احساس گناه می کنم

جوهر احساس گناه، خواه احساس گناه بزرگ یا کوچک، تحقیر کردن اخلاقی خویشتن است. به خود می‌گویم در حالیکه می‌توانستم کار درستی کرده باشم، کار اشتباهی کردم. احساس گناه همیشه با دو موضوع انتخاب و مسئولیت سرو کار دارد. بدانیم و ندانیم وضع به همین شکل است. به همین دلیل باید بدانیم که چه در ید قدرت ما هست و چه نیست. در غیر این صورت ممکن است که بی‌آن‌که دلیل موجهی داشته باشیم گرفتار احساس گناه شویم.

برای مثال فرض کنید کسی را که دوست داریم- شوهر، زن، یا فرزند- در یک حادثه ی رانندگی کشته می‌شوند. ممکن است به خود بگوییم : «باید جلو این حادثه را می‌گرفتم». ممکن است احساس تاسف ما به خاطر کارهایی باشد که می‌توانستیم بکنیم و نکردیم، یا کارهایی که نباید می‌کردیم و کردیم. در بسیاری از موارد مثلاً تصادف یکی از عزیزان ما با یک راننده ی بی‌احتیاط یا جان دادن او در اطاق عمل، باز ماندگان به این نتیجه می‌رسند که کاری از دستشان ساخته نبود.

در این شرایط احساس گناه به احساس ناتوانی تبدیل می‌شود. ممکن است بازمانده احساس کند : «اگر این کار را طور دیگری انجام داده بودم، این حادثه ی وحشتناک صورت خارجی پیدا نمی‌کرد.» بدین صورت می‌بینیم که احساس گناه می‌تواند با ایجاد توهم توانمندی ، میل به توانمندی را در ما ایجاد کند. همین شرایط را در کودکان می‌بینیم که خود را مسئول اعمال خلاف پدر و مادرشان می‌دانند. «اگر من بد نبودم، پدر، مادرم را کتک نمی‌زد» حال ببینیم در شرایطی که ما در کاری مقصّر بوده‌ایم چگونه می‌توانیم خود را از شرّ احساس گناه، نجات دهیم. به طور کلّی به پنج مرحله نیاز داریم:

1- باید به این نکته توجّه کنیم که اقدام ناراحت کننده را ما انجام داده‌ایم. باید واقعیت را بپذیریم و از آن فرار نکنیم. ما این کار را کرده‌ایم، این را می‌پذیریم و مسئولیت آن را قبول می‌کنیم.

2- به این توجّه می‌کنیم که چرا این کار را کردیم. با خود برخورد مهرانگیز می‌کنیم امّا از موضوع طفره نمی‌رویم.

3- اگر اشخاص دیگری نیز تحت تأثیر کار ما آسیب دیده‌اند به آن‌ها نیز توجّه می‌کنیم. به آن‌ها می‌گوییم که از آسیبی که به آن‌ها زده‌ایم اطلاع داریم. به آن‌ها می‌گوییم که احساساتشان را درک می‌کنیم.

4- هر اقدام اصلاحی لازم را انجام می‌دهیم.

5- با خود عهد می‌کنیم که در آینده به طرز دیگری رفتار کنیم.

بدون رعایت این مراحل ممکن است تا سال‌ها از کار اشتباهی که انجام داده‌ایم رنج ببریم.