شغل زباله‌گردی!

انباشت زباله‌های در گوشه و کنار خیابان‌ها زمینه‌ی بروز بسیاری از بیماری‌ها را به‌خصوص در کودکان و افراد سالمند ایجاد می‌کند. البته ما همواره شاهد سخنان شعرگونه‌ای از سوی مسئولین در راستای رفع مشکلات شهری و ساماندهی به برخی معضلات از جمله زباله‌ها بوده‌ایم اما نتیجه‌ی مطلوبی مشاهده نشده است.

این معضل در کنار افزایش زباله‌گَردها، این مهم را رو به وضعیتی بحرانی کشانده است. زباله‌گردها با واکاوی سطل زباله‌های مستقر در گوشه و کنار شهر و نیز استخراج محتویات آنها برای یافتن موردی خاص! خود موجب انتشار انواع میکروب‌ها و ایجاد بیماری‌ها می‌شوند. در واقع زباله دزدها برای پیدا کردن ضایعات پلاستیکی و فلزی مجبورند کیسه های زباله در سطل های آشغال را پاره کرده و به زیر و رو کردن آن بپردازند که این امر موجب ریخته شدن شیرابه زباله‌ها در سطل‌های زباله و در ادامه ریخته شدن همین شیرابه زباله در مسیر تردد کامیون‌های زباله در سطح شهر می‌شود به گونه‌ای که رد و نشان این شیرابه‌ها کل سطح شهر را در بر می‌گیرد.

البته باید بدانیم که این روند تنها به انتشار انواع بیماری‌ها ختم نمی‌شود و از لحاظ بصری نیز شهر را با مشکلات فراوانی همراه کرده است.

امروزه، این شرایط به یک فاجعه بصری و حتی زیست محیطی برای شهر تبدیل شده چرا که علاوه بر زشت بودن، دیدن افرادی که سر در سطل‌های زباله کرده‌اند هم تاسف بار است و همچنین این امر باعث مشکلات عدیده دیگری هم برای شهر می شود که از جمله می‌توان به ریختن شیرابه زباله‌ها در سطح شهر و بوی تعفن آن اشاره کرد.

بازنگری در طرح ساماندهی پسماند شهری

به‌نظر می‌رسد برای افزایش سطح حفاظت از محیط زیست، سلامت شهروندان و جلوگیری از انتشار انواع آلودگی‌های حاصل از زباله‌ها و پسماند موجود در مخازن سطح شهر، ضروری است که طرح ساماندهی و برخورد قانونی با زباله گردها مجددا با جدیت بیشتر در دستور کار قرار گیرد.

باید متذکر شویم که "زباله گردی" یا "جداسازی پسماند خشک قابل بازیافت از کیسه‌های زباله و مخازن مکانیزه" در سطح شهرکاری غیرقانونی است و با متخلفین طبق ماده 16 قانون مدیریت پسماند برخورد خواهد شد. بر اساس این ماده قانونی نگهداری، مخلوط کردن، جمع آوری، حمل و نقل،خرید و فروش، دفع و صدور پسماندها در محیط بر طبق مقررات این قانون و آیین نامه اجرایی آن خواهد بود در غیر این صورت اشخاص متخلف به حکم مراجع قضایی به جزای نقدی محکوم خواهند شد. پاره کردن کیسه‌های زباله و پراکنده‌سازی زباله‌ها در سطح شهر هزینه رفت و روب و جمع آوری مجدد را به صورت مستقیم به مدیریت شهر تحمیل مییکند، از سوی دیگر مواد جمع آوری شده توسط زباله گردها در کارگاه های غیرمجاز تفکیک، معامله مییشود.(1)

به بیان دیگر، وجود زباله گردها در شهر موجب پراکنده شدن زباله‌ها، جاری شدن شیرابه در معابر و وارد آمدن آسیب‌های زیست محیطی و بهداشتی در شهر  مییشود.

در برخی کشورها اگر زباله بدون تفکیک از خانه به بیرون آورده شود، صاحبخانه جریمه نقدی می‌‎شود اما متاسفانه در ایران مردم نسبت به این موضوع اهتمام لازم را ندارند و میزان کمی از پسماند خشک از زباله‌ها جدا مییشود.

جدا از معضلاتی که زباله گردی برای سلامت شهروندان و مدیریت شهری ایجاد می‌‎کند، از هم پاشاندن کیسه‌های زباله کنار خیابان یا کوچه و رفت و آمد آنها با گونی های زباله مشکلاتی نیز برای محیط زیست و سیمای شهری ایجاد کرده است.

البته هم اکنون نیز افراد سودجو همچنان به کار سرقت زباله از محیط‌های شهری مشغول هستند و مهمترین توصیه به مردم این است که زباله‌های خود را راس زمان تعیین شده  (9 شب) به بیرون انتقال دهند تا از آسیب‌های عدم انجام این اقدام متضرر نشوند.

بارها در رسانه‌های مختلف  اعلام شده که شهروندان زباله‌های خود را در مبدا تفکیک کنند تا دست زباله گردها  کوتاه شود. بیشتر افرادی که به کار جمع آوری زباله بازیافتی روی می‌آورند، قشر کم درآمد جامعه هستند و این مسئله باعث می‌شود که کودکان و حتی بزرگسالان به صورت غیرقانونی به جمع آوری زباله و مواد بازیافتی مشغول شوند. به همین منظور  و برای ساماندهی این افراد و جمع آوری صحیح و به موقع پسماند خشک قابل بازیافت تفکیک شده در منازل پیمانکاری توانا و آشنا با اصول و رعایت مسائل ایمنی و بهداشتی، جذب شده تا  پسماند خشک و اقلام بازیافتی را تفکیک کنند.

با توجه به قانون مدیریت پسماندها و آئین نامه های تدوینی، افرادی که اقدام به جمع آوری و جداسازی پسماند خشک قابل بازیافت از زباله های شهری می نمایند و ساماندهی نشده‌اند، طبق قوانین مربوطه و با حکم دادستانی با آنان برخورد و به صورت عملی از کار آن ها جلوگیری می‌شود. پیمانکار مربوطه در حال حاضر با وانت و موتور سه چرخ با آرم و مشخصات شرکت مربوطه مشغول جمع آوری اقلام بازیافتی از درب منازل شهر هستند.(2)

در آخر، با نگاهی گذرا به تفکیک زباله در مناطق شهری می‌توان دریافت که این مسأله با فرهنگ‌سازی و آموزش صحیح به شهروندان نهادینه می‌شود و می‌تواند تا حد زیادی از آسیب‌های این معضل شهری بکاهد. ضمن این‌ که باید برای موضوع بی‌کاری افراد نیز تصمیمات کارآمدی اتخاذ شود چرا که بسیاری از این معضلات و شغل‌های نابهنجار نشأت گرفته از بی‌کاری و در راستای رفع نیازهای معیشتی صورت می‌گیرد.

منابع:
1- زباله گردی جرم است و با متخلفان برخورد می شود، خبرگزاری ایرنا
2- طرح ساماندهی قانونی زباله گرد ها دنبال خواهد شد، مدیریت پسماند شهرداری

---