تبیان، دستیار زندگی

در ادامه‌ی عهدشکنی‌های آمریکا

زمزمه‌ی خروج ایران از برجام

نقض برجام از سوی آمریکا و اِعمال و تشدید تحریم‌ها علیه ایران، تنها یک بُعد از موضوع است و بُعد دیگر آن واکنش جمهوری اسلامی به این روند است. بی‌تردید دولت ایران نیز تدابیری را در این راستا و برای مقابله با آمریکا اتخاذ کرده است که تدریجا و در زمان مناسب مطرح خواهد شد.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
برجام
خروج آمریکا از برجام، نخستین خبر داغ سیاست خارجی ایران در سال جاری بود. موضوعی که از ماه‌ها پیش مطرح و گمانه‌زنی‌های فراوانی حواشی آن شکل گرفته بود. باید توجه داشت که این مهم با هدف اصلی محدود‌سازی صنعت موشکی جمهوری اسلامی ایران و با هدف ظاهریِ جلوگیری از فعالیت‌های هسته‌ای صورت گرفته است.

برخی خروج آمریکا از توافق‌نامه هسته‌ای ایران و گروه 1+5 را پایانی بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران و برخی دیگر، آن را برگ برنده‌ای در دستان جمهوری اسلامی ایران مبنی بر ناکارآمدی دولت آمریکا می‌پنداشتند. اما آنچه که در این میان غیر قابل انکار بود، افزایش سطح فشارهای سیاسی و اقتصادی ایالات متحده به ایران و نیز رفتار غیر قابل پیش بینی اتحادیه اروپا بود.


پیش بینی فرجام، برجام

از ابتدای طرح موضوع مذاکره با آمریکا بر سر مسائل هسته‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی با تاکید فراوان به مسئولان مربوطه تذکر داده بودند که نباید به وعده‌های آمریکا اعتماد کرد و این مهم بارها بر ایران و جهان به اثبات رسیده است که دولتمردان ایالات متحده، غیر قابل اعتماد هستند.

هر چند که در مسیر خودکفایی و استقلال سیاسی-اقتصادی، هر چه تلاش کنیم کم است اما همین اندازه که در این شرایط خاص و بحرانی؛ دست نیاز بخش‌هایی از حوزه‌ی اقتصادی و نظامی را به خارج از کشور، قطع کرده‌ایم حائز اهمیت است و نباید نادیده گرفته شود.



ایشان در این راستا می‌فرمایند: "ما به هیئت دیپلماسی ملّت عزیزمان و دولت خدمتگزارمان خوشبین هستیم؛ البتّه به آمریکایی‌ها بدبینیم؛ به آن‌ها هیچ اعتمادی نداریم. ما دولت ایالات متّحده‌ی آمریکا را دولتی غیرقابل اعتماد میدانیم؛ دولتی خودبرتربین، دولتی غیرمنطقی و عهدشکن، دولتی سخت در پنجه‌ی تصرّف و اقتدار شبکه‌ی صهیونیسم بین‌المللی - که به‌خاطر رعایت خواسته‌ها و منافع نامشروع شبکه‌ی صهیونیستی بین‌المللی مجبورند با رژیم غاصب و جعلی اشغال‌کننده‌ی فلسطین مماشات کنند..."

این در حالی بود که تیم مذاکره کننده تمام تلاش خود را برای رفع تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی به ایران اسلامی به‌کار بست و در نهایت با نقض برجام از سوی دولت آمریکا مواجه شد. مسئله‌ای که از دو بعُد اهمیت خاصی داشت:
الف) تشدید تحریم‌های خصمانه علیه جمهوری اسلامی ایران
ب) اثبات سیاست‌های ناسیونالیستی ایالات متحده به جهان

پیش‌لرزه‌های نقض برجام

از نخستین روزهای اعلام خروج آمریکا از برجام، شاهد پیش لرزه‌های در حوزه‌ی اقتصاد بین‌المللی بودیم. برخی شرکت‌های نفتی، هواپیمایی، کشتی‌رانی و... با علم به زمان قطعی و رسمی ایالات متحده از برجام (180 روز پس از اعلام خروج از برجام ترامپ)، آغاز به لغو و تعلیق قراردادهای خود با ایران کردند که مهم‌ترین از آن‌ها عبارتند از:
- ایالات متحده: تعلیق فروش "بوئینگ" Boeing از سوی سردمداران این شرکت هواپیمایی به جمهوری اسلامی
- کشور سوییس: توقف ارائه‌ی خدمات تجاری به ایران از سوی شرکت "ام‌سی‌اس" M.C.S
- کشور فرانسه: زمینه‌سازی خروج شرکت "توتال" Total از پروژه پارس جنوبی جمهوری اسلامی ایران
- کشور ایتالیا: توقف سفارشات پیشین ایران از سوی شرکت "فولاد ایتالیایی دنیلی" Danieli
- کشور نروژ: لغو قرارداد شرکت "انرژی خورشیدی ساگا" با ایران پیش از موعد (2017 تا 2022)

این‌ها تنها بخشی از مواردی محسوب می‌شوند که تنها با گذشت قریب به یک ماه پس از اعلام خروج از برجام ایالات متحده بر سر ایران اسلامی آمده است. اما راه چاره چیست؟


باید توجه داشت که این نخستین باری نیست که آمریکا و هم‌پیمانان غربی آن، ایران را مورد تحریم اقتصادی قرار می‌دهند و طی 40 سال گذشته، همواره شاهد اِعمال تنش‌های سیاسی و نظامی از سوی ایالات متحده علیه جمهوری اسلامی بوده‌ایم و شرایط سخت را نیز در دوران 8 سال دفاع مقدس، به‌ خوبی تجربه کرده‌ایم. در این سال‌ها، با رهنمودهای مقام معظم رهبری سعی بر آن داشتیم تا با تکیه بر توان داخلی و تخصص‌گرایی بومی، تحریم‌ها را دور بزنیم و خوشبختانه در این مسیر، توفیقات فراوانی را نیز کسب کرده‌ایم که نمونه‌ی بارز آن، صنعت موشکی و نیز راه‌اندازی خط تولید برخی داروهای خاص بوده است.

ایران در دوران پسابرجام

هر چند که در مسیر خودکفایی و استقلال سیاسی-اقتصادی، هر چه تلاش کنیم کم است اما همین اندازه که در این شرایط خاص و بحرانی؛ دست نیاز بخش‌هایی از حوزه‌ی اقتصادی و نظامی را به خارج از کشور، قطع کرده‌ایم حائز اهمیت است و نباید نادیده گرفته شود.

در این میان باید متذکر شد که استقلال یک حکومت، رکن اساسی هر کشوری را بر عهده دارد و اگر این مهم در ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی و... خدشه‌دار شود، پایه‌های آن حکومت به لرزه در خواهد آمد، پس خودکفایی و عدم وابستگی در مسائل نظامی، اقتصادی، فرهنگی و... از ضروریاتی است که باید بدان توجه خاصی داشته باشیم و این جریان برای ایران اسلامی، باتوجه به شرایط کنونی کشور و نیز تنش‌های سیاسی خاورمیانه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این راستا باید بر نظریه‌ی "تمرکز گرایی" Centralisation روی آورد و آن را در ابعاد مختلف جامعه پیاده کرد تا ضمن ایجاد توان ایستادگی در برابر فشارهای خارجی و سطح استقلال داخلی نیز افزایش یابد.

نقض برجام از سوی آمریکا و اِعمال و تشدید تحریم‌ها علیه ایران، تنها یک بُعد از ماجرای برجام است و بُعد دیگر آن واکنش جمهوری اسلامی به این روند است. بی‌تردید دولت ایران نیز تدابیری را در این راستا و برای مقابله با آمریکا اتخاذ کرده است که تدریجا و در زمان مناسب مطرح خواهد شد. یکی از این تصمیمات راه‌اندازی مجدد چرخه‌ی غنی‌سازی است که طی حکم حکومتی از سوی رهبر انقلاب به رئیس سازمان انرژی اتمی ابلاغ شد. شاید این موضوع و مسائلی دیگر از در آینده‌ای نه چندان دور مطرح خواهند شد، زمینه‌ساز خروج ایران از برجام باشد چرا که بی‌شک نمی‌توان به اتحادیه‌ی اروپا نیز اعتماد کرد. در واقع دور از ذهن است که اعضای اتحادیه‌ی اروپا بر خلاف جهت آمریکا حرکت کنند و حتی اگر چنین باشد، با در خطر دیدن منافع خود از سوی آمریکا، به‌زودی برجام را کنار خواهند گذاشت.

پی‌نوشت:
1. مهم‌ترین و به‌یادماندنی‌ترین جمله‌ی رهبر انقلاب در سال ۹۲ کدام است؟، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری