تبیان، دستیار زندگی
محیط زندگی مشترك با حیوانات، بیماری های مشتركی را رقم می زند كه از آنها با عنوان "بیماری های مشترك بین انسان و دام" نام می برند...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

دام و درد سر ما

محیط زندگی مشترك با حیوانات، بیماری های مشتركی را رقم می زند كه از آنها با عنوان "بیماری های مشترك بین انسان و دام" نام می برند. در این میان بیماری های نو پدیدی نیز وجود دارند كه مداخله ی انسان ها در طبیعت، گاه به آن دامن می زند.

واکسینه کردن دام ها بر علیه تب مالت

برخی از آنها می توانند چنان فاجعه بار باشند كه تلفاتی نظیر جنگ بر جای گذارند. این بیماری ها از طریق حیوانات و مواد غذایی و محصولات جانبی به دست آمده از آنها (گوشت، پوست، پشم و...) ممكن است به انسان منتقل شوند.

13 تیرماه به عنوان "روز ملی مهار بیماری های مشترك انسان و حیوان" نام گذاری شده است، اما متأسفانه اهمیت بیماری های مشترك در كشور ما چندان شناخته شده نیست.

از آنجایی كه پیشگیری، مهم ترین گام در مهار بیماری به شمار می آید و این امر به سرویس های دامپزشكی ارتباط دارد، گفت و گویی را با "دكتر سید جاوید آل داوود، عضو هیأت علمی دانشگاه دامپزشكی تهران و رئیس جامعه ی دامپزشكی حیوانات كوچك " انجام داده ایم . وی در این گفت وگو تأكید می كند وجود دامپزشك در مراكز تولید مواد غذایی یك ضرورت اجتناب ناپذیر است. دكتر آل داوود در عین حال یادآور می شود، در تماس با حیوانات حتماً باید احتیاط كرد.

 ● با ورود بیماری های جدید مشترك بین انسان و دام مثل آنفلوآنزای مرغی، آیا بیماری های قدیمی تحت كنترل درآمده است؟ 

بیماری های قدیمی همچنان وجود دارند و نه تنها ریشه كن نشده، بلكه بعضی از آنها افزایش نیز یافته اند! مثلاً سل و تب مالت (بروسلوز) افزایش نشان می دهد، البته برخی این افزایش آماری را به پیشرفت های تشخیصی نسبت می دهند كه لازم است بدانیم همراه با پیشرفت های تشخیصی، در امر درمان نیز راه كارهای نوینی كشف شده است.

 ● دلیل این اتفاق چیست؟  

عدم توانایی در اطلاع رسانی مشكل بزرگی است، اما مطلب دیگر با همان میزان اهمیت، مشكلی است كه در زمینه ی تحقیقات وجود دارد و معمولاً بودجه ی بسیار كمی را به این امر اختصاص می دهند. در ضمن، كار عملی و سیستماتیك نیز انجام نمی شود. در حقیقت لازم است كه سازمان دامپزشكی، متولی این امر باشد اما عملاً وزارت بهداشت این كار را انجام می دهد و سهم بسیار زیادی از بودجه ی تحقیقاتی را در ارگان های اجرایی صرف می كند، در حالی كه جامعه ی دانشگاهی از آن بی بهره می ماند. مثلاً در رابطه با آنفلوآنزای مرغی از جانب وزارت بهداشت زحمت زیادی كشیده شد كه دامپزشك ها نقش بسیار پررنگی در این بین داشتند و بیماری با توجه به هم مرزی با كشورهایی مثل تركیه ، افغانستان و عراق به خوبی مهار شد. اما نه تنها از دامپزشك ها ها تقدیری نشد، بلكه نقش آنها به عنوان یكی از مهره های اصلی مهار این بیماری نادیده گرفته شد و طبیعی است در این شرایط افراد انگیزه های خود را از دست خواهند داد.

 ● آیا بیماری های مشترك بین انسان و حیوان قابل پیشگیری اند؟  

به طور كلی دامپزشكی از نظر بحث بهداشتی به دو قسمت كلی تقسیم می شود:

- بهداشت بیماری هایی كه مستقیماً از حیوان منتقل می شوند

- بهداشت محصولات حیوانی

همان طور كه می دانیم برخی از حیوانات با انسان ارتباط مستقیم دارند، به خصوص در سطح شهرها كه بسیاری از آنها حیوانات خانگی به شمار می آیند (سگ ، گربه ، موش ، پرنده های مختلف و...) كه می توان گفت: قادر به انتقال بسیاری از بیماری ها هستند و در واقع وظیفه ی دامپزشك ها كنترل این بیماری هاست. البته میزان بیماری های منتقله از حیوان به انسان، بسیار كمتر از بیماری های انسان به انسان است و 100 درصد آنها قابل پیشگیری است.

● این درصد را می توان به بیماری های جدید هم تعمیم داد؟  

بله، در مورد برخی از بیماری ها كه به آنها بیماری های نو پدید می گویند مثل جنون گاوی ، تب كریمه كنگو و... نیز چنین موضوعی صادق است. اگر این بیماری ها به انسان منتقل شوند و فرد نسبت به آنها ایمنی نداشته باشد، می تواند كشنده و غیر قابل پیشگیری باشد.

بحث ریشه كنی یكی از راه های بسیارمهم و منحصر به فرد در زمینه ی بیماری ها بوده كه مستلزم مدیریت خاصی است، مثلاً زمانی كه در انگلیس جنون گاوی مطرح شد، دولت گاوهای بیمار را گران تر می خرید و این باعث شد كه دام داران نه تنها تمایل به فروش داشته باشند، حتی برای این كار از یكدیگر پیشی بگیرند، ولی در ایران برای ریشه كنی، هزینه ی خسارتی كه دولت متحمل می شود، بسیار پایین است، بنابراین دام دار سعی می كند كه از علامت گذاری شدن دام خود جلوگیری كند تا آن را به قیمت بالاتری بفروشد.

● ایدز را هم می توانیم از بیماری های منتقله از حیوان به انسان به شمار آوریم؟   

بله! با توجه به منشأ یابی جدیدی كه توسط محققان انجام شده است و منشأ آن را در گوریل ها تشخیص داده اند، می توان چنین گفت.

● به جز مواد غذایی و ارتباط مستقیم، آیا محصولات تولیدی از حیوانات هم می توانند بیماری را منتقل كنند؟   

بله، برخی از بیماری ها از طریق محصولات به دست آمده از حیوانات قابل انتقال هستند، مثلاً برخی از لوازم آرایشی - بهداشتی كه در تهیه آنها از چربی های حیوانی و... استفاده می شود، می توانند منشأ این انتقال باشند.

● اقدامات پیشگیرانه قبل یا بعد از تولید محصولات انجام می شود؟  

معاینات هم قبل از كشتار و هم بعد از كشتار اهمیت دارند و باید تدابیری اندیشیده شود كه خطر كاهش یابد. اینجاست كه لزوم وجود یك دامپزشك در صنایع غذایی مشخص می شود. مثلاً برای كارخانه ی سوسیس، كالباس یا محصولات لبنی باید دامپزشك هم داشته باشند، چرا كه اطلاعات مهندسین صنایع غذایی در زمینه بیماری ها كم است.

 ● در زمینه ی واردات هم این دقت صورت می گیرد؟  

باید این كار انجام شود، اما این مشكل وجود دارد كه برخی اوقات به دلیل ارزان بودن یك سری مواد، قصور در تأییدات بهداشتی صورت می گیرد. مثلاً بعد از انفجار چرنوبیل یك سری از مواد غذایی به دلیل ارزانی وارد ایران شد، در حالی كه سایر كشورها این كار را نكردند. در رابطه با صادرات هم تبعیض وجود دارد، مثلاً تن ماهی در داخل كشور با مجوز وزارت بهداشت تولید می شود، ولی همین محصول وقتی می خواهد صادر شود، باید مجوز دامپزشكی داشته باشد.

 ● فكر كنم! بد نیست اندكی هم به بیماری ها بپردازیم، به عنوان اولین مورد به تب مالت اشاره كنید!

تب مالت در واقع یك بیماری باكتریایی است كه برخی از سویه های بروسلا آن را تولید می كنند و به آن بروسلوز هم می گویند، در واقع یكی از استثنائات بیماری های مشترك هم هست، چون انتقال انسان به انسان ندارد و اختصاصاً باید از دام (گوسفند ، گاو و سگ) منتقل شود كه بیشتر از طریق خوراكی است، مثل نوشیدن شیرخام گاو یا آبی كه توسط سگ، آلوده شده باشد.

● سایر محصولات لبنی چطور؟ این بیماری را منتقل می كنند؟  

چون سایر محصولات لبنی فرآیند می شوند و تحت حرارت قرار می گیرند، مشكلی ندارد. اگر حیوانی دچار تب مالت باشد در پی درمان آن نیستند، زیرا درمانی طولانی مدت و پرهزینه دارد، بلكه حیوان را علامت گذاری می كنند و به كشتارگاه می فرستند و در واقع روش های ریشه كنی را اعمال می كنند.

 ●آیا ریشه كنی در ایران هم انجام می شود؟ 

البته بحث ریشه كنی یكی از راه های بسیارمهم و منحصر به فرد در زمینه ی بیماری ها بوده كه مستلزم مدیریت خاصی است، مثلاً زمانی كه در انگلیس جنون گاوی مطرح شد، دولت گاوهای بیمار را گران تر می خرید و این باعث شد كه دامداران نه تنها تمایل به فروش داشته باشند، حتی برای این كار از یكدیگر پیشی بگیرند، ولی در ایران برای ریشه كنی، هزینه ی خسارتی كه دولت متحمل می شود، بسیار پایین است، بنابراین دام دار سعی می كند كه از علامت گذاری شدن دام خود جلوگیری كند تا آن را به قیمت بالاتری بفروشد.

● علائم بیماری تب مالت چیست؟ 

در حیوان علامتی ندارد و در انسان، دردهای مفصلی را باعث می شود. معمولاً درمان آنتی بیوتیكی و چند دارویی دارد و طول درمان زیاد است و برخی از عوارض مثل ناراحتی های مفصل و ستون مهره ها به جا خواهد ماند.

 ● میكروب این بیماری با حرارت از بین می رود؟  

بله، اگر میكروب تب مالت در شیر باشد و بجوشانند از بین می رود. معمولا مهم ترین باكتری سل است كه آن هم در دمای 80 - 70 درجه ی سانتی گراد به مدت 20 دقیقه از بین می رود.

● لطفاً در رابطه با بیماری توكسوپلاسموز توضیح بفرمایید!

توكسوپلاسما، تك یاخته ای است كه از طریق مدفوع انتقال می یابد و این بیماری نام گربه را یدك می كشد، اما عامل بیماری می تواند هم در گربه ی آلوده شده و هم در گوشت گاو و گوسفندی كه علوفه ی آلوده خورده اندف وجود داشته باشد. روش انتقال هم از طریق مدفوع 3 روز مانده ی گربه است.

در اینجا لازم است بدانید كه احتمال انتقال توكسوپلاسموز از كباب و همبرگری كه خوب پخته نشده اند، بیشتر از مدفوع 3 روز مانده ی گربه است!!

اگر میكروب در3 ماهه ی اول بارداری وارد بدن فرد باردار شود، باعث سقط می شود كه البته به سطح ایمنی افراد هم بستگی دارد و چون اكثر دام هایی كه كشته می شوند، آلوده هستند، باید در زمینه ی مصرف گوشت بسیار احتیاط كرد.

صدف كوه كن  

*مطالب مرتبط:

مهم ترین‌ بیماری‌های قابل‌ انتقال‌ از‌ حیوان‌ به انسان

درد مشترک‌

رژیم غذایی در بیماری تب مالت

بستنی سنتی، مهم ترین عامل انتقال تب مالت

تب خرگوش وارد ایران می‌شود! 

دام سالم، غذای سالم، انسان سالم

توصیه‌های بهداشتی برای جلوگیری از آنفلوآنزای پرندگان

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.