بهشت گمشده ای به نام روستای اخلمد

 روستای اخلمد دارای قدمتی چند هزار ساله است و دارای انواع گل ها و گیاهان زیبا ودرختان انبوه به همراه باغ های انبوه میوه می باشد، به همین دلیل مورد توجه گردشگران و طبیعتگردان زیادی قرار گرفته است. این منطقه به درختان میوه بویژه سیب و آبشار بلندش معروف است و مردم آن معتقدند که در حمله اعراب به خراسان، مردم برای در امان ماندن از سپاهیان دشمن به دره این روستا پناه می آوردند و به هنگام خطر برای اطلاع دادن به دیگران می گفتند: “خاد آمد، خالد آمد” که رفته رفته به نام اخلمد مشهور شد.

توصیف کلنل چارلز از این منطقه

به گفته کلنل چارلز انگلیسی که در سفرنامه خود راجع به اخلمد و موقعیت جغرافیایی و طبیعی آن مطالبی آورده است : اخلمد در دل کوه‌های بینالود قرار دارد که از کوه‌های نامی دنیا در منطقه خراسان و بین دو جلگه مشهد و نیشابود واقع است دارای ۳۲۱۱ متر ارتفاع می باشد. به علت ارتفاع زیاد و قلل پربرف این کوه چشمه‌ها و رودخانه‌های بسیاری در میان دره‌های آن پیوسته برقرار است و آبادی‌های داخل این کوه در تمام ایام سال دارای آب‌های شیرین و گوارا است. بنابراین زیباترین و دیدنی‌ترین مناظر طبیعی و ییلاقاتی کم‌نظیر، در میان این رشته‌کوه‌ها شکل گرفته است. یکی از زیباترین پدیده‌های آفرینش با دره‌ها و ییلاقات پرآب و مشهور خراسان که در دل این رشته‌کوه قرارگرفته، دره زیبای اخلومد است. همچنین دهکده اخلمد را کوه‌های بلند و بزرگی در برگرفته و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۳۳۵ متر است. و فقط از طریق دره‌ای که از دهنه و کنار سد به اخلمد منتهی می‌شود، قابل دسترسی است. تقزیبا یک مایل در پایین دهکده در صخره‌ای به ارتفاع ۹ متر در طرف راست دره‌ای که به آن (پلنگ دره) می‌گویند، غار عجیبی وجود دارد که از ورودی غار فقط یک نفر می‌تواند با خزیدن از آن عبور کند. خود غار نزدیک به ۳۶ متر طول و ۹ متر عرض و ۴٫۵ تا ۵٫۴ متر ارتفاع دارد. صخره‌های که این غار را در برگرفته‌اند از صخره‌هایی که کوه‌های اطراف را تشکیل می‌دهند بسیار متمایزند. خلاصه اخلمد به خاطر درختان سیبش، شهرت زیادی دارد.

پیشینه تاریخی روستای اخلمد

از هزارها سال پیش آثاری دیده می‌شود که نشان از قدمت اخلمد دارد. یکی از این نشانه ها این است که اطراف این آبادی دامنه کوه باروهایی قطور و برج‌هایی عظیم است که بی‌شک هزارها سال قبل ساخته شده است. این باروها و حصارها که در بخش شرقی و جنوبی روستا مانده است در حدود ۲ کیلومتراز کف رودخانه و بخش های مسکونی فاصله و ارتفاع دارد و اینگونه به نظر می رسد که در زمان ساخت آنها، کف رودخانه بالا بوده است، در غیر این صورت امکان پذیر نیست که چنین قلعه‌های عظیمی در دامن کوه با آب رودخانه با وضع فعلی ساخته شده باشند، علاوه بر معروف بودن سیب در این روستا، کوه‌های اخلمد هم به دلیل ارتفاع و شمایل خاص و زیبایی فوق‌العاده هر سال سنگ‌نوردان، کوه‌نوردان و مسافران زیادی را میزبان است. جنس کوه‌های اخلمد آهکی است که باعث پیدایش حفره‌های ژرف مدور در زیر این آبشار شده است. این دره شامل دیواره‌های صخره‌ای با ارتفاع حدود ۲۰۰-۳۰۰ متر است که یکی از بزرگ‌ترین مناطق برای تفریح  و ورزش سنگ‌نوردی است و دارای چندین آبشار است که ۴ تای آن‌ها دائمی و مابقی فصلی است. آبشار اصلی اخلمد دارای ۴۰ متر ارتفاع است.

آبشار و مناظر طبیعی و زیبای روستای اخلمد

این منطقه با سنگ‌های سفید آهکی و در قالب کوه و تپه دیوارکشی شده که برخی از آنها غریب ۱۰۰ متر و بلکه بیشترارتفاع دارند. این کوه ها در فصل بهار با گیاه‌های سبز زینت یافته و در موقع بارش باران از دامنه آن‌ها آبشارهای زیادی به ارتفاع ۱۰۰ متر و بیشتر و کمتر ایجاد می گردد که منظره ای بی نظیر را شکل می دهد، علاوه بر آن باغ های این روستا که در دو طرف رودخانه و بر دامنه کوه واقع است زیبایی آن را دو چندان می کند. و در جای جای این مناظر دیدنی مردم خانه بنا کرده‌اند که در لابلای درختان و کوه ها واقع شده که بسیاری از آن ها در بین درختان پنهان شده است. آبشار اخملد که بسیار معروف است در ۲ کیلومتری روستای قدیمی اخلمد جریان دارد که در اطراف آن هوای پاکیزه و ییلاقی‌ و انواع درخت های میوه‌ گیلاس و سیب به چشم می خورد.

رودخانه، و چشمه آب‌های معروف اخلمد

رودخانه اخلمد از محلی به نام پیش باغ و شیر مرغ سرچشمه می گیرد ومسیری را از پیچ‌وخم دره‌های کوه منیجه طی می کند تا نهایتا به دره اخلومد می‌ریزد. آب این رودخانه، در فصل بهار بسیار زیاد است، سال‌هایی که بارش برف و باران کمتر باشد، در فصل تابستان و پاییز، و زمستان کمتر می شود و با وجود این رودخانه باغات زیادی احداث شده و امور کشاورزی به انجام می‌رسد.

همچنین چشمه آب‌های معروف روستای اخلمد از نظر موقعیت و شهرت‌ عبارت است از : چشمه دیزبار، چشمه دراجی، چشمه خواهش، چشمه سربرج، چشمه غسل خانه، چشمه پونه‌زار، چشمه حاتم، چشمه حصار، چشمه سلیمه، چشمه دنبه، چشمه بلبل و…

موقعیت مکانی روستا

می توانید موقعیت مکانی روستای اخلمد را در نقشه گوگل زیر ببینید و برای خود نشانه گذاری کنید.

باغات، کوه ها، مزارع و مراتع اخلمد

این روستا از لحاظ مراتع و مزارع آبی در خراسان کم‌نظیر است، البته بخش مهمی از آن، مزرعه آبی و باغات موقوفه آستان قدس رضوی و غیره است که به آن قسمت دهنه اخلمد می‌گویند. همچنین سرزمینی به نام پیش باغ مرتع دامداران محلی است که در فصل تابستان در اینجا جمع می شوند. در حوالی پیش باغ، چشمه‌ها، و دره‌های پر آب دیگری نیز به چشم می خورد که هر کدام موقعیتی خاص، از نظر مراتع و درختان مثمردارند مانند: شیر مرغ، سلطان بازه، خوک دان (بزدان) سنگ سوراخ، سرحصار، چشمه آقا کریم و غیر ذالک که بعضی از این اماکن استراحتگاه‌های مشخصی است و به افراد شخصی تعلق دارد.

کوهسار اخلمد عبارت از سه کوه است که به یکدیگر پیوسته و اخلمد را در میان گرفته‌اند. اهل محل، این کوه‌ها را، کوه میزان، و کوه منیجه، و کوه پرو می‌گویند. کوه میزان در جهت شرقی اخلومد قرار دارد، از آب، و آبادی بهره زیادی ندارد ولی از نظر مرتع فوق العاده است. کوه منیجه که قسمتی از آن در جهت شرقی و جنوبی اخلمد واقع است، کوهی سبز و خرم، دارای چشمه ها ، درختان و دره‌های زیبا که هر یک نام جداگانه‌ای دارد مانند: شیر مرغ، پیش باغ (بهشت باغ) که آب آبشار و رودخانه اخلمد از این کوه می‌جوشد. کوه پرو یا فاراب که در شمال غربی اخلمد قرار دارد، کوه بسیار وسیعی است که بخشی از آن هموار و صاف است و محل زراعت است که در تابستان اقامتگاه دامداران محلی و اطرافیان می باشد.

و اما گیاهان شگفت‌انگیز این کوهسار، به‌ویژه گیاهان غذایی و درمانی و صنعتی آن بسیار است، گیاهان غذایی مانند: قارچ، زیره، پونه، بیوک، کاکاتو، سکنگور، که بعضی از این‌ها مثل قارچ و زیره بفروش می‌رسد.

و گیاهان درمانی و صنعتی مانند: پرسیاوشان، گلپر، گل بابونه، کاسنی، کنوچه، شاه تره، پونه کبود، خاکشیر، زرشک کوهی، تمشک، بابیرم، هواچوبه، چوبک، سریش، دمگاوی، بیرم نخودی، کتیرا و باریجه .

---

منبع: مجله گردشگری الی گشت