چرا باید علوم انسانی بومی شود؟

 
عماد افروغ درباره وضعیت کتابهایی که در حوزه علوم انسانی منتشر می شوند، اظهار کرد: احساس می‌کنم در زمینه کتابهای علوم انسانی بسیار پراکنده کاری شده است و یکسری اصطلاحات را در این میان نمی‌توانیم بکار گیریم، چون دستمایه یکسری برخوردهای سطحی قرار گرفته است. برای مثال بومی‌سازی در علوم انسانی یک ضرورت انکارناپذیر است. در غیر این صورت امکان ندارد که ما بحثی درمورد علوم انسانی داشته باشیم و علوم انسانی حتما باید بومی باشد، در غیر این صورت علوم انسانی نیست. منتهی این بومی سازی و بومی‌گرایی دستخوش بازی‌های سیاسی و جناحی و برخوردهای سطحی قرارگرفته و خیلی با احتیاط باید در مورد آن صحبت کرد. فکر می کنم مقداری از کارهای غیرمتعارف بوی کپی‌برداری و تقلید می دهد و آن خلاقیت، نوآوری و بداعتی که ما بایستی در علوم مختلف از جمله علوم انسانی شاهد باشیم را شاهد نیستیم. اگر هم انجام می شود یا نظم ندارد و بعضا دیده نمی‌شوند.

این محقق و مولف تاکید کرد: به دلیل شاخص‌های غلطی که متاسفانه بر دانشگاه‌های ما حاکم است، شاخص‌ها، خلاقیت و نوآوری و عاملیت را برنمی‌تابد یعنی شاخص‌ها بیشتر شاخص‌های فرمالیستی و شکل گرایانه است. در دنیا هم حتی در کشورهای پیشرفته در کشورهایشان این شاخص ها را زیر سئوال می برند، یعنی همین شاخص‌های مجله و مقاله و توجه مردم و جامعه را خودشان زیر سئوال می‌برند و ما متاسفانه تازه آنها را شروع کرده ایم. فکر می‌کنم در این خصوص هم مشکل متنی و هم مشکل نهادی داریم یعنی اگر قرار باشد علمی بومی شود، خودش یک زیرساخت و ظرف می‌خواهد ما آن ظرف لازم را تعبیه نکرده ایم یعنی با ظرف تمرکزگرایی حاکم بر مدیریت دانشگاه‌ها ما به جایی نخواهیم رسید چون دانشگاه‌ها استقلال نسبی باید داشته باشند تا خودشان بتوانند رشته تاسیس کنند، استاد بگیرند و متناسب با نیاز منطقه و محله خود در این خصوص اقدام کنند. ولی متاسفانه اینها را نمی بینیم و همه اینها دردهایی است که در این زمینه داریم و متولیان امر هم در این سالها به این موضوع بی‌توجه بوده اند.

این جامعه شناس در پایان گفت: این صحبت‌ها را به صورت مفصل در کتاب «ارزیابی انتقادی نهاد علم در ایران» زده ام. این کتاب از سوی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم اخیرا به چاپ دوم رسیده است.

---

منبع: مصاحبه خبرگزاری مهر با عماد افروغ