تبیان، دستیار زندگی
همان‏گونه كه لاستیك‏های خودروها به خاطر داشتن باد و حالت ارتجاعی و تحمّل فشارها و دست‏اندازهای جاده، از مقاومت و عمر بیشتری برخوردارند،
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

خود را قبله نکن!

آن سوی خط زندگی(2)

آن‏كه «خودمحوری» را اساس رابطه‏اش با دیگری قرار دهد، شكست می‏خورد

برای خواندن مقاله ی قبل اینجا را کلیک کنید.

در مقاله ی قبل به موارد«حق شناسی وحق گزاری» و «خوش بر خوردی» ، در مبحث اخلاق نیکو پرداختیم. در این مقاله به مباحث «مدارا» و «انصاف» خواهیم پرداخت :

3. مدارا

همان‏گونه كه لاستیك‏های خودروها به خاطر داشتن باد و حالت ارتجاعی و تحمّل فشارها و دست‏اندازهای جاده، از مقاومت و عمر بیشتری برخوردارند، انسان‏های صبور و متحمّل و اهل مدارا و اهل كنار آمدن با ناملایمات و تندخویی دیگران زمینه ی بهتری برای جاذبه و محبوبیت پیش می‏آورند. دیگران هم بهتر می‏توانند با آنان زندگی كنند و از چنین مشی و مرامی در معاشرت، بیشتر استقبال می‏كنند.

داشتن خصلت گذشت و پرهیز از  انتقام‏جویی ، رفتار نرم و ملایم، چشم‏پوشی از خطای دیگران، محبت و مهرورزی به دیگران، ابراز فروتنی و خاكساری، حوصله و متانت در برخوردها، سنگ صبور بودن برای درد دل‏های دیگران، نشان دادن جنبه و ظرفیت از خود در برابر ناملایمات و تندخویی‏ها و بدرفتاری‏ها و حق‏شناسی‏ها و ... هر كدام به نوعی گواهِ وجود صفت «مدارا» در انسان است.

مردم‏داری و مدارا، صفتی پیامبرانه و از اخلاق انبیاست. در سخنی از حضرت رسول(ص) آماده است: «پروردگارم، همان‏گونه كه مرا به ادای واجبات فرمان داده، مرا به مدارا با مردم دستور داده است».1

آسایش دو گیتی، تفسیر این دو حرف است:

با دوستان مروّت، با دشمنان مدارا.

ثمره ی چنین خصلت و رفتاری در زندگی، خیلی زود آشكار می‏شود. در سخنی از حضرت امیر(ع) آمده است: «با مردم مدارا كن، تا از دوستی و برادری آنان بهره‏مند شوی و با آنان با چهره باز برخورد كن، تا كینه‏های آنان بمیرد».2

از بزرگ‏ترین هنرها در همزیستی با مردم، داشتن روحیه ی گذشت، خیرخواهی و برخورد كریمانه است. در یكی از دعاهای حضرت سجاد(ع) (دعای مكارم‏الأخلاق) از خداوند چنین می‏طلبد: «خداوندا! ... مرا ثابت‏قدم و موفق بدار، تا با ناخالصان و دغل‏ها، خیرخواهانه برخورد كنم. هر كس از من دوری گزیند، من به او نیكی كنم. هر كس با من قطع رابطه كرد، من با او بپیوندم، هر كه پشت‏سرم غیبت مرا كرده، از او به خوبی یاد كنم. توفیقم ده كه نیكی را سپاس‏گزار باشم و از بدی، چشم بپوشم و درگذرم».3

و این، هنری است بزرگ، كه مباركِ دارندگانش باد!

4. انصاف

«خودخواهی»، دشمن اُنس و اُلفت است و تیغ تیز جدا كننده ی پیوندها، و صفتی است شیطانی. «انصاف»، از آن جهت زیباست كه حق و امتیاز و برخورداری را فقط برای خودمان نمی‏خواهیم، بلكه میان خود و دیگران، به نسبتی برابر نصف می‏كنیم. شخص منصف، محبوبیت می‏یابد، قلمرو دل‏ها را تسخیر می‏كند، به سپاه بی‏ساز و برگ و مدافعان انبوه دست می‏یابد و بی‏خرج و هزینه، طرفدار پیدا می‏كند.

كسی كه خودخواه است، همه چیز را برای خود می‏خواهد و همه ی بدی‏ها، محرومیّت‏ها، سختی‏ها و تقصیرها را برای دیگران. با این شیوه و روحیّه، جایی برای دوستی و ملاطفت و صمیمیّت نمی‏ماند.

سخنی زیبا و حكیمانه از مولای متقیان علی (ع): «میان خودت و دیگران، خود را میزان و معیار قرار بده. آنچه برای خودت دوست داری ، برای دیگران هم دوست داشته باش. آنچه برای خود نمی‏پسندی برای دیگری هم مپسند. همان طور كه نمی‏خواهی به تو ظلم كنند، به دیگران هم ستم مكن. آن گونه كه دوست داری به تو خوبی كنند، به آنان خوبی كن. آنچه از دیگران زشت می‏شماری برای خودت نیز زشت بدان. آنچه از مردم برای خودت می‏پسندی، از خودت نسبت به آنان بپسند».4

آن‏كه «خودمحوری» را اساس رابطه‏اش با دیگری قرار دهد، شكست می‏خورد؛ چون محبت و حمایت دیگران را از دست می‏دهد.

جامی چنین می‏سراید:

نه هر ایزدْپرست، ایزدپرست است

چو «خود» را قبله سازد، خودپرست است

خدا از بندگان، آن را گزیند

كه در راه خدا، «خود» را نبیند.5

ریشه ی این‏كه بعضی با آن‏كه در میان مردم‏اند، امّا تنهایند، در جمع‏اند، امّا احساس غربت می‏كنند، در این نكته نهفته است كه «انصاف در برخورد» ندارند، خود را تافته ی جدا بافته می‏پندارند، افزون‏خواه و امتیازطلب‏اند؛ از این‏رو دچار «درد تنهایی» می‏شوند و رنج می‏برند.

امّا برخورداران از انصاف در برخورد با مردم، محبوب دل‏ها و مورد حمایت همنوعان قرار می‏گیرند و هر جا روند، به قول سعدی «قدر» می‏بینند و بر «صدر» می‏نشینند.

در مقاله ی بعد به ذکر سه مورد دیگر می پردازیم.

ادامه دارد....

نویسنده: جواد محدثی

پا نوشت :

1- همان، ص117.

2- میزان‏الحكمة، حدیث 5507.

3- صحیفه سجادیه، دعای 20 (دعای مكارم‏الأخلاق).

4- بحارالأنوار، ج74، ص203.

5- شعر در زندگی، احمد احمدی‏بیرجندی، ص63.

مقالات مرتبط :

صله رحم     

مواظب رفتارت باش!(1)    

همدلی ازهم زبانی بهتراست   

از زندگی لذت ببرید   !!!

چگونه دیگران را برنجانیم!   

نیمرو بخور، ولی لذت ببر    

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.