ولتر نویسنده نام‏آور فرانسوی را بیشتر بشناسیم

 
فرانسوا در پاریس به دنیا آمد. وی در هفت سالگی مادر خود را از دست داد و در یک خانواده مذهبی بزرگ شد. او در مدرسه لوئی کبیر توسط عیسویان آموزش دید و در آنجا زبان لاتین و یونانی فرا گرفت، و بعدها در طول زندگی نیز ایتالیایی، اسپانیایی و انگلیسی بطور سلیس و روان یادگرفت. فرانسوا که از دوران کودکی، روح عصیانگری در نهادش نمایان بود، بر خلاف میل پدر، که میل داشت حقوقدان شود، نویسندگی را پیش گرفت. به انجمنی به نام تمپل پیوست و سپس به شاگردی یکی از قضات دادگستری فرانسه درآمد. در سال ۱۷۱۸ اولین تراژدی خود را منتشر ساخت و پس از چندی جایزهٔ آکادمی فرانسه به وی تعلق گرفت. وی در محیطی تحصیلات خود را ادامه داد كه آزادی اندیشه تا قعر لذات جسمانی مجاز شمرده می‏شد. با این حال وی ذوق ادبی خود را در سرودن هجویاتی علیه برخی مقامات حكومت به كار گرفت و به همین علت به زندان افتاد.

هرچند ولتر پس از یازده ماه زندان بر اثر كوشش دوستانش آزاد شد اما در استحكام و مقاومت روحی وی خللی ایجاد نگردید و باز كار را شروع كرد و در نتیجه برای بار دوم به زندان افتاد.

با این حالْ آزادی وی از زندان برابر با تبعید او از فرانسه گردید و ولتر راهی انگلستان شد. او سالیانی در انگلستان اقامت گزید و پس از مطالعه و آشنایى با برخی متفكران آن سامان، در گوشه ‏ای به انتشار آثار خود پرداخت. ولتر در آثار خود، انسان را به تامل و تردید و سنجش می‏ كشاند. خرافات و موهومات را خوار می‏ شِمُرَد و واعظان یاوه‏ گو و متشرعان نادرست را به بادِ مسخره می‏گیرد.

او ظلم و قساوت و تبعیض را رذیلت می‏دانست و حكومت جور و اجحاف را منشأ مفاسد اخلاقی می‏شمرْد. ولتر با زبردستی و ظرافت تمام توانسته است با گرداندن كلام از صورتی به صورت دیگر، طنز آمیزترین تاثیر را به نوشته‏ های خود بدهد.

تعبیرات وی همیشه شیرین و ماهرانه و بی‏تكلّف است. به همان اندازه كه اثر قلمش نوربخش است، طنزهایش ویران‏گر است. هم‏چنین ایجاز و وضوح، خصوصیتی است كه در همه نوشته‏های او وجود دارد. مذهب واقعی او تقوایى آمیخته با وجدان و براساس اغماض مذهبی بود. وی به امور ماوراء الطبیعه، جز به قدرت الهی به چیزی عقیده نداشت و مذهب كاتولیك را سدی برای تجلی روح بشر می‏پنداشت.

سال ۱۷۲۹م، حکومت فرانسه به ولتر اجازه بازگشت داد. وی که در این زمان سی و پنج ساله بود. با تلاشی خستگی‌ناپذیر و با شوری قهرمانانه به خلق آثار ادبی و فلسفی پرداخت. ضمناً به پاره‌ای از قوانین کلیسا بی‌اعتنائی کرد و مورد غضب کلیسا قرار گرفت. کلیسا او را منحرف و فاسدالاخلاق نامید و مردم را به طرد نوشته او فراخواند؛ ولی مردم بیدار شده بودند و هم‌چنان به او تمایل داشتند، حتی بسیاری از دربارهای اروپایی نیز او را دعوت کردند.

ولتر كه به آزادی اندیشه و بیان و اصول حقوق انسانی پای‏بند بود، مصلح و پیشوای جامعه و یكی از اركانی معرفی شد كه برای انقلاب فرانسه كه یازده سال پس از مرگش به وقوع پیوست، آماده كرد. شیوه انشاء ولتر ممتاز بود. هیچ كس روشن‏تر، زیباتر و صحیح‏تر از وی به زبان فرانسوی ننوشته است و نه تنها در نثر، بلكه در شعر نیز از ظرافت طبع برخوردار بود و هم‏چنین به عنوان تراژدی‏نویس بزرگ زمان شهرت داشت.

ولتر در سال 1755م ساكن ژنو شد و از آن زمان به بعد، خانه او، كانون علم و ادب اروپا گردید. از ولتر آثار متعددی برجای مانده كه فرهنگ فلسفی، تاریخ پتر كبیر، ساده دل و ژول سزار از آن جمله است. فرانسوا ولتر سرانجام در 30 مه 1778م به علت خستگی و كار زیاد در 84 سالگی درگذشت. او معتقد بود كه بهترین كشور، كشوری است كه در آن فقط قانون حكومت كند گرچه تصور می‏ كرد چنین كشوری وجود ندارد. هم‏چنین این جمله از اوست. اگر خدا نباشد باید آن را اختراع كرد.



پی نوشت:
1- درگذشت "فرانسوا وُلتِر" فیلسوف فرانسوی (1778م) ، مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی 
2- تاریخچه کوتاهی از فلسفه، نایجل واربرتون