رشته کارشناسی مهندسی نفت

 زینب شاه مرادی - مرکز یادگیری تبیان

ایران یکی از منابع و معادن بزرگ نفت و گاز جهان به شمار می‌رود. از همین رو تربیت نیروی انسانی متخصص و کارآمد برای بهره ‌برداری درست و بهینه از این سرمایه بسیار ضروری است. به همین منظور رشته کارشناسی مهندسی نفت در دانشگاه های کشور دایر شده است.

دوره مهندسی نفت با بکاربردن علوم و تکنولوژی جدید در طراحی و اجرای عملیات بهره برداری منابع فسیلی، سهم و نقش به سزای خود را در تولید نفت و گاز و توسعه اقتصادی کشور ایفا می کند.

اساس‌ دروس‌ رشته مهندسی نفت مبتنی‌ بر مکانیک‌ سیالات‌، دینامیک‌ گازها، ترمودینامیک‌ سیالات‌، انتقال‌ جرم‌ و اقتصاد مهندسی‌ است‌ و هدف‌ آن‌ تربیت‌ مهندسین‌ کارآمدی‌ است‌ که‌ بتوانند روش‌های‌ بهینه‌ بهره‌ برداری‌ از منابع‌ نفت‌ و گاز را طراحی‌ و اجرا کنند.

تفاوت رشته نفت و پتروشیمی از دیدگاه دکتر عامری معاون پژوهشی دانشکده نفت دانشگاه امیرکبیر:
رشته نفت رشته بالادستی است (یعنی جریان کار از پایین به بالا است) ولی رشته پتروشیمی یک رشته پایین دستی است (یعنی جریان کار از بالا به پایین است).

توجه: با توجه به دفترچه کنکور 95 رشته مهندسی نفت بدون گرایش می باشد. دانشجویان بعد از یک سال، دو سال تحصیل می توانند در درون دانشکده، گرایش انتخاب کنند.

در ادامه تعریف مختصری از گرایش های این رشته خواهیم داشت:
گرایش اکتشاف نفت :
اولین مرحله برای بهره برداری یا برداشت نفت، كشف حوزه های نفتی است كه این كار توسط لرزه نگاری انجام می گیرد. مهندس اكتشاف نفت، امواج صوتی را به اعماق زمین فرستاده و سپس امواج برگشتی را اندازه گیری و پردازش می كنند تا به وجود نفت یا عدم وجود نفت در درون زمین پی ببرند. این گرایش ارتباط ارتباط نزدیكی با زمین شناسی دارد.

گرایش بهره برداری از منابع نفت :
کارشناسی بهره برداری از منابع نفت یکی از گرایش های اصلی رشته مهندسی نفت  می‌باشد که هدف آن تربیت متخصصانی است که دارای توانایی و مهارت‌ های لازم برای انجام طرح‌ها جهت اجرای روش های بهینه برای بهره برداری از منابع نفت و گاز باشند.
گرایش بهره برداری از منابع نفت معمولا پس از به اتمام رسیدن کشف مخزن و حفاری آن به کار می آید و مهمترین کار یک مهندس نفت جلوگیری از افت فشار ناگهانی چاه به دلیل بهره برداری نامناسب و صیانت از مخزن جهت بهره برداری بیشتر می باشد.

نقش و توانائی هائی که دانشجویان پس از فارغ التحصیلی در این رشته کسب می کنند عبارتند از:
ارزیابی قابلیت تولید در مخازن و بررسی امکان پذیری روش های بهره برداری موردنظر، ارزیابی فنی - اقتصادی مخازن و تجهیزات آن، طرح و اجرای بهینه عملیات بهره برداری، تشخیص ویژگی ها و چگونگی رفتار با چاه های گوناگون، توجیه و انتخاب روش مناسب برای بهره برداری و ازدیاد برداشت با توجه به شرایط فنی و اقتصادی، صیانت از منابع نفت و گاز و ارائه روش های عملی بری افزایش طول عمر این منابع، بررسی و ارزیابی اثر استراتژیک روش بهره برداری بر محیط زیست. 
 
گرایش حفاری و استخراج نفت :
طراحی تجهیزات حفاری و انجام عملیات در مناسب ترین شرایط و ارزیابی اثرات تكنولوژی حفاری و استخراج بر محیط زیست كشور و ارائه راه های مناسب برای جلوگیری از تخریب آن جزو فعالیت های گرایش حفاری و استخراج نفت است. یك مهندس حفار روش هایی را ارائه می دهد كه هزینه حفاری را پایین و راندمان كار را بالا می برد.
مهندسی حفاری  شاخه‌ای از مهندسی نفت می‌ باشد که عملیات هایی نظیر عملیات حفاری، مهندسی گل حفاری و … را بر عهده دارند. فعالیت این گروه از متخصصان بعد از عملیات اکتشاف نفت شروع و منجر به استخراج نفت توسط بهره‌ برداران می‌ شود. مهندسی حفاری یکی از سخت ترین و پر خطر ترین و البته پر درآمد ترین مراحل در طی عملیات استخراج نفت می باشد. 

گرایش مخازن هیدروکربوری:
پس از کشف حوزه نفتی و حفاری آن، فاز مهندسی مخزن در صنایع بالادستی شروع می‌شود. در این قسمت، وظیفه مهندس مخزن بازیافت منابع هیدروکربوری به صورت بهینه از مخزن زیر زمینی است. در این راه ابتدا باید شناخت مخزن صورت گیرد که شامل مطالعات زمین‌ شناسی و پتروفیزیکی مخزن و همینطور بررسی جریان سیال در محیط متخلخل مخزن می‌باشد. مدل‌سازی تولید، تعداد و مکان چاه‌ها در میدان، بررسی عدم قطعیت در مدل مخزن، جدول زمانی تولید و نرخ تولید بهینه وظایفی است که مهندس مخزن در طی تولید از چاه باید انجام دهد.
معمولا کار مهندسین مخازن، به دو صورت مخزن  و یا کار در آزمایشگاه‌ های سنگ و سیال مخزن برای بررسی دقیق برهمکنش سیال و سنگ در مخرن می‌باشد. از این رو تسلط بر دروس ریاضی، توانایی در برنامه نویسی و کدزنی و درک مدل‌سازی، می‌تواند به دانشجویان این گرایش کمک فراوانی کند.

در ادامه برای آشنایی بیشتر متقاضیان انتخاب رشته کنکور و نیز افرادی که در بازار کار و کاریابی به دنبال آینده شغلی بهتری هستند، اطلاعات بیشتری شامل: دانشگاه های دارای رشته مهندسی نفت، معرفی گرایش های ارشد و دکتری مهندسی نفت (به منظور ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر آموزش عالی) و معرفی فرصت شغلی و بازارکار این رشته ارایه می شود.

گرایش های ارشد مهندسی نفت (بر اساس دفترچه کنکور ارشد 95):
مهندسی اکتشاف نقت
مهندسی مخازن هیدروکربوری
مهندسی نفت گرایش حفاری 
مهندسی نفت گرایش بهره برداری
مهندسی ابزار دقیق و اتوماسیون در صنایع نفت

گرایش های دکترای مهندسی نفت (بر اساس دفترچه کنکور دکترا 95):
مهندسی نفت گرایش  نفت و بهره برداری مخازن
مهندسی نفت گرایش اكتشاف
مهندسی نفت گرایش  مهندسی مخازن هیدروكربوری
مهندسی نفت - تجهیزات نفت


مطالب مرتبط:
مواد تشکیل دهنده نفت خام
استخراج و پالایش نفت خام
تشکیل نفت خام


منبع: http://iranianpath.com