درگاه خدمات فرهنگی تبلیغی حرم مطهر امام رضا علیه السلام | رضوان علم 
فرایند پنج گانه تحقّق اهداف انقلاب اسلامی در نگاه رهبر انقلاب سایت مشرق