تبیان، دستیار زندگی

سلول های بنیادی

سلول های بنیادی یکی از جذابترین مباحث در علم زیست شناسی است. پژوهشگران به سرعت در حال کشف کاربرد های این سلول ها در درمان انواعی از بیماری ها بوده و پزشکان نتایج حاصل از این پژوهش ها را برای درمان هزاران بیمار در سراسر دنیا به کار می برند.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
سلول های بنیادی
سلول های بنیادی سه ویژگی منحصر به فرد دارند که آن ها را از سایر سلول ها متمایز می کند:
1 - قادر به تکثیر مکرر به مدت طولانی هستند. بنابراین می توانند خود را باز سازی کرده و حتی در تمام طول زندگی یک فرد حفظ شوند. به این توانایی خود نوزایی (self-renewal) گفته می شود.
2 - تمایز نیافته هستند. یعنی برای انجام عملکرد و وظیفه مشخصی تخصص نیافته اند.
3 - سلول های بنیادی می توانند تحت شرایط خاصی (مثلا در  حضور هورمون ها و فاکتور های رشد) به سلول های تخصص یافته ای تبدیل شوند. به این فرآیند، تمایز یافتن (differentiation) گفته می شود.   

از آنجا که سلول های بنیادی دارای توانایی تمایز به انواع مختلف سلول های بدن هستند، وجود آن ها به عنوان یک سیستم ترمیمی در بدن محسوب می گردد. وقتی یك سلول بنیادی تقسیم می‌شود، هر سلول جدید می تواند بصورت یك سلول بنیادی باقی بماند و یا به یك سلول تخصص یافته مانند سلول ماهیچه‌ای، گلبول قرمز خون یا سلول مغزی تبدیل شود.
سلول های بنیادی
سلول های بنیادی از نظر توانایی تمایز، به چند دسته تقسیم می شوند:
1 - سلول های بنیادی تمام توان (totipotent): این سلول ها  توانایی تمایز به هر نوع رده سلولی را دارند. به عنوان مثال، سلول تخم لقاح یافته توانایی تبدیل به یک موجود کامل را دارد. این سلول، علاوه بر توانایی تولید سه لایه زایای جنینی، بافت های خارج جنینی، نظیر جفت و پرده های جنینی را نیز ایجاد می نماید.
2 - سلول های بنیادی پر توان (pluripotent): این سلول ها می توانند سه لایه زایای جنینی (مزودرم، اندودرم و اکتودرم) را تولید کنند. این سه لایه، منشاء همه سلول های بدن می باشند. سلول های بنیادی پرتوان قادر به تولید جفت نمی باشند.
3 - سلول های بنیادی چند توان (multipotent): این سلول ها قادرند به بعضی از رده های سلولی مرتبط با یك خانواده سلولی تمایز یابند. به عنوان مثال، سلول های بنیادی خون ساز به گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاكت ها تمایز می یابند.
سلول های بنیادی
سلول های بنیادی بر اساس نوع و مرحله تکوینی بافتی که از آن منشاء می گیرند نیز تقسیم بندی می شوند:
1 - سلول های بنیادی جنینی: این سلول ها از توده سلولی داخلی رویان، در مرحله بلاستوسیست منشاء می گیرند و از جمله سلول های بنیادی پرتوان می باشند.
2- سلول های بنیادی بند ناف: این سلول ها، بلافاصله پس از تولد، از بند ناف جدا می شوند و نسبت به سلول هایی که در کودکان و بزرگسالان وجود دارند، بلوغ کمتری یافته اند.
3 - سلول های بنیادی بالغ: این سلول ها در اکثر بافت های بزرگسالان از جمله  مغز استخوان، ماهیچه، بافت چربی و پوست وجود دارند. بیشتر سلول های بنیادی بالغ چند توان هستند و بر اساس بافتی كه از آن منشاء می‌گیرند نامگذاری می شوند.

مطالب مرتبط:
درمان سکته مغزی با استفاده از سلول های بنیادی
تهیه اطلس ژنوم انسان با استفاده از سلول‌ های بنیادی
تبدیل سلول‌های بنیادی به خون انسان!

مرکز یادگیری تبیان، تنظیم: زینب شاه مرادی