پاک بودن دامن تشیع از اتهام تروریسم
تحریم مطلق ترور در اندیشه شیعه
فقه شـیعه غـیر از وضعیت دفـاعی، اعم از شخصی و خوف نفس یا دفاع از کیان اسلام و موجودیت جامعه اسلامی، هرگونه تعرّض به غیر مسلمانان را تـحریم می‌کند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تاریخ : يکشنبه 1397/04/10
در زمان غیبت فقط جهاد دفاعی داریم
فقه شیعه در ماهیت جهاد ابتدایی دیدگاه ویژه‌ای دارد: اغلب قریب به اتـفاق فقیهان شیعه تقسیم‌بندی جهاد به دو نوع «ابتدایی» و «دفاعی» را همانند اهل سنّت پذیرفته‌اند، امـا بر خلاف اهل سـنّت، «جـهاد ابتدایی» و به تعبیر دیگر، «جهاد اصلی» را مشروط به امر امام معصوم مبسوط‌‌الید دانسته‌اند.نتیجه این دیدگاه، تعطیل جهاد ابـتدایی و خـصومت نسبت به غیرمسلمانانی است که به رغم تفاوت دین و عقیده، در وضعیت جنگی و تهاجمی نسبت به مسلمانان قرار ندارند. این مطلب در نظر علمای شیعه به قدری مسلّم بوده است که فـیض کـاشانی در کتاب الشافی می‌گوید: «چون در زمان غیبت، جهاد حق تعطیل است، ما از ذکر آداب و شرایط آن خودداری کردیم»
هرچند جهاد دفاعی مستلزم هر اقدامی بـرای واکنش به تجاوز اسـت، تـفکر شیعی توسّل به ترور را تحریم کرده.
صاحب جواهر مـوضوع جـهاد دفاعی را دو چیز می‌داند: اینکه مسلمانان مورد هجوم کفار قرار گیرند، و این هجوم (اولاً) اسـاس اسـلام را تهدید کند. و یا (ثانیا) اراده اسـتیلا بـر بـلاد مسلمانان داشته بـاشند و ایـن، اسارت و آوارگی و اخذ امـوال مـسلمانان را در پی داشته باشد. در چنین شرایطی، بر همه مسلمانان، اعم از زن و مرد، سالم و بیمار، حتی کـور و نـاقص‌العضو، واجب است که به هر نـحو مـمکن و در هر شـرایطی اقـدام کـنند و نیازی به اذن امـام و دیگر شروط جهاد ابتدایی ندارند. این دیدگاه عینا در تمام رساله‌های عملی امروز مراجع شیعه مـنعکس شـده است.
تحریم ترور
اشاره شد که فقه شـیعه غـیر از وضعیت دفـاعی، اعم از شخصی و خوف نفس یا دفاع از کیان اسلام و موجودیت جامعه اسلامی، هرگونه تعرّض به غیر مسلمانان را تـحریم می‌کند. جـهاد دفـاعی خصایص ویژه‌ای دارد:اولاً، از لحاظ جغرافیایی در درون دارالاسلام و در شرایط حضور مهاجمان در جامعه اسلامی شکل می‌گیرد.
ثـانیا، مـنحصرا مـحدود به موقعیتی است که غیرمسلمانان قصد تعطیل اسلام و مسخ هویّت اسلامی از حیث تعطیل شریعت و شـعائر دینی مسلمانان را دارند.
با این حال، هرچند جهاد دفاعی مستلزم هر اقدامی بـرای واکنش به تجاوز اسـت، تـفکر شیعی توسّل به ترور را تحریم کرده. اندیشمندان شیعه تحریم مطلق ترور را از روایت امام صادق علیه‌السلام استفاده می‌کنند که امام علیه‌السلام نیز از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله نقل کرده است.
حضرت مسلم از پیـامبر صـلی‌الله‌علیه‌و‌آله حـدیثی را نقل کرد که می‌فرمود: «الایمانُ قَیّد الفتکَ، فلا یَفتکُ مؤمنٌ»؛ ایمان مانع ترور اسـت و مـؤمن ترور نمی‌کند.
روایت ناظر به داستانی خـاص دربـاره حکم کسی است که امیرالمؤمنین علیه‌السلام را سبّ کرده بود. طبق اندیشه اسلامی، سبّ ائمه اطهار علیهم‌السلام همانند سبّ نبی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله است. اما امام صادق علیه‌السلام از ترور سب‌کننده منع کرد. فـقیهان مـسلمان با استناد به این رویداد، از آن‌رو که عبارات روایت مطلق هستند، مطلق ترور را تحریم کرده‌اند.
فقها بـه روایت دیگری اشاره می‌کنند که با همین مضمون و عبارات، از طریق مسلم بن عقیل از پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله نقل شده اسـت: پس از ایـنکه مـسلم بن عقیل، فرستاده امام حسین بن علی علیه‌السلام ، شهر کـوفه را برای ورود امام حسین علیه‌السلام مهیّا کرد، ابن زیاد به کوفه آمد و با زور و ارعاب و حکومت نظامی، کوفه را تصرف نـمود.
روزی بـنا شد ابن زیاد به دیدن شریک بن اعور، یکی از سران کـوفه، بـرود. شریک، که از شیعیان بود، با مسلم قرار گذاشت که مسلم در منزل در جایی پنهان شود و هنگامی کـه شـریک طـلب آب کرد، مسلم وارد شود و ابن زیاد را ترور کند که در این صورت، طبعا اوضـاع کـوفه بـه نفع مسلم برمی‌گشت، ولی مسلم چنین کاری انجام نداد و پس از اعتراض شریک، حضرت مسلم از پیـامبر صـلی‌الله‌علیه‌و‌آله حـدیثی را نقل کرد که می‌فرمود: «الایمانُ قَیّد الفتکَ، فلا یَفتکُ مؤمنٌ»؛ ایمان مانع ترور اسـت و مـؤمن ترور نمی‌کند.
| بیشتر بخوانیم: اسلام و مساله ترور ترور شخصیت از نگاه قرآن |
تحریم عهد شکنی
علاوه بر تحریم ترور، فقیهان شیعه بر مـنع غـَدْر و عـهدشکنی در استراتژی دفاعی شیعه حکم کرده‌اند. در مجمع‌البحرین، «غدر» به معنای «ترک وفا و نقض عهد و پیـمان» تـعریف شده است. به تعبیر صاحب جواهر عدم جواز غَدر در فقه شیعه مخالفی نـدارد؛ زیـرا هـم نصوص روایی بر آن دلالت دارند، هم قبح ذاتی دارد و هم موجب نفرت مردم از اسلام می‌شود. استناد فـقیهان شـیعه به روایات ذیل استامام صادق علیه‌السلام : «لایَنبغی للمسلمینَ الغدرُ، ولا یَأمروا بـالغدرِ، ولایـُقاتِلوا مـعَ الذینَ غَدروا»؛ شایسته نیست که مسلمانان عهدشکنی کنند، و نه به عهدشکنی فرمان دهند، و نه هـمراه عـهدشکنان بـجنگند. روزی حضرت علی علیه‌السلام در بالای منبر کوفه فرمودند: «لولا کراهیةُ الغَدرِ، لکنتُ مِن اَدهـیَ النـاسِ. ولکن کلُّ غُدَرَةٍ فُجََرَةٌ و کّلٌ فُجَرَةٍ کُفَرَةٌ. و لِکل غادرٍ لواءٌ یُعْرَفُ بِه یومَ القیامة»؛ ای مردم، اگر مـمنوعیت فـریب‌کاری و عهدشکنی نبود، من زیرک‌ترین مردم بودم، بدانید که هر عهدشکنی فجوری دارد و هـر فـجوری منجر به کفر می‌شود. و برای هر فـریبکار پرچـمی اسـت که در روز قیامت به آن شناخته شود.
با وجود حکم صریح فقهای شیعه که بر اساس نص شریف روایات است، دیگر نمی توان انگشت اتهام تروریسم را متوجه اسلام و شیعه کرد. شاید برخی از مسلمانان سنی یا شیعه تروریست باشند اما این مسئله نباید باعث شود اسلام و تشیع را متهم به تروریست و یا طرفداری از ترور متهم کنیم.
طرح یک نکته در اینجا ضروری می نماید و آن اینکه ایران را در حالی به تروریسم بودن متهم می کنند که خودش بزرگترین قربانی ترور است. هفده هزار شهید ترور شاید کافی باشد برای اثبات این مدعا که ایران تروریست نیست بلکه قربانی ترور است. ولی متاسفانه کشور های غربی سران سازمان مجاهدین خلق، یعنی مسعود رجوی و مریم رجوی که مسبب اصلی این ترور ها هستند را تروریست نمی خوانند بلکه از آن ها حمایت هم می کنند و قربانیان آن ها را تروریسم می خوانند. همانطور که گذشت شیعه از اصل و اساس با مسئله ترور مخالف است و تروریسم واقعی حامیان تروریسم یعنی آمریکا و اسرائیل و سایر هم‌پیمانان آنان هستند.
پی نوشت:
این متن خلاصه ای است از مقاله "دفاع مشروع، ترور و عملیات شهادت طلبانه در مذهب شیعه" به قلم داوود فیرحی که در شماره 6 مجله شیعه شناسی منتشر شده است.
