چگونه مجالس بانوان را معنوی‌تر کنیم؟

 
با فرار رسیدن شب های ماه مبارک رمضان، مخصوصاً شب های قدر رفتن به مجالس دعا و مناجات رنگ و بوی خاصی به خود می گیرد. این شب‌ها دغدغه بسیاری از مردم مخصوصاً جوانان این است که چه مجلسی را برای این شب‌ها انتخاب کنیم  و چگونه برنامه ریزی کنیم تا از عظمت این شب ها بی بهره نمانده و نهایت استفاده را ببریم.

شبی که در وصف عظمت آن همین بس که «خیر من الف شهر»؛ از هزار ماه برتر است. قرآن می فرماید: «شهر رمضان الذی انزل فیه القران» (1); «ماه [مبارک] رمضان ماهی است که در آن قرآن نازل شده است.»
بعد در جایی دیگر می فرماید: «انا انزلناه فی لیلة مبارکة» (2); به راستی، آن [قرآن] را در شبی پربرکت نازل کردیم. و این شب مبارک را در سوره قدر مشخص کرده؛ «انا انزلناه فی لیلة القدر» (3); به حقیقت ما آن [قرآن] را در شب قدر فرود آوردیم .

در اهمیت لیالی قدر این نکته مهم نیز وجود دارد که مقدرات انسان ها در این ایام رقم می خورد؛ چنانچه امام صادق علیه السلام فرمود: «التقدیر فی لیلة القدر تسعة عشر، والابرام فی لیلة احدی و عشرین والامضاء فی لیلة ثلاث و عشرین؛» (4) تقدیر امور [و سرنوشت ها] در شب قدر، یعنی شب نوزدهم، تحکیم آن در شب بیست و یکم، و امضا [ی آن] در شب بیست و سوم [صورت می گیرد].

از دیگر ویژگی‌های برجسته این شب، بشارتی است که خداوند به گنهکاران و مجرمان داده است که همه را می بخشد؛ بشارتی که اگر از آن غافل بمانیم، قطعاً خسران زده خواهیم بود؛ چنانچه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در این زمینه می فرمایند: «من ادرک لیلة القدر فلم یغفر له فابعده الله »(5)؛ کسی که شب قدر را درک کند، پس بخشیده نشود [و مورد رحمت بی پایان الهی واقع نشود] پس خدا او را [از رحمت خویش] دور می سازد.

با توجه به مواردی که بیان شد آشکار می شود که این شب ها، شب های حساسی بوده و باید تا جایی که می توانیم از آن بهره‌مند شویم و لحظه ای از آن غافل نشویم.

فضاهای معنوی را باید حفظ کرد

سهیلا قربانی، مدرس حوزه و دانشگاه در رابطه با اهمیت حفظ فضاهای روحانی و معنوی می گوید: امروزه مهم‌ترین اقدام برای حفظ اساس و پایه‌های دین در جامعه اسلامی ایران، حفظ حیات معنوی و سالم نگاه داشتن فضای روحانی و معنوی هیأت هاست. یکی از قشرهای مردمی که جمعیت بسیاری از کشور را تشکیل داده و نیز علاقمند به شرکت در مراسمات معنوی هستند، بانوانند.

به گفته وی، با توجه به این که جمعیت بانوان در کشور ما بیشتر است، و از طرفی به طور طبیعی گرایش زنان به عرصه‌های مختلف به ویژه مسایل مذهبی بیشتر است و به همین علت، همیشه ظرفیت‌های بسیاری نیز در این هیأت‌ها برای بهره برداری وجود داشته و دارد.

این مدرس حوزه و دانشگاه، در اهمیت حضور جوانان در هیئات مذهبی گفت: نقطه قابل توجه این است که هر چند زنان و دختران جوان در این هیأت ها شرکت می کنند، ولی واقعیت این است که بیشتر شرکت کنندگان در این جلسات خانمهای میانسال و مسن هستند. اگر ما بتوانیم جوانان را جذب هیأت ها کنیم، از آنجایی که آنها مستعدتر و منشا اثر بیشتری هستند، به طور طبیعی میزان بهره وری این هیأت‌ها نیز افزایش خواهد یافت.

قربانی یکی از آسیب های جدی در مجالس بانوان را، حضور خانم هایی در منصب سخنران دانسته که تحصیلات دینی نداشته، به فنون تبلیغ مجهز نشده، و در عین حال هم نمی توانند به خوبی با نسل های جوان ارتباط برقرار کنند، که این باعث شده نه تنها باعث بی محتوا شدن و طرد قشر جوان و فرهیخته از این مجالس شوند، بلکه زمینه ساز بروز بسیاری از مشکلات دیگر نیز شده اند.

آسیب‌شناسی مجالس بانوان

از دیگر مسائلی که می توان به عنوان آسیب هایی در مجالس بانوان از آن یاد کرد، تجملات، چشم و هم چشمی و رقابتی شدن این محافل است. این که به اسم اهل بیت برنامه ای برگزار شود خیلی خوب و پسندیده بوده، اما باید مراقب تزویرهای شیطانی و زرق و برقی کردن این مجالس هم بود.

مریم حاج عبدالباقی، عضو هیئت علمی دانشکده الهیات دانشگاه آزاد واحد شمال تهران، برای مجالس زنانه محسنات زیادی را برشمرده و می گوید: مجالس زنانه محسنات بسیار زیادی می تواند داشته باشد از آن حیث که نامحرمی حضور ندارد و خانم ها آرامش بیشتری دارند ولی در کنار آن، دیده می شود گاهاً این مراسم معنوی تبدیل به میهمانی‌های خانوادگی شده و اسباب حواس پرتی زیادی را فراهم می کنند. به این معنی که پذیرایی ها زیاد شده، گاهاً تجملات و زرق و برق ها حس و حال معنوی را از این مجالس می گیرد. در پوشش ها نیز با میهمانی و مجالس مجلل اشتباه گرفته می شود و اینها همه از آفات مجالس این چنینی است.

این مراسم یک‌بار در سال اتفاق می‌افتد

به گفته این استاد دانشگاه؛ مراسم شب های قدر برای یک بار در سال است که اتفاق می افتد و باید قدر لحظه به لحظه اش دانسته شود. این نوع پوشش و تیپ ها، آرایش ها و پذیرایی ها و تجملاتی که در مجالس بانوان بعضاً دیده می شود ذهن انسان را مشغول کرده و در نتیجه نمی تواند استفاده لازم برده شود.

وقتتان را به دو قسمت خصوصی و عمومی تقسیم کنید

حاج عبدالباقی با اشاره به برنامه های مهمی که باید برای شب های قدر مورد توجه قرار گیرد، گفت: برای شب های قدر پنج برنامه مهم وجود دارد که باید برای آن ها برنامه ریزی کرد؛ فکر، ذکر، دعا، نماز و قرآن؛ از ابتدای شب تا وقت سحر و هنگام اذان صبح، باید وقت را طوری تنظیم کرد که به همه این ها رسیدگی شود و قطعاً با حضور در مراسم عمومی از همان ابتدای شب نمی توان از همه این موارد بهره مند شد.

به تعبیر این استاد دانشگاه؛ باید در این شب ها وقت را به دو قسمت خصوصی و عمومی تقسیم کرد، حتی اگر در مسجد هم هستید قسمتی را خصوصی برای خودتان حتما مناجات داشته باشد؛ زمانی از این شب ها را خصوصی با خود و خدا خلوت کنید، نمازی بخواند و یا اگر ذکر و فکری دارید و می خواهید برنامه سال گذشته اش را مروری بکنید و برای سال آینده تان برنامه ریزی از حیث معنوی داشته باشید.و بعد برای قرآن سر گرفتن در جمع حاضر شوید.

حاج عبدالباقی استفاده از منبر و سخنرانی خوب را در شرکت در مجالس علما و بزرگانی که امتحانشان را پس داده اند دانسته و دو حیطه و زمینه سخنرانی را  این گونه معرفی کرد؛ یکی افزایش معرفت و معرفت افزایی است که آدمی حقایق بالاتری را بفهمد و دیگری تکان دادن دل ها و آماده شدن برای توبه واقعی وایجاد تحول است که افراد به فراخور علاقه و استعداد و ظرفیت هایشان می توانند با تحقیق و بررسی که دارند، از مجالس استفاده کنند.

---

پی‌نوشت:

1- بقره/185 .
2- دخان/3 .
3- قدر/1 .
4- وسائل الشیعه، حر عاملی، داراحیاء التراث، ج 7، ص 259; تفسیر نور الثقلین، ج 5، ص 627; البرهان فی تفسیر القرآن، ج 4، ص 487 .
5- بحارالانوار (همان)، ج 94، ص 80، ح 47 .