بررسی چگونگی ساختار هویت اجتماعی
جایگاه فردی خود را مشخص کنید!
تاجفل، هویت اجتماعی را آگاهی فرد از تعلق‌اش به گروهی خاص تعریف می‌کند که در جریان آن، فرد از نظر ارزشی و عاطفی تأمین می‌شود.
تا زمانی که بتواند با نحوه‌ی تحصیل و استقلال نسبی، به جامعه‌پذیری خود مسیر مشخصی دهد. در این برهه از زمان است که فرد می‌تواند با کسب مدارک تحصیلی بالاتر، پیگیری تخصصی خاص و... هویت اجتماعی خود را در جامعه ارتقا بخشد.
هویت اجتماعی و جامعه پذیری
انسان‌ها به این دلیل که موجوداتی، اجتماعی هستند دارای هویت اجتماعی نیز می‌باشند. به همین دلیل می‌توان بیان کرد که هویت اجتماعی، نه تنها به ارتباطات اجتماعی افراد سمت و سویی خاص می‌دهد، بلکه به زندگی شخصی نیز معنا و مفهوم منحصر به‌فردی می‌بخشد.
هویت در وجود هر فردی از دوران نوجوانی تا سن سی سالگی رشد می نماید و شکل می گیرد، والدین در سنین کودکی در رشد هویت کودک نقش بسزایی دارند. پس از والدین رویدادهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و... در شکل‌دهی هویت شخص تاثیرگذار است و هر چه کودک به سنین بالاتر نزدیک می‌شود در تصمیم گیری‌ها به استقلال بیشتری رسیده و به تکامل شخصیت و ثبات هویت اجتماعی نزدیک‌تر می‌شود.
این روند در دهه‌ی دوم و سوم زندگی فردی بیش از هر زمان دیگری مشهود و ملموس است.
عوامل شکل‌گیری هویت اجتماعی
در شکل گیری هویت اجتماعی هر فرد عوامل گوناگونی تاثیرگذاراند که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:- خانواده
- همسالان
- رویدادهای تاریخی
- مدرسه و دانشگاه
- رسانه‌های جمعی
- محیط زندگی فرد
تاثیرهویت اجتماعی
در هر جامعه‌ای، با دو دسته‌ی اصلی روبرو هستیم. دسته اول نحوه‌ی شکل‌گیری هویت اجتماعی خود را به دست خانواده و جامعه سپرده و به همین خاطر تلاشی برای تغییر آن ندارد. اما دسته‌ی دوم؛ همواره در پی تغییر و ارتقای هویت اجتماعی هستند تا روند جامعه‌پذیری و زندگی فردی خود را به مطلوب‌ترین و شایسته‌ترین جهت ممکن تغییر مسیر دهند. یادگیری یکی از ارکان اصلی تغییر روند، هویت سازی اجتماعی در جامعه پذیری فرد است. از این رو هر چه تلاش فرد در ارتقای یادگیری مسائل و مهارت‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و... بیش‌تر باشد، وی را در تمییز و تشخیص خوب و بد، درست و نادرست تواناتر می‌کند.در این راستا، هر گروهی که باعث ایفای نقشی در زندگیِ فردی باشد، گروه مرجع نامیده می‌شود و می‌تواند در روند حرکتیِ هویت اجتماعی شخص، تاثیرگذار باشد و به همین علت؛ رابطه‌ی مستقیمی میان ارزش‌های اجتماعی مربوط به جامعه پذیری و گروه مرجع وجود دارد. برای معرفی گروه مرجع، می‌توان به دوستان، رهبران سیاسی، خانواده و... اشاره کرد.
نظریه تاجفل در مورد هویت اجتماعی
یکی از نظریه‌های مهم در این راستا، نظریه‌ی هویت اجتماعی "هنری تاجفل" Henri Tajfel" است. تاجفل، هویت اجتماعی را آگاهی فرد از تعلق‌اش به گروهی خاص تعریف می‌کند که در جریان آن، فرد از نظر ارزشی و عاطفی تأمین می‌شود. بـه عبارت دیگر؛ هویت اجتماعی، احساس تعلق فرد به گروه خاصی است و بنابراین هویت شخصی که بیانگر نگرش‌های منحصر به فرد شخص است، تفاوت دارد. تاجفل عضویت گروهی و به تبع آن هویت اجتماعی را متشکل از سه عنصر اصلی می‌داند، عنصر شناختی، عنصر ارزشی و عنصر احساسی. بنابر این "هویت اجتماعی" از دیدگاه تاجفل؛ بخشی از برداشت فرد درباره‌ی خود است که از آگاهی وی، به عضویت در گروه‌های اجتماعی سرچشمه می‌گیرد.(1)به بیان دیگر انسان‌ها به این دلیل که موجوداتی، اجتماعی هستند دارای هویت اجتماعی نیز می‌باشند. به همین دلیل می‌توان گفت که هویت اجتماعی، نه تنها به ارتباطات اجتماعی افراد سمت و سویی خاص می‌دهد، بلکه به زندگی شخصی نیز معنا و مفهوم منحصر به‌فردی می‌بخشد.
اهمیت هویت سازیِ اجتماعی
امروزه تحولات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و... باعث تغییرات فراوانی بر روند هویت پذیری افراد در جامعه گذاشته است. از این رو؛ شکل‌گیری هویت جوانان دچار تحولات عمیقی شده است که با اشاعه‌ی آموزه‌های اجتماعی و فرهنگی می‌توان آنان را در انتخاب مسیر درست و مطلوب، یاری کرد چرا که شکل‌گیریِ هویت اجتماعی سازگار با جامعه‌ی کنونی، باعث بروز رفتارهای منطقی در میان افراد اجتماع خواهد شد و پای‌بندی افراد به این روند، از تحمیل سلایق و تعصبات فردی در سطح جامعه جلوگیری خواهد کرد و این مهم بیشترین تاثیر را در حفظ اتحاد ملی و نیز پیش‌بُرد اهداف جمعی خواهد گذاشت.پی نوشت:
1. هنری تاجفل و نظریه هویت اجتماعی، پایگاه خبری حقوق نیوز
