چالش امروز کامیون دارها چیست؟

از سال ٥٧ تاکنون در بخش حمل و نقل جاده‌ای شاهد وقوع روالی مبنی بر کامیون‌داری به صورت «خودمالکی» به جای «شرکت مالکی» هستیم. در این سال‌ها رانندگان یا خود، مالک خودرویی شده‌اند یا در یک سیکل معیوب به صورت شریکی با فرد دیگری مالکیت کامیون به ثبت رسیده و این امر موجب شده تا راننده کامیون مسئول صفر تا صد فعالیت مربوط به کامیون از جمله زدن بار، صدور بارنامه و... .

در عین حال خود راننده باید مسائل مربوط به تعمیرات و حتی پردخت هزینه گازوییل و تعمیرات نیز برعهده خود راننده باشد در صورتی که در هیچ جای دنیا در سیستم حمل و نقل جاده‌ای به صورت خودمالکی نیستند و شرکت مالکی هستند و رانندگان تنها به عنوان حمل‌کننده بار مطرح هستند و خود شرکت‌ها همه فرآیند مربوط به بار را از صفر تا صد انجام می‌دهند.

در روش خود مالکی که در حال حاضر در کشور ما مرسوم هست به دلیل اینکه تمام فعالیت‌های مربوط به حمل و نقل توسط خود مالک یا همان راننده انجام می‌شود پیمایش کامیون به حداقل رسیده و نهایتا به ٨٠ هزار کیلومتر در سال می‌رسد و با توجه به اینکه راننده نیز بر اساس پیمایش پول می‌گیرد موجب می‌شود همیشه رانندگان کامیون از این روال شاکی باشند.

این درحالی است که حداقل پیمایش همین کامیون‌ها در اروپا ١٤٠ تا ١٦٠ هزار کیلومتر و در ترکیه ٢٠٠ هزار کیلومتر در سال است. عمده دلیل آن شرکت مالکی بودن شرکت‌های حمل و نقلی در این کشورهاست و شرکت‌ها مسوول ارایه خدمات به بار و کامیون از مبدا تا مقصد هستند و راننده تنها رانندگی می‌کند. در عین حال مسائل جنبی همچون بیمه و مالیات و... که هم‌اکنون مورد اعتراض رانندگان ایرانی است نیز در روش شرکت مالکی بر عهده شرکت است و راننده خیال آسوده‌تری دارد و می‌داند سر ماه حقوق خود را دریافت می‌کند و نگرانی از بابت هزینه‌های زندگی خود ندارد حتی در برخی مواقع نیز رانندگانی که سهامدار شرکت هستند هر سال از محل سود سهام شرکت متنفع می‌شوند.

در ایران چون تک مالکی هستیم، راننده‌ای که از تهران به بندرعباس می‌رود هم در تهران و هم در بندرعباس باید به دنبال بار برای حمل بگردد و در فرآیند تخلیه و بارگیری هم شرکت کند و حتی تمام مسائل مربوط به بارنامه و... را نیز باید خود راننده طی کند. این روال موجب می‌شود زمان تلف شده کامیون که هیچ بهایی در برابر آن دریافت نمی‌کند افزایش یابد به این جهت درآمد راننده کم می‌شود. این روال در مقابل افزایش هزینه‌های راننده موجب اعتراض‌هایی می‌شود که در روزهای اخیر شاهد بودیم.

راننده نمی‌تواند با دریافت کرایه‌ای که سه سال پیش دریافت می‌کرده است هزینه‌های امروز را پرداخت کند بنابراین شاید برای رفع این مسائل باید به فکر دو نوع راه‌حل کوتاه‌مدت و بلندمدت باشیم. در کوتاه‌مدت با افزایش کرایه‌های حمل و در بلندمدت به سمت تغییر وضعیت کامیون‌ها از تک‌مالکی به شرکت مالکی باشیم. اگر این روال روی دهد شرکت‌ها مسوولیت می‌پذیرند و شروع می‌کنند به اینکه با افزایش پیمایش کامیون‌ها و کاهش زمان‌های هدر رفته بتوانند درآمد راننده‌ها را افزایش دهند.
                                                                                                                                                                                                                                                                         فرض کنید اگر بتوانیم با این روش پیمایش کامیون‌ها را به سالانه ١٣٠ هزار کیلومتر برسانیم میزان درآمد رانندگان کامیون بین ٣٠ تا ٣٥ درصد افزایش خواهد یافت که این افزایش درآمد باعث پوشش هزینه‌ها خواهد شد. طبیعی است زمانی که قیمت دلار از ٢٥٠٠ تومان سه سال پیش به ٤٢٠٠ تومان می‌رسد، هزینه‌های قطعات و ملزومات کامیون افزایش می‌یابد و با این روال اگر بتوانیم پیمایش را افزایش دهیم می‌توانیم کمی از بار فشارهای وارده به کامیون‌داران بکاهیم گو اینکه افزایش ٢٠ درصدی که از سوی کامیون‌داران درخواست شده است در این شرایط نمی‌تواند مشکلات آنها را رفع کند و برای رفع مشکلات‌شان حداقل باید ٣٥ الی ٤٠ درصد شاهد افزایش کرایه‌های حمل بار باشیم که به نظر می‌رسد این روال با شرکت مالکی شدن کامیون‌ها روال منطقی‌تر و بهتری را در پیش خواهد گرفت.

---