روزه داری و سلامت روحی و روانی کودکان

درباره نقش ماه مبارک رمضان و فواید روزه‌داری کودکان و نوجوانان باید گفت: ماه رمضان تأثیر بسزایی در رشد روحی و روانی کودکان و نوجوانان خواهد داشت و در کنترل بسیاری از آسیب‌های اجتماعی نظیر بزهکاری و ...، دوری از افسردگی و آرامش روحی تأثیرگذار خواهد بود.
والدین نیز باید با بهره‌گیری از ظرفیت‌های این ماه الهی و استفاده صحیح از این فرصت بچه‌ها را به نحو مناسب تربیت و آموزش دهند.
فرزندان ما گرچه به سن تکلیف و روزه داری نرسیده باشند اما برخی آموزه‌ها برای همیشه در اذهانشان حک خواهد شد و باقی خواهد ماند.

اثرات مثبت روزه‌داری بر سلامت روان

به طور کلی نگاه روانپزشکی به انسان نگاهی چهار بعدی است و معتقد است که نبود تعادل در هر کدام از این ابعاد می‌تواند سبب ایجاد بیماری شود بنابراین در درمان بیماری‌ها از این چند جنبه کمک گرفته می‌شود.
عبادت و برقراری ارتباط با قدرت لایزال و بی‌منتهای هستی به افراد آرامش خاصی از نظر روحی و روانی می‌دهد و صبر و شکیبایی بیشتری در مقابل دشواری‌ها و مشکلات زندگی می‌دهد.
یکی از این عبادت‌ها روزه‌داری است؛ از آنجایی که روزه آداب و فرایض دینی خاصی دارد، روزه‌دار را از جنبه معنوی به خداوند و قدرت لایزال الهی متصل می‌کند و تقویت این برقراری ارتباط و اینکه هر اتفاق و مسئله که در زندگی رخ دهد، به خواست و اراده الهی است و اینکه قدرت و حامی مهربانی هست که در مواجهه با این مسائل یاری‌رسان باشد، به افراد آرامش می‌دهد.
افراد روزه داری؛ با کاهش اختلالات روانی و استرس‌های افرادی که به معنویت توجه بیشتری دارند، نسبت به سایر افراد کمتر در معرض اختلالات روانی قرار می‌گیرند.
اینکه روزه‌دار احساس وصل شدن به یک قدرت لایزال دارد، همین مسئله استرس کلی او را کاهش می‌دهد. در این افراد با کاهش سطح کلی استرس، اضطراب نیز کاهش می‌یابد و از آنجایی که ریشه بسیاری از اختلالات روانی و بیماری‌های اضطرابی، استرس است، در صورتی که فرد روزه‌دار دچار بیماری‌های اضطرابی باشد، اضطراب منتشر داشته باشد، یا دچار وسواس باشد (وسواس همراه با اضطراب است)، با کاهش سطح استرس در اثر روزه‌داری، شدت بیماری نیز کاهش می‌یابد.
به طور کلی توجه بیشتر به بعد معنوی روزه، تمرینی می‌شود برای افراد برای دوری از عواملی که آن‌ها را به سمت آسیب‌های روانی از جمله خودکشی می‌کشاند.

درمان افسردگی و پوچی با یاد خدا

امروزه با توجه به مشکلات جوامع صنعتی و روزمرگی‌ها، انسان‌ها به صورت چشم‌گیری گرفتار احساس پوچی شده‌اند، که البته این بی‌هدفی و احساس پوچی کاملاً با آموزه‌های توحیدی بیگانه است.
در تفکر دینی با وجود خدای قادر مطلق و خیرخواه اعلی، خداوندی که هیچ‌یک از مخلوقاتش را بی‌هدف و پوچ خلق نکرده مباحثی مثل پوچی و از خود بیگانگی، بی‌معنا است. پس این نوع احساس، مربوط به تفکر غلط انسان است، نه خداوند متعال.
راه رهایی از این احساسات ویرانگر تنها و تنها متمسک شدن به آموزه‌های توحیدی است؛ اگر کسی به خداوند قادر حکیم، معتقد باشد و باور داشته باشد که او این جهان و از جمله انسان را هدف‌دار آفریده که این هدف یا رسیدن به خوشبختی جاویدان، یا رسیدن به بهشت، یا دستیابی به شناخت واقعی است و بداند که خلقت جهان هستی و انسان، سرسری نیست، در این صورت، همه چیز در زندگی معنادار می‌شود، ولو اینکه سختی‌ها و مشکلات و مصیبت‌ها، باشد.
اگر این اعتقاد توحیدی عمیق و ریشه‌دار باشد، سؤالات اساسی انسان، مانند از کجا آمدن، به کجا رفتن (آغاز و انجام انسان) هم معنادار و هدفمند خواهند شد.
امّا درمان احساس پوچی در انسان‌هایی که باور و اعتقاد به خدا دارند و اعمال عبادی و واجبات خود را انجام می‌دهند، در این است که به باور و اعتقاد خود توجه نموده و به تقویت و اصلاح آن بپردازند.
همچنان که خداوند متعال به این ایمان مضاعف، در قرآن تأکید فرموده است:
"یَا أیُّهَا الّذِینَ امَنُوا آمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید، ایمان بیاورید به خدا و پیامبرش".
مفاد این آیه بیان می‌کند که کسی شاید ظاهراً ایمان داشته باشد، امّا هنوز به ایمان واقعی و یا به مراتب بالای ایمان و یا ایمانی که عمل صالح و شایسته را می‌طلبد، دست نیافته است.
این آیه، توصیه و بلکه فرمان به ایمان واقعی و حقیقی می‌دهد. در نتیجه یکی از عوامل مهم احساس پوچی و از خود بیگانگی، عدم شناخت واقعی مبدأ و معاد است.
اگر انسان جهان را در چارچوب ماده محدود نماید و برای آن، هدف و غایت قائل نشود، احساس پوچی و از خود بیگانگی می‌کند؛ چون دنیای بدون خداوند مانند خانه بدون صاحب است لذا فضای پوچی و بی‌هویتی در آن، حاکم می‌شود.
اگر انسان برای جهان، خالق و مدبری بشناسد و برای آن قائل به هدف باشد، دیگر احساس پوچی نمی‌کند، چون در اثر ایمان به خدا و معاد، جهان هدفمند بوده و انسان جایگاه خود را در آموزه‌های دینی درک می‌کند.

---

منبع: زندگی آنلاین - دکتر پروانه صفایی مقدم؛ روانشناس بالینی