هنر در پرتو آیات الهی

بیست و ششمین نمایشگاه قرآن این روزها در ‌مصلای بزرگ امام خمینی (ره) برپا است. بخشی از این نمایشگاه مانند سال‌های گذشته به نمایش آثار هنری اختصاص دارد که با موضوعات قرآنی شکل گرفته‌اند. با گشت و گذاری در این نمایشگاه حضور پر رنگ هنرهای سنتی توجه مخاطبان را به خود جلب می‌کند. خوشنویسی که به دلیل ماهیت خاص آن ارتباط زیادی با قرآن و مفاهیم مرتبط با آن دارد بیشترین سهم از آثار این نمایشگاه را در اختیار دارد.

خوشنویسی کلاسیک در قالب نستعلیق، شکسته نستعلیق، کتابت، سیاه مشق و... چشم مخاطبان را نوازش می‌دهد و مضامینی از آیات قرآن یا اشعار عرفانی در آنها دیده می‌شود. سوره حمد یکی از پر اقبال‌ترین موضوعات انتخابی خوشنویسان است که بارها و بارها به شکل‌ها و قالب‌های مختلف در این نمایشگاه دیده می‌شود. در میان هنرمندان حاضر در این بخش خوشنویسان نام آشنایی مانند غلامحسین امیرخانی، عباس شیخ‌خانی، کاوه تیموری، جواد بختیاری، مهدی فلاح و... در کنار هنرمندان جوان حضور دارند.

گرایش‌های نوین خوشنویسی هم به شکل‌های گوناگون قابل مشاهده است و ترکیب‌های متنوع رنگ و فرم در آثار عین‌الدین صادق‌زاده، عبدالرضا چارئی، خلیل کوئیکی، محمدجواد بهرامی، شکرالله برومند، غلامحسین الطافی، عظیم فلاح، حسین نوروزی، ساناز البرزی، یاسمین مهردادفر و... نیز دیده می‌شود.

اما پرداختن به خوشنویسی تنها به شیوه‌های رایج محدود نشده و هنرهای سنتی مانند معرق، منبت و قطاعی نیز توسط هنرمندان به کار گرفته شده‌اند تا آیات قرآن یا اشعار روحانی را به مخاطب ارائه دهند. از سوی دیگر تذهیب به عنوان یکی از عناصر همنشین خوشنویسی، گاه حضوری مستقل یافته و در قالب شمسه خودنمایی می‌کند. آثار نگارگری توسط هنرمندانی مانند لیلا علی‌خانی، مهدی فرخی، بهمن شریفی، امیرحسین آقامیری، مصطفی آقامیری، مژده خلیل‌پور و... محلی برای بروز داستان‌های قرآنی یا روایاتی مانند حضرت یونس، اسرای کربلا، حضرت موسی، عروج، حضرت یوسف و.. هستند.

هنرمندان نقاش نیز در این نمایشگاه با آثاری که بر اساس مفاهیم دینی خلق شده‌اند، حضور دارند. مرتضی اسدی، غلامعلی طاهری، مرضیه مهربان‌پژوه با اثری به نام مسجد، شهباز سلمانی با اثری با نام یوم الحسرت، علی قدیریان با اثری با نام در آغوش مادر، مرتضی افشاری با اثری با نام علی اصغر (ع)، محمدکاظم حسنوند با اثری با نام عروج، قباد شیوا با دو اثر به نام زهرا (س) و فاطمه (س) و... در این مجموعه حضور دارند.

بخش دیگری از نمایشگاه نیز به پوسترها و کاریکاتورهایی اختصاص دارد که پیش از این در سوگواره بین‌المللی هنر عاشورایی، نمایشگاه نشانی آفتاب، نمایشگاه پایان داعش و... شرکت داشته‌اند.

علی تن مدیر کمیته فرهنگی و هنری بیست و ششمین نمایشگاه قرآن کریم در گفت‌وگو با هنرآنلاین با اشاره به اینکه حدود 340 اثر در زمینه هنرهای تجسمی و صنایع دستی در این مجموعه به نمایش درآمده است گفت: در این نمایشگاه آثار 160 هنرمند به نمایش درآمده که در بخش هنرهای تجسمی آثاری در شاخه‌های نقاشی، تصویرسازی، پوستر، خوشنویسی، نقاشی خط، کاریکاتور، حجم، تذهیب و گل و مرغ و در بخش صنایع دستی هم آثار معرق، منبت، سوخته‌کاری و قطاعی را شامل می‌شوند.

تن ادامه داد: تعدادی از هنرمندان که از اساتید پیشکسوت هستند به نمایشگاه دعوت شدند و از آنها خواستیم آثار جدید خود را ارائه دهند. از سوی دیگر بسیاری از هنرمندان با توجه به آگاهی از زمان برگزاری نمایشگاه، آثار خود را ارائه دادند که پس از بررسی توسط معاونت قرآن و عترت، تعدادی از آثار برای نمایشگاه انتخاب شدند.

او با اشاره به حضور پر رنگ آثار خوشنویسی در این نمایشگاه گفت: در هنر خوشنویسی تقریبا 90 درصد آثار به موضوعات قرآنی اختصاص دارد چون خوشنویسان معمولا آیات و روایات و یا اشعار مرتبط با مضامین اخلاقی و قرآنی را می‌نگارند. به همین دلیل کمتر خوشنویسی وجود دارد که تا به حال آیه‌ای از قرآن را ننوشته باشد، اما یک نقاش یا طراح گرافیک در میان آثاری که با مضامین متنوع کار می‌کند ممکن است گاهی به مفاهیم دینی هم بپردازد. بنابراین وقتی چنین نمایشگاهی برگزار می‌شود، طبیعی است که تعداد خوشنویسان بیشتر از سایر هنرمندان باشد.

تن افزود: از سوی دیگر هنرمندان زیادی در زمینه خوشنویسی داریم و حدود 30 هزار نفر فارغ‌التحصیل دوره ممتاز خوشنویسی در ایران هستند. در حالی که شاید در رشته‌های دیگر این تعداد هنرمند فعال وجود نداشته باشد. با وجود این در نمایشگاه امسال تعداد آثار نقاشی هم رشد خوبی نسبت به سال گذشته داشت و آثار با کیفیتی به نمایش درآمد.

او با اشاره به اینکه آثار پذیرفته شده در نمایشگاه درجه یک هستند گفت: در کنار اساتید پیشکسوت و مسنی که در همه رشته‌ها طراز اول هستند، جوان‌ها نیز فعالیت بسیار خوبی داشتند و تعداد زیادی از هنرمندان حاضر در نمایشگاه را تشکیل می‌دهند.

تن درباره کارگاه‌های هنری این نمایشگاه گفت: هر روز حدود 20 کارگاه در محل نمایشگاه برگزار می‌شود. بخشی از این کارگاه‌ها توسط آستان قدس رضوی شکل گرفته و هر روز 10 هنرمند تا پایان نمایشگاه این کارگاه‌ها را برگزار می‌کنند. اما در بخش دیگری که بر عهده ما بود تصمیم گرفتیم با توجه به کثرت هنرمندان فرصت را برای حضور عده بیشتری فراهم کنیم و به همین دلیل هر هنرمند دو یا سه روز کارگاه برگزار می‌کند. بخش دیگری هم متعلق به مرکز دانش‌پژوهان ایثار و شهادت است که هر روز 2 کارگاه برگزار می‌کنند و علاوه بر آن 30 اثر را در بخش نمایشگاهی شرکت دادند.

او با اشاره به بخش پوستر و کاریکاتور گفت: از سه سال پیش بخش کاریکاتور را به نمایشگاه اضافه کردیم. شاید در ظاهر ارتباطی میان این رشته و قرآن وجود نداشته باشد اما مباحث سیاسی برگرفته از قرآن مانند حرکت ضد استکباری، دشمن‌شناسی و... با زبان کاریکاتور به بهترین شکل مطرح می‌شود. بهترین کاریکاتوریست‌های دنیا درباره موضوعاتی مانند آیات شیطانی، داعش و... کار کردند و آثاری هم که به نمایش درمی‌آید با استقبال مخاطبان مواجه می‌شوند.

او درباره احتمال اینکه نمایشگاه سال آینده با فراخوان و به صورت رقابتی برگزار شود گفت: مدیریت نمایشگاه هر سال اذعان دارد که بلافاصله بعد از پایان این نمایشگاه مقدمات برای دوره بعدی انجام شود. اگر امسال این اتفاق صورت گیرد حتما فراخوانی اعلام می‌کنیم تا همه هنرمندان بتوانند در نمایشگاه شرکت کنند. چون حق تمام هنرمندان است که در این رویداد هنری و قرآنی حضور داشته باشند. بحث رقابتی بودن نمایشگاه هم موضوع دیگری است که به نظر من باعث ایجاد انگیزه در هنرمندان می‌شود. در بخش پیشکسوتان هم تاکید داریم که آثار آنها متعلق به یک سال گذشته باشد یا تا به حال نمایش داده نشده باشد.

گفتنی است بیست و ششمین نمایشگاه قرآن تا 14 خردادماه با همکاری نهادهای مختلف مردمی و دولتی در ‌مصلای بزرگ امام خمینی (ره) برپا می‌شود.‌

---

منبع:هنر آنلاین