تبیان، دستیار زندگی

عیار فیلم‌های عروسکی در سینمای کودک

«خاله قورباغه»، گرفتار در دهه شصت

«خاله قورباغه» تازه‌ترین محصول سینمای کودک است. یک فیلم عروسکی موزیکال که سابقه آن به فیلم «گلنار» و یک مجموعه تلویزیونی می‌رسد. اما همین سابقه بیشتر از اینکه در خدمت فیلم باشد بر حس نوستالوژی «خاله قورباغه» افزوده و سبب شده محتوای بلاتکلیفی نصیب بچه‌ها شود.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
خاله قورباغه
فیلم‌های عروسکی جذابیت‌های خاص خودشان را دارند و البته همانطور که می‌توانند با توجه به ظرافت‌هایی که دارند مخاطب‌شان را همراه کنند، اگر مسیر را اشتباه بروند پس زده می‌شوند و خیلی زود فراموش. عروسک‌ها با ویژگی‌هایی که دارند مخاطب‌شان را با یک شخصیت حقیقی و تخیلی دوجانبه درگیر می‌کنند و گاهی آنقدر واقعی هستند که باورپذیری‌شان از شخصیت‌های واقعی بیشتر می‌شود؛ مخصوصا زمانی که مخاطب آن‌ها بچه‌ها باشند.

سینمای کودک اگرچه کم اما تجربه‌های موفقی داشته که با استفاده از همین عروسک‌ها بچه‌ها را با خود همراه کرده است. تعدادی از این عروسک‌ها برای مجموعه‌هایی مانند «کلاه قرمزی» و «مدرسه موشها» اولین بار در تلویزیون خلق شدند و بعد پایشان به سینما باز شده و تعدادی هم مانند «گربه آواز خوان» و «الوالو من جوجوام» را تنها یک بار در سینما دیدیم.

اما فیلم‌هایی که با سابقه تلویزیونی سراغ سینما آمدند،موفقیت به دست آمده در تلویزیون به کمک‌شان آمد و با انتخاب یک مسیر درست توانستند در سینما هم موفق ظاهر شوند. «خاله قورباغه» تازه ترین تجربه فیلم عروسکی در سینمای کودک است که با بهره بردن از سابقه‌اش در تلویزیون و سینما ساخته شده و مدتی است به اکران درآمده. به این بهانه ابتدا مروری داریم بر فیلم‌های عروسکی موفقی که موفقیت‌شان را وسیله‌ای برای ادامه مسیر قرار دادند و بعد می‌رویم سراغ «خاله قورباغه»:

مدرسه موشها

«مدرسه موشها» اولین بار در سال‌های دهه شصت با یک مجموعه تلویزیونی سراغ بچه‌ها آمد. بعد از موفقیت این مجموعه یک فیلم سینمایی با عروسک‌های حاضر در «مدرسه موشها» به نام «شهر موشها1» ساخته شد. نویسندگی این فیلم عروسکی با احمد بهبهانی و کارگردانی را مرضیه برومند و محمدعلی طالبی برعهده داشتند. «شهر موشها1» با فروش خوبی که در سینما داشت پر فروش ترین فیلم کودک در دهه شصت شد.

بعد از موفقیت «شهر موشها1» خبری از این مجموعه نبود تا سال 93 که دومین قسمت آن به نویسندگی فرهاد توحیدی و کارگردانی مرضیه برومند ساخته شد. در «شهر موشها2» عروسک‌های قسمت اول همه حضور داشتند با این تفاوت که بزرگ شده بودند و حالا قصه بچه‌هایشان روایت می‌شد. «شهر موشها2»با تبلیغات متنوع و گسترده‌ای که داشت به خوبی از ظرفیت عروسک‌های فیلم کمک گرفت و به فروش دوازده میلیارد و پانصد تومانی رسید. این رقم فروش علاوه بر اینکه در سینمای کودک اتفاق ویژه و خوبی بود این فیلم عروسکی کودک را در میان پر فروش‌های سینمای ایران جا داد.
بیشتر بخوانید:
موشها همه جا هستند

کلاه قرمزی

«کلاه قرمزی» هم اولین بار از تلویزیون دیدیم. کلاه قرمزی اوایل دهه هفتاد عروسکی بود که در یک برنامه کودک به نام «جغجه و فرفره» به کارگردانی ایرج طهماسب حضور داشت. کلاه قرمزی خیلی زود بعد از اولین برنامه موفق تلویزیونی به پرده سینما آمد و با فیلم «کلاه قرمزی و پسرخاله» محوبیت بالایی پیدا کرد و یکی از پر فروش‌ترین فیلم‌های کودک شد.

چند سال بعد در سال81 ایرج طهماسب و حمید جبلی به فکر ساخت دومین فیلم سینمایی با حضور عروسک محبوب کلاه قرمزی افتادند و حاصل آن «کلاه قرمزی و سروناز» شد. این فیلم هم اگرچه کمتر از قسمت اول اما از آن استقبال شد و به این ترتیب یک فیلم عروسکی موفق دیگر در سینمای کودک ثبت شد.

موفقیت‌های دو فیلم سینمایی با حضور این عروسک و توجه به کلاه قرمزی در تلویزیون سبب شد سازندگان آن سال 91 قسمت سوم این مجموعه را با نام «کلاه قرمزی و بچه ننه» بر پرده سینما نمایش دهند. به این ترتیب با وجود ضعف‌هایی که در دو فیلم آخر کلاه قرمزی بود اما توانست سه فیلم عروسکی موفق را در سینمای کودک به نام خودش ثبت کند.

خاله قورباغه و حس نوستالوژی‌اش

قورباغه سبز عروسکی بود که دهه شصت متولد شد و سال 66 فیلم «گلنار» به نویسندگی و کارگردانی کامبوزیا پرتوی با استفاده از این عروسک که خاله قورباغه نام داشت ساخته شد؛ «گلنار» در سینما مورد توجه قرار گرفت و به فروش خوبی رسید. فرشته طائرپور که تهیه کنندگی «گلنار» را برعهده داشت بعد از موفقیت این فیلم سینمایی دو عروسک دیگر به این مجموعه اضافه کرد و سریال عروسکی «خاله قورباغه و آقا پسر» برای تلویزیون ساخته شد.

«خاله قورباغه» یک فیلم عروسکی است که با وجود ضعف‌هایش می‌تواند بچه‌ها را برای ساعتی به خود مشغول کند و مطمئنا تعدادی از بچه‌ها از آن راضی‌ خواهند بود و تعدادی ناراضی. اما آنچه در مورد این فیلم عروسکی مهم است فضای غالب بر محتوای داستان است که نسبتش با بچه‌های امروز خیلی نزدیک نیست و بیشتر بر پایه همان حس نوستالوژی و خاطره بازی جلو رفته است.


حضور عروسک خاله قورباغه در فیلم «گلنار» خیلی پررنگ نبود برای همین کمتر از عروسک‌هایی که در مجموعه‌های دیگر دیده بودیم در ذهن‌ها مانده بود تا اینکه طائرپور که حضور پررنگ و اثرگذاری در سینمای کودک دارد تصمیم به ساخت فیلم عروسکی «خاله قورباغه» گرفت؛ یک تجربه عروسکی و موزیکال در سینمای کودک با کارگردانی افشین هاشمی.

باتوجه به اینکه در «خاله قورباغه» پیشینه و اشاره ابتدایی داستان به سال‌های دهه شصت و «گلنار» برمی‌گردد، سعی شده فضایی امرزوی داشته باشد. اما این تلاش بیشتر خلاصه در ظاهر شده و خیلی موفق نیست.  از طرفی اضافه شدن بر تعداد عروسک‌ها که در واقع نوه‎های خاله قورباغه هستند نتوانسته در خلق شخصیت‌های جدید کمکی به داستان کند و بیشتر شدن عروسک‌ها آنقدری که باید طراحی جذاب و ویژه‌ای ندارد تا شخصیت‌های ماندگاری برای بچه‌ها بجا بگذارد. در حالیکه پیش از این نمونه‌ی موفق بهره مندی از عروسک‌ها را در «شهر موشها» دیدیم که علاوه بر استفاده از عروسک‌های قدیمی عروسک‌های تازه وارد هم شخصیت‌های جا افتاده‌ای داشتند.

«خاله قورباغه» یک فیلم عروسکی است که با وجود ضعف‌هایش می‌تواند بچه‌ها را برای ساعتی به خود مشغول کند و مطمئنا تعدادی از بچه‌ها از آن راضی‌ خواهند بود و تعدادی ناراضی. اما آنچه در مورد این فیلم عروسکی مهم است فضای غالب بر محتوای داستان است که نسبتش با بچه‌های امروز خیلی نزدیک نیست و بیشتر بر پایه همان حس نوستالوژی و خاطره بازی جلو رفته است.

«خاله قورباغه» از زبان بچه‌ها

تفاوت فیلم دیدن با بچه‌ها در این است که لازم نیست برای شنیدن نظراتشان تا پایان فیلم صبر کنید و در حین تماشای فیلم از گوشه و کنار سالن سینما صدای بلند آن‌ها را که در مورد صحنه‌های مختلف با هیجان اظهار نظر می‌کنند می‌شنوید. ظاهرا فضای کلی «خاله قورباغه» بیشتر مناسب برای بچه‌هایی تا سن 9 سال است و آن‌ها هم بیشتر تحت تأثیر فضای موزیکال فیلم قرار می‌گیرند. اما شنیدن نظرات خودشان معیار بهتری برای ارزیابی فیلم است. در پایان یک سانس از نمایش «خاله قورباغه»نظرات تعدادی از بچه‌ها را درباره فیلم پرسیدیم که در ادامه می‌خوانید:

مبینا 7 ساله: قورباغه‌هاش زشت بودن فقط قشنگ می‌خوندن.

امیرعلی 8 ساله: اصلا نفهمیدم اولش اون دختره(گلنار) کی بود. ولی بقیه‌اش خوب بود.

پارسا 8 ساله: خیلی خوب بود. مخصوصا جاهایی که قورباغه‌ها می‌خوندن.

سارا 9 ساله: بیشتر آهنگ‌هاش و دوست داشتم.

نگار 11 ساله: حوصله‌ام سر رفت، فیلشاه خیلی قشنگ‌تر بود.

امیرحسین 11 ساله: خیلی مسخره بازی و بچه گونه بود. دوست نداشتم.

شناسنامه «خاله قورباغه»

نویسنده:
فرشته طائرپور، افشین هاشمی

کارگردان: افشین هاشمی

صداپیشه‌ها: مرضیه برومند، شبنم مقدمی, غزل شاکری, احسان کرمی, شایسته ایرانی, آناهیتا خسروی, شهراد بانکی, علیرضا ناصحی, افشین هاشمی, نگار اردلان.

خلاصه داستان: خاله قورباغه مهربان و معاشرتی که بزرگترین مشکلش تنهایی و دور افتادگی از 98 بچه‌اش است، در این فیلم در کنار شخصیت‌های جدیدی چون خواهر دوقلویش با نام آبجی باجی، پزشک جنگل با نام حکیمه باجی، همسایه طماع و خلافکارش با نام سمسارباشی، یاور افسانه‌ای‌اش با نام نخودی و نوه‌هیی که هرکدام از شهری یا کشوری به سراغش می آیند، برای بچه‌ها و بزرگترها، از مفاهیمی چون عواطف خانوادگی، دوستی، نشاط، همکاری، هوشمندی، میراث فرهنگی، مدیریت بحران و... قصه می‌گوید.