مسجد؛ پایگاه تبلیغی برای هم‌اندیشی جوانان

تبلیغات جایگاه ارزشمند و تأثیرگذاری در سطح جهانی پیدا کرده به طوری که توجه همگان را در کم و کیف آن به خود معطوف کرده است. با کمی کنکاش و مطالعه در میابیم که موضوع توجه به تبلیغات و اهمیت آن منحصر به امروز و دیروز و  پیشرفت تکنولوژی و دنیای مدرن نبوده و نیست بلکه هزاران سال پیش نیز در مجامع مختلف از جمله جامعه اسلام مورد توجه بوده است و تنها می توان گفت که کیفیت و چگونگی آن  بنا به دلایل مختلف، تغییر پیدا کرده است.

در این باره مرضیه مینایی پور، مبلغ و کارشناس حوزه می گوید: با نگاه و مرور تاریخ اسلام متوجه می شویم که با توجه به نوع مخاطب و نوع شرایط مکانی و زمانی، روش های تبلیغی هم مختلف بوده است. به‌عنوان مثال در زمان پیامبر اسلام که زمان تنزیل آیات قرآن کریم بوده است، بیشتر در مباحث اخلاقی و ورود مردم به مساجد و کانون های فرهنگی تربیتی توجه بسیار زیادی می شد. در زمان امیرالمؤمنین و دیگر ائمه دیده می شود که بیشتر بر روی مباحث علمی توجه شده؛ چراکه جنس و شرایط مخاطب تغییر کرده و مخاطب به تأویل رو آورده است و بحث اسلام نفاق گونه و اسلام ناب محمدی با حیطه مباحث علمی و اعتقادی و روش‌های تبلیغی آن هم با اتقان و برهان‌های بسیار مطرح می شود.

وی در رابطه با نقش زمان در روش های تبلیغی گفت: گاهی کیفیت و چگونگی روش‌های تبلیغی منوط و تحت تأثیر شرایط زمانی است. به عبارتی می توان این‌گونه گفت که؛ روش‌های تبلیغی در زمان های مختلف وابسته به مخاطب، شرایط، زمان و مکان بوده که این موضوع روش ها را تغییر می داد و این برای امروز جامعه ما درسی است که باید در هر مکان، زمان و شرایطی که در جامعه بوجود می‌آید از روش‌های متناسب با آن استفاده کرد.

اسلام آزادی تفکر را برای مردم به ارمغان آورد

بحث تبلیغ در بعضی موضوعات رنگ و بوی دیگری به خود می گیرد، آن جا که پای دین، اعتقادات و باورهای مردم به میان می آید. در این شرایط است که هر گروهی سعی دارد با روش‌های خود عامه مردم را به سمت خود جذب کند.

در مقایسه روش های تبلیغ صدر اسلام با ادیان دیگر، مینایی پور معتقد است؛ مزیتی که اسلام و روش های تبلیغی اش دارد این است که دین اسلام در مباحث اخلاقی و فقهی و حتی در مباحث اعتقادی از بحث استدلال، برهان و روش های علمی غافل نشده است.
اگر جایی بحث اخلاق را مطرح می کند، جایی فقه و بحث اعتقادات مطرح می شود تماماً بر پایه علمی و مبنای استدلال و برهان است. توحید را با استدلال ثابت کرده، نبوت را با برهان و استدلال تبیین می کند و این مزیتی است برای تبلیغ در اسلام که مردم و افکار آن ها روشن و اگاه می شود.

وی با توجه به تعبیر شهید مطهری رحمة الله علیه در رابطه با نقش اسلام در بیداری فطرت های بشری گفت: اسلام آزادی تفکر را برای مردم به ارمغان آورد و این آزادی تفکر مردم باعث شد فطرت درونیشان را که در هاله ای از غفلت بوده و به دست فراموشی سپرده شده بود، هوشیار شود و مردم به راحتی متوجه حقانیت اسلام شدند. همه این ها در سایه تبلیغ بوده است.
امروز هم می بینیم چیزی که در جوامع بشری در رابطه با تبلغ دین اسلام اتفاق می افتد همین است. چرا آنقدر تبلیغ اسلام معاند و اسلام منافق گونه و اسلامی که هیچ رنگ و بویی از توحید و نبوت و ولایت ندارد را می خواهند در بین مردم جا بیاندازند؟ می دانند اگر آن اسلام آزاد کننده و بیدار کننده فطرت ها، که آن اسلام شیعی و مکتب اهل‌بیت است به گوش و جان مردم برسد، مسلماً جوامع بشری آگاه شده و فوج فوج به آن گرایش پیدا کرده و راه حق را پیدا خواهند کرد.

همه در قبال تبلیغ دین مسئول هستیم

یکی از راهکارهایی که می تواند در مسیر تبلیغ هر چه بیشتر و بهتر اسلام حضور پررنگ تری داشته باشد، موضوعی است که با عنوان"کار فرهنگی تمیز" از آن یاد می شود. کار فرهنگی این است که فرد بتواند در زمان‌ها و مکان‌ها به صورت خودساخته، خودجوش و از خودگذشته کاری را برای اسلام انجام دهد.

مینایی پور مسئولیت همه انسان ها در مسیر تبلیغ را این گونه تبیین می کند؛ اولین چیزی که هر انسانی باید بداند این است که "کلکم راع و کلکم مسئول" همه در قبال تبلیغ دین مسئول هستیم. تبلیغ تنها در حیطه لباس تبلیغ خاص، روحانی و یا در مسجد و منبر نیست، هر فردی در جایگاه خود می تواند مبلغی برای دین اسلام باشد، می تواند یک پزشک مبلغ دین اسلام باشد، مبلّغ، یک مهندس باشد، می تواند معلم باشد و خلاصه فرقی نمی کند که مبلغ به معنای عام باشیم یا خاص، همه به عنوان مبلغ و تبلیغ کننده دین مسئول هستند.

کار فرهنگی تمیز شاخصه هایی دارد

وی در رابطه با شاخصه ها و ویژگی هایی که یک کار فرهنگی باید داشته باشد گفت: کار فرهنگی تمیز شاخصه هایی دارد؛ اول اینکه کار فرهنگی باید مردم پسند باشد؛ مردم متوجه آن بوده، اقناع شده و آن را بپذیرند. مثلا اگر در یک کار تبلیغ لازم است کار جذب صورت بگیرد بعد اعتماد سازی و بعد اقناع؛ دیده می شود که هنوز نه جذبی صورت گرفته و نه اعتماد سازی اتفاق افتاده، و بدون این مقدمات سراغ اقناع می رویم.
نباید توقع داشت که مردم سریع حرف ما را بپذیرند و قبول کنند. باید کار را به شکل مرحله ای و به تعبیری تمیز انجام دهیم.
دوم اینکه باید نخبگان هم در این کار فرهنگی شرکت کرده و کار، نخبه پسندانه باشد و در قبال آن موضع نگیرند.

سوم اینکه برای کار فرهنگی هزینه شود آن هم به شکل های مختلف؛ در صدر اسلام هجرت صورت گرفت و اصحاب صفه به وجود آمد به طوری که هیچ هزینه ای نداشتند بلکه هزینه هایی هم برای تبلیغ اسلام متقبل شدند تا درخت اسلام به بار نشست و تنومندتر شد.
و در آخر اینکه باید توجه داشته باشیم به اینکه کار فرهنگی صبر می خواهد؛ امکان ندارد باغبانی دانه ای را در خاک بکارد یک شبه ثمره و میوه اش را ببیند. همه این ها نیاز به صبر و تحمل و حمایت دارد. 
کار فرهنگی یعنی؛
دیگران کاشتند و ما خوردیم
ما بکاریم و دیگران بخورند

در صدر اسلام مساجد تنها پایگاه اقامه نماز جماعت نبوده است

حال که شاخصه های انجام یک کار فرهنگی تأثیر گذار و به تعبیر ی "کار فرهنگی تمیز" را شناختیم، باید بدانیم مهم ترین و اصلی ترین پایگاه برای اجرایی کردن این طرح از باب اینکه مخاطب بیشتری از جامعه را در بر می گیرد، مساجد هستند.

در رابطه با نقش مساجد در امور فرهنگی، مرضیه مینایی پور می گوید: با نگاه به گذشته می بینیم که در صدر اسلام مساجد تنها پایگاه اقامه نماز جماعت نبوده بلکه در 24 ساعت زمان مساجد در روز فعال بودند. به طوری که در روایات داریم وقتی پیامبر در مسجدی وارد می شدند و می دیدند که قسمتی به عبادت مشغول بوده و در قسمتی حلقه مباحث علمی برپا بود، پیامبر حلقه علمی را انتخاب کرده و در جمع آن ها می نشستند و این نشان می دهد که مساجد در ابتدا در امور فرهنگی و بیدار سازی مردم در تفکرات و فطرت ها از خواب غفلت نقش به سزایی داشتند.

فرمانده بسیج بانوان در رابطه با آسیب ها و آفاتی که امروزه مساجد سطح شهر را آلوده کرده می گوید: امروزه متأسفانه شاهد آن هستیم که مساجد به جایگاهی برای اقامه نماز تبدیل شده به طوری که بعد از وقت نماز، مساجد بسته می شوند و نقش تربیتی این فضاهای برجسته نادیده گرفته شده است که باید این مهم توسط مسئولین ذی ربط مورد رسیدگی قرار گرفته تا مساجد آن شور و حال گذشته خود را بدست آورند و پایگاهی شوند برای حضور جوانان و نوجوانان تا بیشتر و بهتر با آن انس گرفته به طوری که تفریح، علم و آموزش فرزندانمان با مسجد گره بخورد.

آفت دیگری که به مساجد امروز  آسیب وارد کرده، تجمل‌گرایی و توجه بیش از اندازه به ظواهر و زیباسازی مساجد است که بودجه های بسیار زیادی صرف آن می شود در حالی که این بودجه ها باید خرج مسائل تبلیغی و فرهنگی شود.

پیشنهادی که این مدرس حوزه دارد این است که؛ به جز روحانی که به عنوان امام جماعت و عضو هیئت امنا در مسجد حضور دارد، یک روحانی جوان که در زمینه جذب جوانان توانایی دارد، به عنوان مبلّغ و بشیر در مسجد قرار گیرد تا مسجد پایگاهی شود برای حضور نوجوانان و جوانان  و برقراری رابطه صمیمی و عاطفی با این قشر آسیب پذیر جامعه. 

---